Phóng to

Ông bà Trần Thanh Vân tại trụ sở AEVN ở Gif-sur-Yvette

Sự thật thì FIFA chỉ nhận đỡ đầu các trẻ mồ côi trong “làng” về môn bóng đá! Trong khi làng SOS Đồng Hới hình thành được là từ nỗ lực của ông bà GS Trần Thanh Vân và Hội Giúp đỡ trẻ em VN (AEVN) ở Pháp.

Trước khi rời Paris trở về Hà Nội tôi không quên ghé thăm trụ sở AEVN, một hội từ thiện được lập ra hơn 30 năm trước, do GS, tiến sĩ khoa học Lê Kim Ngọc (bà Trần Thanh Vân) làm chủ tịch. Chính AEVN đã xây cất và duy trì làng trẻ em SOS Đà Lạt, Trung tâm Nuôi dạy trẻ mồ côi Thủy Xuân (Huế) và mới đây, góp phần xây nên làng trẻ em SOS Đồng Hới.

Tháng sáu Paris. Đúng mùa hoa coquelicot. Loài hoa đồng nội này nở bạt ngàn khắp vùng Gif-sur-Yvette, một thành phố vệ tinh của Paris, dân cư thưa thớt, ruộng đồng bao la. Những cánh hoa xòe tươi màu hồng ngọc, cuống dài, mảnh như cuống hoa đồng tiền mà người Trung Quốc gọi là lệ xuân hoa, còn Từ điển sinh học Pháp - Việt lại dịch là hoa mỹ nhân - những cái tên gợi cảm để gọi một loài hoa rộ nở trong mùa xuân châu Âu, mùa đẹp nhất cả năm.

Trụ sở AEVN là một ngôi nhà thấp, nhỏ, nằm giữa thửa vườn nở thắm hoa mỹ nhân. Ông bà Trần Thanh Vân thân tình tiếp tôi tại trụ sở hội.

- Nhìn hoa coquelicot nở ở Paris, tôi lại nhớ - bà Trần Thanh Vân nói - đến hoa đào, hoa sen, hoa cúc bên xứ ta. Học Truyện Kiều của Nguyễn Du từ khi còn bé, thế mà sau bao nhiêu năm sống tha hương, đến nay tôi vẫn chưa quên câu thơ quá đẹp của cụ tả cảnh xuân qua, hè tới: Đào vừa phai thắm, sen đà nảy xanh. Thế rồi, khi hè qua, thu tới, bốn mùa chuyển đổi, cụ lại hạ bút viết hai câu thơ quá tài tình: Sen tàn cúc lại nở hoa/ Sầu dài ngày ngắn đông đà sang xuân. “Sầu dài ngày ngắn...”, thiệt là hay!

- Ngọc giỏi văn hơn tôi, cả văn Việt lẫn văn Pháp - GS Trần Thanh Vân thân mật gọi tên thời con gái của vợ ông - Chính là nhờ Ngọc mà Hội AEVN mới xuất bản được tờ Lien đấy anh ạ.

Lien (Mối dây liên hệ) là tờ báo ra ba tháng một kỳ của AEVN, in bằng tiếng Pháp, bài và ảnh phản ánh cuộc sống tại các làng trẻ em SOS Đà Lạt, Đồng Hới hay Trung tâm Nuôi dạy trẻ mồ côi Thủy Xuân (Huế), cũng như những mẩu chuyện vui, những dòng cảm tưởng của các bậc cha mẹ nuôi người Pháp sau chuyến thăm đứa con mà mình đỡ đầu ở VN trở về.

- “Tòa soạn” tờ Lien duy nhất có một người, đó là Ngọc. Hầu hết các bài báo là do Ngọc tự viết. Những bài của người khác, thì thường cũng qua tay Ngọc “chữa chạy”; tôi không muốn dùng từ “biên tập”, nghe nó chuyên nghiệp quá!

Ông bà Trần biếu tôi mấy số Lien mới nhất để mang về VN.

Từ giữa những năm 1970, ông bà Trần đã băn khoăn tự hỏi: phải tìm cách nào đây để có thể cứu giúp trẻ mồ côi ở nước mình sau mấy mươi năm chiến tranh đẫm máu? Rồi ông bà quyết định: Không ngửa tay xin ai cả, mà phải tự mình kiếm lấy đồng tiền dù khó nhọc!

Đứng bên nhà thờ Đức Bà Paris vào lúc đêm khuya khoắt, giữa tháng cuối năm rét cóng, hai ông bà bán từng gói thiệp Giáng sinh, mỗi gói 10 tấm thiệp giá 2 USD, lãi 1. Việc làm thầm lặng đó không ngờ được một vài tờ báo lớn ở Paris viết bài, chụp ảnh đăng nổi bật. Từ đấy dấy lên ở Pháp và về sau cả ở Mỹ phong trào: “Xuống đường, cùng ông bà Trần bán thiệp Giáng sinh!”...

Ông Helmut Kutin, chủ tịch Hiệp hội quốc tế các làng trẻ em SOS, phát biểu trong một dịp thăm làng trẻ em SOS Đồng Hới khi “làng” này đang xây dựng:

- Ông bà Trần nay tuổi đã cao nhưng may mắn thay, nhiều bạn trẻ VN hiện đang học tại Paris, Lyon, Bordeaux... sốt sắng theo đuổi chí hướng của ông bà, tiếp tục xuống đường bán thiệp Giáng sinh và các văn hóa phẩm khác của VN để gom tiền xây cất làng Đồng Hới này.

Để xây dựng một “làng” như thế, phải có trong tay 1 triệu USD. Và để “nuôi” mỗi “làng”, hằng năm còn phải “rót” thêm 100.000 USD nữa! Để có tiền xây cất một làng SOS hay một trung tâm nuôi dạy trẻ mồ côi như ở Thủy Xuân, ông bà Trần và những người cùng tâm nguyện đã phải bán hàng chục triệu tấm thiệp Giáng sinh bé nhỏ!

Cách đây hơn 10 năm, ông bà Trần đã bắt đầu vận động Hiệp hội quốc tế các làng trẻ em SOS cũng như Hội các làng trẻ em SOS Pháp cùng AEVN góp sức xây cất làng trẻ em SOS Đồng Hới. Đây là một việc vô cùng khó khăn, bởi lẽ lúc bấy giờ ở VN đã có 10 làng SOS trong khi ở nhiều nước khác, chỉ mới được thế giới giúp xây cất 1-2 làng.

Quảng Bình là quê hương đại tướng Võ Nguyên Giáp. Trong lần tiếp kiến ông bà Trần Thanh Vân tại nhà riêng ở Hà Nội vào mùa thu năm 2004, đại tướng hứa: nếu sức khỏe cho phép, đại tướng và phu nhân sẽ về quê dự lễ khánh thành làng trẻ em SOS Đồng Hới, dự định tổ chức vào tháng 8-2006.