Ở nước nào, thời nào thì mối quan hệ thân quen cũng luôn có sức mạnh đáng nể. Nhưng ở ta, chuyện “quen” đã có những sự biến dạng, lộng hành đến mức khó hiểu! Hiện trạng này là con đẻ của lề thói quan liêu, não trạng tham nhũng. Nó cực kỳ nguy hiểm. Một mặt, nó làm giàu cho các công chức vô lương tâm; mặt khác, nó lại là vệ sĩ đáng tin cậy cho những kẻ đó.

Có thể hình dung sự việc thường diễn ra thế này: Người dân tố cáo cán bộ địa chính nọ tham nhũng. Cán bộ thanh tra thụ lý vụ việc, chợt nhớ ra hôm trước mình mới nhờ ổng làm giúp cái giấy hồng cho bà chị họ đứa em rể, lẽ nào bây giờ lại xử nặng tay. Cán bộ khác ở phòng xây dựng bị tố cáo đòi chung “ba chai” mới chịu ký giấy phép. Chính quyền giao ai đó điều tra xử lý, người này chợt nhớ tuần trước mới nhờ ảnh làm gấp cái giấy phép xây dựng cho cô bạn, chưa kể lần mình sửa cái nhà trệt thành bốn lầu cũng phải nhờ vả tí chút, giờ làm mạnh coi sao được, còn gì là tình nghĩa!

Hiện nay, cái khả năng quen biết rộng thường được người ta sử dụng như một thứ quyền lực ngầm. Tất nhiên, chỉ có những người có chức, có quyền mới tạo được mối quen biết rộng, theo phương châm “có đi có lại, đôi bên cùng có lợi”. Tất cả tạo thành một mạng lưới chằng chịt của sự quen biết.

Từ xưa, người ta đã đề cao nguyên tắc “pháp bất vị thân”, cùng những qui định cụ thể như không được làm quan ở quê nhà hoặc quê vợ, không để những người có quan hệ gần gũi xử lý vụ việc... Chống tiêu cực tham nhũng bây giờ cũng phải có những qui định, những biện pháp quyết liệt để nguyên tắc “pháp bất vị thân” được thực hiện.