Phóng to

Đạo diễn Lê Phong Lan - Ảnh: Carlton Walker

Tuổi Trẻ đã có cuộc trao đổi với đạo diễn Lê Phong Lan về bộ phim dài bảy tập này.

* Sau bộ phim về nhà tình báo Phạm Xuân Ẩn, vì đâu chị chọn nhân vật Tư Cang cho bộ phim tiếp theo về mạng lưới tình báo VN?

- Trong suốt quá trình bảy năm làm phim về tướng tình báo Phạm Xuân Ẩn, tôi đặc biệt chú ý tới ông Tư Cang - nhân vật cụm trưởng đặc biệt của mạng lưới tình báo H63 (mạng lưới có điệp viên hoàn hảo Phạm Xuân Ẩn). Ngay lúc đó tôi đã có ý thức mãnh liệt là sẽ làm phim về ông.

Có thể thấy ông Ẩn là điệp viên đi sâu, dùng trí tuệ để đấu trí, bằng sự mưu lược với vỏ bọc là người làm báo. Ông Tư Cang thì khác. Ông là người tổ chức, là người điều phối ở nhiều mặt trận để cho trận tuyến thông suốt. Cùng một lúc ông tổ chức cả ba tuyến: tuyến thứ nhất là trong vai trò người chỉnh huấn, đưa ra chiến lược; tuyến thứ hai là trong vai trò người chỉ huy chống càn trong địa đạo Củ Chi; và tuyến thứ ba chính là vận hành mạng lưới tình báo quan trọng trong nội ô để đảm bảo nguồn tin tài liệu từ trong thành ra chiến khu được an toàn.

Phóng to

Đoàn làm phim quay cảnh ông Tư Cang đi thăm nhà tù ở Côn Đảo - Ảnh: T.Tuấn

* Có điều gì đặc biệt về ông Tư Cang trong giới tình báo VN?

- Ông giống như điệp viên James Bond của VN với nhiều tài năng đặc biệt. Ông Ẩn thì hoạt động chìm sâu bằng lớp vỏ nhà báo, trí thức, còn ông Tư Cang là nhà tổ chức. Tài hoa của ông thể hiện trong tất cả các mặt trận ông đứng ra tổ chức. Ví dụ các lưới giao liên ở phía ngoài, các nhóm điệp viên ở bên trong.

Khi vào thành, đi với ông Ẩn thì ông cũng đóng vai một nhà buôn thành đạt, một chính khách bản lĩnh. Ở mặt trận chiến đấu với anh em trong địa đạo thì ông là người gan dạ, dũng cảm, mưu lược. Khi ông trở thành người chỉ huy ở cấp cao hơn thì ông lại là người rất tài hoa.

Ông có khả năng bắn súng giỏi cả hai tay, một thiện xạ hàng đầu của quân đội VN bấy giờ, bách phát bách trúng. Ngoài là tay thiện xạ, ông còn là một nhà văn, nhà thơ với năm cuốn hồi ký như Hoàng hôn trên chiến trường, Trái tim người lính, Nước mắt ngày gặp lại, Sài Gòn và Mậu Thân 1968 và Bến Dược vùng đất lửa.

Ông có những bài thơ rất hài hước và lãng mạn về địa đạo Củ Chi, những lời thơ nhẹ tựa như không về những trận càn suýt chết. Không phải là nhà văn chuyên nghiệp nhưng ông là người viết những dòng văn đầy cảm xúc, chứa đầy tư liệu sống của một người từng vào sinh ra tử.

* Qua bộ phim về ông Tư Cang, người xem có thể thấy còn rất nhiều điều chúng ta chưa biết về đội ngũ tình báo VN...

- Bộ phim chỉ là phần nhỏ nhoi để mọi người thấy cuộc chiến tranh có những con người như vậy, làm được những chiến công như vậy. Những hi sinh của họ, những câu chuyện của họ thì chẳng bao giờ nói hết được. Sài Gòn lúc đó có khoảng 40 mạng lưới tình báo làm việc ở nhiều cấp độ khác nhau.

Cuộc chiến của mình rất khốc liệt nên mỗi khi di chuyển hay bị lộ thì cần có lực lượng khác thay thế ngay. Và điều ngạc nhiên là các nhà tình báo chúng ta hầu như không được đào tạo, không được trang bị máy móc gì mà tất cả làm việc bằng tự học, bằng trí tuệ và bằng tình yêu nồng nàn với Tổ quốc. Phải nói đó là những điều rất tài tình của cha ông.

Trong cuộc chiến tranh này còn rất nhiều điều bí ẩn, những góc khuất mà chúng ta vẫn chưa nhìn nhận được hết. Không có ai không có lịch sử, không có ai là không có tổ tiên và vì vậy mà chúng tôi làm những bộ phim như thế này để chúng ta cùng nhớ lịch sử của mình.