Phóng to

PGS Nguyễn Quang Tuyến - Ảnh: Xuân Long

- Tôi đã nghiên cứu dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 đang lấy ý kiến nhân dân và nhận thấy trong dự thảo sửa đổi Hiến pháp này đã bổ sung một điểm rất quan trọng, đó là lần đầu tiên chính thức công nhận “quyền sử dụng đất là quyền tài sản được pháp luật bảo hộ”. Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 quy định như vậy thì Luật đất đai (sửa đổi) cũng phải làm rõ và trân trọng quyền tài sản được pháp luật bảo hộ của người dân.

Đối với dự thảo Luật đất đai (sửa đổi), qua nghiên cứu, điểm mới đầu tiên được cho là có bước tiến chính là trong nội dung bổ sung, điều chỉnh của luật đã làm rõ các trường hợp Nhà nước thu hồi đất vì mục đích lợi ích quốc phòng, an ninh, công cộng, lợi ích quốc gia và các dự án phát triển kinh tế - xã hội. Tôi cho rằng nhất quyết phải quy định từng trường hợp thu hồi đất vào các mục đích, càng cụ thể thì càng tránh được tình trạng nhập nhèm, tránh được tình trạng lạm dụng thu hồi đất của người dân vì mục đích và lợi ích của nhóm này, nhóm kia.

* Thưa ông, việc dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 quy định “quyền sử dụng đất là quyền tài sản được pháp luật bảo hộ” có ý nghĩa như thế nào khi xem xét, thực hiện thu hồi đất người dân đang sử dụng?

- Thực tế hiện nay có chuyện lạm dụng thu hồi đất và cũng có trường hợp thu hồi đất sai phải xử lý, kiểm điểm. Vấn đề nữa nổi lên là khi thu hồi đất thì ở chỗ này, chỗ kia vẫn có chuyện người dân cho rằng quyền lợi của mình chưa được bồi thường thỏa đáng. Theo quan điểm của cá nhân tôi, việc dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 đã quy định “quyền sử dụng đất là quyền tài sản được pháp luật bảo hộ” là một bước tiến quan trọng, vấn đề đặt ra trong dự thảo Luật đất đai (sửa đổi) chính là phải thể chế hóa quy định “quyền sử dụng đất là quyền tài sản được pháp luật bảo hộ”. Đương nhiên khi quy định quyền sử dụng đất là quyền tài sản thì trong mọi quy định về đất đai đều phải cân nhắc những giao dịch nào vì lợi ích công thì sử dụng cơ chế hành chính nhà nước, còn những giao dịch nào mang tính chất dân sự thì phải sử dụng cơ chế dân sự.

* Ý ông là việc thu hồi đất không thể chỉ áp dụng cơ chế hành chính?

- Chính xác phải là không thể trong mọi trường hợp Nhà nước đều thu hồi đất. Hiện nay một số quan điểm cho rằng Luật đất đai cần theo hướng Nhà nước thực hiện một cơ chế là thu hồi hết. Tôi có quan điểm khác. Trong tất cả các trường hợp, nếu điều tiết quan hệ đất đai đều bằng biện pháp hành chính, tôi e rằng cả về mặt nhận thức và khoa học chưa chính xác.

* Như vậy với những dự án vì lợi nhuận của chủ đầu tư, theo ông, việc thu hồi đất cần thực hiện theo phương thức nào?

- Tôi cho rằng có nhiều cách thực hiện, hoặc là trưng mua, hoặc tiếp tục thực hiện theo hướng thỏa thuận. Hiện có nhiều người nói thỏa thuận thì người dân gây sức ép cho nhà đầu tư. Tôi cho rằng nếu nhìn nhận như vậy là chưa toàn diện. Đã là thỏa thuận thì không bao giờ đạt được sự tuyệt đối 100%. Nếu cùng một loại đất, cùng có hệ số sinh lời từ đất giống nhau, sự đồng thuận sẽ theo đa số, có nghĩa là khi thỏa thuận có tới 80% đồng ý thì 20% còn lại cũng phải theo.

* Theo ông, cần có cơ chế nào cho người dân giám sát quyền đại diện chủ sở hữu trong thu hồi đất?

- Việc trao quyền đại diện chủ sở hữu toàn dân cho các cơ quan quản lý nhà nước là phù hợp. Tuy nhiên, vấn đề người dân và ý kiến góp ý cho dự thảo Luật đất đai (sửa đổi) đang lấy ý kiến đều mong muốn cần phải rõ cơ chế giám sát quyền đại diện này. Theo cá nhân tôi, cơ chế giám sát hiện nay chưa phù hợp, chưa đủ mạnh nên vẫn có chuyện khi bị tha hóa quyền lực, lạm dụng quyền lực thì chuyện tùy tiện thu hồi đất vẫn xảy ra.