Những món ăn phù hợp với người bị suy thận.

Một chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp bảo tồn chức năng thận, kéo dài thời gian phải chạy thận, hạn chế biến chứng của bệnh. Hơn nữa, nó còn góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người bệnh, làm chậm diễn tiến đến suy thận mạn giai đoạn cuối.

Chế độ ăn cho người bị suy thận còn được gọi là chế độ ăn thấp protein. Đó là một chế độ ăn giúp hạn chế tăng urê máu, làm chậm quá trình tiến triển của bệnh.

Tình trạng suy dinh dưỡng ở bệnh nhân bị suy thận

Theo một nghiên cứu cho biết, 40% bệnh nhân suy thận bị suy dinh dưỡng. Nguyên nhân chủ yếu là do ăn vào không đủ. Họ thường bị chán ăn, nôn ói, cộng với chế độ ăn kiêng khem, hạn chế quá nhiều protein… Một số nguyên nhân khác cũng gây suy dinh dưỡng là  rối loạn chuyển hóa, nhiễm độc urê, hội chứng viêm, rối loạn hormone như tăng cortisol, giảm hoạt tính insulin, giảm erythropoietin, các bệnh về tiêu hóa.

Nguyên tắc xây dựng thực đơn

- Ít protein (0,6 - 0,8g/kg/ngày);

- Giàu năng lượng (35 - 40 kcalo/kg/ngày);

- Đủ vitamin, yếu tố vi lượng;

- Đảm bảo cân bằng nước, muối, ít toan, giàu canxi, ít phosphat.

Nhu cầu dinh dưỡng bệnh nhân suy thận chưa chạy thận (35-45kcal/kg/ngày)

Chất đạm: Nhu cầu về chất đạm tùy thuộc vào mức độ của bệnh, trung bình khoảng 0,8g/kg/ngày.

Việc giảm đạm trong khẩu phần góp phần giảm ứ đọng các sản phẩm thải  trong cơ thể, hạn chế biến chứng tăng urê máu, đồng thời làm chậm tiến triển đến suy thận mạn giai đoạn cuối.

Có thể xem xét bổ sung keto/aminoacid theo chỉ định của bác sĩ nếu khẩu phần ăn quá thấp chất đạm hoặc không đủ chất đạm có giá trị sinh học cao.

Chất béo: < 30% tổng năng lượng khẩu phần.

Chất bột đường:  55-60% tổng năng lượng khẩu phần. Nếu bệnh nhân bị kèm tiểu đường thì nên dùng đường phức, giàu xơ, thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp.

Các vitamin và khoáng chất:

- Canxi (900-1.200mg/ngày);

- Phốt pho (300 - 600mg/ngày);

- Natri: 1.000-2.000mg/ngày (tương đương 2,5-5g muối ăn NaCl/ngày) tùy theo mức độ phù và tăng huyết áp;

- Kali: 2.000-3.000 mg/ngày, hạn chế dưới 1000mg khi có tăng kali máu, phù và tiểu ít;

- Sắt: Cần bổ sung khi chế độ ăn giảm đạm nhiều hay bệnh nhân ăn chay;

- Bổ sung vitamin tan trong nước như vitamin nhóm B (B1, B2), đặc biệt vitamin C. Không khuyên bổ sung vitamin tan trong chất béo (A, D, E, K), trừ khi bệnh nhân có biểu hiện của cường phó giáp hay loạn dưỡng xương, nên bổ sung vitamin D3.

Người bị suy thận nên ăn gì?

Người bị suy thận nên ăn các chất bột ít đạm như gạo xay trắng, bột sắn dây, miến, khoai lang, khoai sọ, bún, hủ tíu, phở,…

Những bệnh nhân suy thận kèm tiểu đường nên chọn thực phẩm có chỉ số đường thấp như khoai sọ, bún, bánh canh, bánh cuốn, khoai lang,…

Nên ăn đa dạng, chú ý các loại thực phẩm đạm có giá trị sinh học cao như thịt, cá, sữa, trứng. Nếu bị kèm rối loạn mỡ máu, bệnh nhân chỉ nên ăn 3 quả trứng/tuần, ăn cách ngày; ăn thịt bò 1-2 lần/tuần; ăn cá biển 2 lần/tuần. Người bệnh nên chọn các loại sữa ít đường. Bệnh nhân suy thận chưa chạy thận nhân tạo nên chọn dầu thực vật như dầu mè, đậu nành, ôliu,… mỡ cá để bổ sung chất béo.

Người bệnh có thể ăn đa dạng rau, trái cây có màu xanh, màu đỏ, màu vàng, tím ở giai đoạn bệnh còn nhẹ. Nếu bệnh nhân bị kèm tiểu đường nên chọn trái cây có chỉ số đường huyết thấp, trung bình như táo tây, cam, quýt, bưởi… với số lượng tùy mức kali máu.

Người bị suy thận không nên ăn gì?

- Các loại thực phẩm có thể làm tăng kali máu như nho khô, chuối khô, thanh long, bơ,…

- Các loại rau có lá màu xanh đậm (rau ngót, rau đay, dền, rau muống,…), nấm mèo, các loại đậu cũng không tốt cho người bị suy thận.

- Thực phẩm chứa nhiều cholesterol như lòng đỏ trứng, bơ, phô-mai, mỡ, gan, tim, dầu dừa,…

- Thực phẩm có nhiều phốt-pho như tôm khô, lòng đỏ trứng, lá lốt, nấm đông cô, đậu nành, hạt sen khô, thịt bò,…

- Thực phẩm có nhiều muối natri. Thói quen ăn mặn là một trong các nguyên nhân gây suy thận và một số bệnh nguy hiểm khác. Vì vậy, cần phải hạn chế những thực phẩm chưa nhiều muối như xúc xích, mắm, cá/tôm khô, trứng muối, bánh mì, mì ăn liền, khoai tây chiên,…

- Người bị suy thận không nên uống quá nhiều nước. Uống nhiều nước sẽ làm cho cơ thể người bệnh phù nhiều hơn, khó kiểm soát huyết áp. Nếu bệnh ở giai đoạn đầu, bệnh nhân sẽ tiểu nhiều hơn, đặc biệt là tiểu đêm gây khó ngủ. Lượng nước nên uống trong ngày là 300 - 500ml + lượng nước tiểu/24h.

Bên cạnh một chế độ ăn hợp lý, người bệnh nên có những bài thể dục nhẹ nhàng, duy trì lối sống lành mạnh để có được hiệu quả điều trị tốt nhất.