Một bài đăng mang tính vui vẻ trên mạng xã hội X của Bộ trưởng Đầu tư, Thương mại và Công nghiệp Malaysia Tengku Zafrul Aziz ngày 9-11 về việc chạy bộ buổi sáng ở Kota Kinabalu (bang Sabah) làm dấy lên lại tranh luận kéo dài nhiều năm ở quốc gia này: liệu phần lớn lãnh thổ Malaysia (trừ hai bang Sabah, Sarawak ở phía đông) và Singapore có đang sử dụng "sai múi giờ", ảnh hưởng đến sức khỏe hàng chục triệu người hay không.

Tranh cãi về "múi giờ lệch"

Tranh luận bùng lên sau khi Bộ trưởng Zafrul chia sẻ rằng nhờ mặt trời mọc sớm ở Kota Kinabalu, ông có thời gian chạy bộ trước khi bắt đầu công việc lúc 8h30 sáng.

Kota Kinabalu - nơi Bộ trưởng Zafrul chạy bộ - là thủ phủ của bang Sabah trên đảo Borneo. Khác với bán đảo Malaysia nằm trên phần đất liền Đông Nam Á, hai bang Sabah và Sarawak nằm tách biệt, cách nhau bởi Biển Đông và thuộc đảo Borneo.

Vị trí địa lý ở phía đông giúp hai bang này đón ánh sáng mặt trời sớm hơn, dù dùng chung múi giờ với phần còn lại của Malaysia.

Bài đăng lập tức nhận nhiều bình luận kêu gọi đưa bán đảo Malaysia "trở lại GMT+7" - múi giờ đang được Thái Lan và miền tây Indonesia sử dụng. Một số người cho rằng người dân bán đảo Malaysia đã bị "tước mất ánh nắng buổi sáng", khiến cuộc sống kém năng động hơn.

Theo báo Straits Times ngày 19-11, hiện Kuala Lumpur và Singapore đều nằm ở kinh tuyến tương đương Bangkok và Jakarta, nhưng lại đi trước một giờ, sử dụng cùng múi giờ UTC+8 với Manila - dù thủ đô Philippines nằm cách xa khoảng 2.500km về phía đông.

Điều này dẫn đến việc mặt trời mọc ở khu vực phía tây Malaysia vào khoảng 7h sáng, muộn hơn đáng kể so với Jakarta (5h30 sáng) hay Manila (6h sáng), những nơi có múi giờ phù hợp hơn với vị trí địa lý.

Trong khi đó, tại các bang Sabah và Sarawak ở Malaysia, mặt trời mọc từ 6h - 6h30 sáng.

Theo các nhà vận động thay đổi múi giờ, sự lệch pha này khiến người dân ở bán đảo Malaysia chỉ có khoảng hai tiếng ánh sáng buổi sáng trước khi ngày làm việc bắt đầu lúc 9h. Thậm chí, học sinh còn vào lớp lúc 7h30 sáng, tức chỉ nửa tiếng sau khi trời vừa sáng.

Điều này theo họ sẽ ít nhiều gây ảnh hưởng đến nhịp sinh học - chu kỳ điều chỉnh giấc ngủ, hormone và nhiệt độ cơ thể dựa trên sự thay đổi ánh sáng - và có thể tác động đến sức khỏe tinh thần lẫn thể chất.

Quan điểm của chính phủ

Trên thực tế, Malaysia từng sử dụng múi giờ UTC+7:30 sau Thế chiến 2, trước khi được điều chỉnh lên UTC+8 vào năm 1982 dưới thời Thủ tướng Mahathir Mohamad để đồng bộ hóa với Sabah và Sarawak. Singapore sau đó cũng chuyển theo để tránh bất tiện trong giao thương và đi lại.

Dù những lời kêu gọi thay đổi múi giờ đã xuất hiện nhiều năm trên mạng xã hội, chính phủ vẫn thận trọng.

Năm 2024, khi vấn đề được đưa ra Quốc hội, giới chức Malaysia cho biết họ hiểu lập luận liên quan đến sức khỏe, nhưng bất kỳ điều chỉnh nào cũng có thể "tác động đáng kể đến kinh tế".

"Chính phủ không muốn thay đổi quyết định đã đưa ra năm 1981", Bộ trưởng Liew Chin Tong khi đó cho biết.

Tuy nhiên ý tưởng này ngày càng thu hút sự quan tâm của công chúng. Một số người có kinh nghiệm làm việc tại Sabah và Sarawak cho biết họ cảm thấy chất lượng cuộc sống tốt hơn khi bắt đầu ngày mới sớm và tràn đầy ánh sáng tự nhiên.

Dẫu vậy các chuyên gia y tế tỏ ra thận trọng trước lập luận rằng chênh lệch múi giờ gây hại cho sức khỏe.

Chuyên gia dinh dưỡng Nurul 'Aqilah Hasan Ashaari từ Bộ Y tế Malaysia cho biết các thói quen sinh hoạt - như ngủ muộn, ăn tối trễ, ít vận động - có ảnh hưởng lớn hơn nhiều đến nhịp sinh học và nguy cơ bệnh chuyển hóa.

"Múi giờ chỉ là một yếu tố nhỏ. Vấn đề chủ yếu nằm ở hành vi", bà nói.

Cả nhà sống lệch múi giờ để tránh kẹt xe

Thời 'kẹt xe không lối thoát' này thì chỉ còn cách tối ưu là sống lệch múi giờ...