Sức mạnh của xương được thể hiện bởi sự toàn vẹn cả về khối lượng và chất lượng của xương.

Khối lượng xương được biểu hiện bằng:

- Mật độ khoáng chất của xương (Bone Mineral Density – BMD)

- Khối lượng xương (Bone Mass Content – BMC)

Chất lượng xương phụ thuộc vào:

- Thể tích xương

- Vi cấu trúc của xương bao gồm:

+ Thành phần chất nền của xương

+ Thành phần chất khoáng của xương

- Chu chuyển xương (thể hiện tình hình sửa chữa và tình trạng tổn thương vi cấu trúc của xương)

Nam giới có bị loãng xương không?

Loãng xương thường được xem là một bệnh của nữ giới. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu trong những năm gần đây cho thấy đây là một sự ngộ nhận tai hại. Trong thực tế loãng xương ở nam giới cũng là một vấn đề y tế quan trọng. Nam giới thường có mật độ xương cao hơn và tỷ lệ mất xương thấp hơn nữ giới nên gãy xương do loãng xương ở nam giới thường xảy ra ở tuổi khá cao (trên 70). Và một điều đặc biệt quan trọng là hậu quả gãy xương ở nam giới thường nghiêm trọng hơn ở giới nữ, khoảng 30% đàn ông chết trong vòng một năm sau khi bị gãy xương vùng hông trong khi đó tỷ lệ này ở nữ chỉ là 12%. 

Nguyên nhân nào gây loãng xương ở nam giới? 

Khoảng 50% nam giới bị loãng xương không rõ nguyên nhân, ngoài lý do tuổi tác. Trong suốt cuộc đời, cơ thể luôn tạo ra mô xương mới để thay thế cho mô xương cũ được đào thải thông qua chu chuyển xương. Ở độ tuổi 20 đến 30, khối lượng xương đạt cao nhất. Đây là nguồn dự trữ khoáng chất quý báu cho suốt cuộc đời sau này. Khi có tuổi, các tế bào tạo xương bị lão hóa, các hormone sinh dục giảm thấp, việc hấp thụ can-xi và vitamin D (hai nguyên liệu chính để xây dựng xương) bị giảm sút dẫn đến bệnh loãng xương. Do đó, tình trạng loãng xương càng nặng nề nếu ở tuổi trưởng thành khối lượng không đạt đỉnh.

Các yếu tố nguy cơ dẫn đến loãng xương là gì?

Các yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến loãng xương bao gồm:

- Tuổi tác: Càng lớn tuổi càng dễ bị loãng xương.

- Tiền sử gia đình: Cha mẹ hay anh chị em trong nhà bị bệnh loãng xương thì các thành viên cũng dễ mắc bệnh, nhất là những người đã có tiền sử gãy xương.

- Tầm vóc gầy và nhỏ: Nam giới gầy gò hoặc nhỏ bé có nguy cơ cao hơn vì thường ít có dự trữ khối lượng xương để dùng khi có tuổi.

- Thiểu năng tuyến sinh dục nam và một số tuyến nội tiết như: tuyến giáp, tuyến thượng thận…

- Tiền sử dùng thuốc: Dùng corticosteroid (cortisone, methylprednisolone, prednisone, prednisolone và dexamethasone) kéo dài.

- Uống quá nhiều rượu: Rượu làm giảm tiến trình tạo xương và ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ can-xi của cơ thể. Với nam giới, uống nhiều rượu là một trong số những nguy cơ thường gặp nhất để bị loãng xương.

- Hút thuốc lá: Tỷ lệ bị gẫy cột sống cao gấp đôi ở nam giới nghiện thuốc lá, so với nam không hút thuốc.

- Rối loạn về ăn uống: Bệnh chán ăn do nguyên nhân thần kinh hoặc bệnh ăn nhiều là những yếu tố nguy cơ làm giảm tỷ trọng xương ở vùng thắt lưng và xương hông. Chế độ ăn không đủ cung cấp đủ can-xi: nam dưới 65 tuổi cần 1000mg can-xi mỗi ngày, trên 65 tuổi cần ít nhất từ 1500 mg can-xi mỗi ngày.

- Lối sống ít hoạt động: Không thường xuyên vận động là nguy cơ cao bị loãng xương.

- Các bệnh mãn tính: Một số bệnh làm giảm  khả năng hấp thụ can-xi hoặc ảnh hưởng xấu đến tỷ trọng xương. Những bệnh có thể tăng nguy cơ bị loãng xương gồm: đái tháo đường típ I (phụ thuộc vào insulin), bệnh Crohn, bệnh Cushing, bệnh thận và phổi mạn tính...

Biểu hiện loãng xương ở nam giới như thế nào?

Kể cả ở nam hay nữ, bệnh thường diễn tiến thầm lặng. Người ta thường ví bệnh loãng xương giống như một tên ăn cắp thầm lặng, hàng ngày cứ lấy dần can-xi trong ngân hàng dự trữ xương của cơ thể con người. Khi có dấu hiệu lâm sàng, thường là lúc đã có biến chứng, cơ thể có thể đã bị mất tới 30% khối lượng xương.

Biểu hiện lâm sàng:

- Đau mỏi mơ hồ ở cột sống, đau dọc các xương dài (đặc biệt xương cẳng chân), đau mỏi cơ bắp, ớn lạnh, hay bị chuột rút (vọp bẻ) các cơ….

- Đau thực sự cột sống, đau lan theo khoanh liên sườn, đau khi ngồi lâu, khi thay đổi tư thế. Có thể đau mạn tính hoặc cấp tính sau chấn thương, như gãy xương cổ tay, gẫy lún đốt sống, gẫy cổ xương đùi…

- Đầy bụng chậm tiêu, nặng ngực khó thở

- Gù lưng, giảm chiều cao.

Điều trị loãng xương bằng cách nào?  

1. Thay đổi lối sống là cách tốt nhất để điều trị loãng xương ở nam giới. Các biện pháp bao gồm: tăng cường vận động, bổ xung đầy đủ can-xi và vitamin D, hạn chế rượu bia, hạn chế thuốc lá, tránh lạm dụng thuốc, tránh té ngã và điều chỉnh các bệnh lý mắc phải.

2. Các thuốc dùng cho loãng xương ở nam giới gồm :

- Nhóm Bisphosphonate: Những thuốc này ức chế hủy xương, làm chậm sự mất xương và tăng tỷ trọng xương ở cột sống và xương hông. 

- Calcitonin: Là thuốc làm chậm quá trình hủy xương, giảm đau, kích thích liền xương calcitonin có thể làm giảm gẫy xương cột sống khoảng 40%. Calcitonin dùng theo đường xịt qua mũi có thể gây kích thích mũi khoảng 12% người dùng.

- Liệu pháp testosterone bổ sung chỉ có tác dụng với nam bị loãng xương do nồng độ testosterone thấp. Nếu nồng độ testosterone bình thường thì không làm tăng tỷ trọng khối lượng xương (testosterone là một nội tiết tố sinh dục nam).

Loãng xương được phòng ngừa ra sao? 

Loãng xương là bệnh có thể phòng ngừa nhưng nhiều nam giới không phát hiện kịp thời để điều trị có hiệu quả. Ngay cả khi đã bị loãng xương thì những biện pháp sau đây cũng giúp ngăn ngừa xương bị yếu đi. 

1. Cần có đủ can-xi và vitamin D: 2 chất này là thiết yếu để tạo khối lượng xương khi còn trẻ và ngăn ngừa mất xương khi đã có tuổi. Thành phần cấu tạo xương có đến 99% can-xi, nếu cơ thể không được cung cấp đủ can-xi thì sẽ lấy can-xi từ xương. Do đó cần bổ sung can-xi và vitamin D để giảm nguy cơ gẫy xương hông và cột sống. Nam cần 400 – 800 đơn vị quốc tế (IU) vitamin D mỗi ngày .

2. Vận động giúp tạo dự trữ can-xi, tăng sự khéo léo, sức mạnh, sự cân bằng nên ít bị ngã và gẫy xương. Ngoài ra, vận động còn bảo vệ xương không bị mất thêm ở nam giới đã bị bệnh loãng xương. Mỗi tuần nên tập nâng tạ ít nhất 3 lần. Chạy hay đi bộ, khiêu vũ hay chơi quần vợt đều tốt, chỉ tránh môn thể thao dễ gây gãy xương. Không uống rượu quá nhiều vì làm giảm tạo xương và giảm hấp thụ can-xi. Hạn chế cà phê, uống không quá 3 ly mỗi ngày. Đặc biệt không hút thuốc lá, vì sẽ tác động đẩy nhanh tiến trình tiêu xương.

3. Chủ động đi khám bệnh khi có các yếu tố nguy cơ để phát hiện bệnh sớm và điều trị thích hợp.

Tóm lại, loãng xương là một vấn đề y tế cộng đồng vì nó ảnh hưởng đến nhiều người, gây nhiều tổn hại đến sức khỏe và kinh tế. Loãng xương xảy ra ở cả hai giới nam và nữ. Tuy nhiên, nhiều nam giới lại ít để ý đến bệnh của mình cho đến khi xảy ra những biến chứng nghiêm trọng. Loãng xương là bệnh có thể phòng ngừa được. Vì vậy, nam giới cần quan tâm đến bộ xương của mình hơn và đi khám khi có yếu tố nguy cơ để được phát hiện và điều trị sớm.