Đó là ý kiến của các đại biểu tại hội thảo khoa học “Trách nhiệm xã hội và đạo đức báo chí trong kỷ nguyên kỹ thuật số” do khoa báo chí truyền thông (Đại học KHXH&NV) và Viện KAS (CHLB Đức) tổ chức tại Hà Nội ngày 10-6.

Sống chung với cư dân mạng

Tại hội thảo, ông Lưu Đình Phúc, phó cục trưởng Cục Báo chí - Bộ TT&TT, đã nêu ví dụ một tờ báo đăng tải thông tin về trường hợp bé gái 13 tuổi tại Huế mang thai, nêu rõ họ tên, địa chỉ và hình ảnh của bé gái này. Điều này dẫn đến việc bé gái và người yêu đã mua xăng tự thiêu.

Câu chuyện này cũng là sự báo động về hành vi làm báo cẩu thả, vi phạm đạo đức nghề nghiệp, coi thường độc giả...

Cùng với ví dụ này, ông Phúc còn nêu ra nhiều câu chuyện về việc vi phạm đạo đức báo chí như việc đăng hình ảnh phụ nữ, trẻ em bị xâm hại... và chỉ ra rằng không nên quan niệm cái gì luật pháp không cấm thì chúng ta có thể làm.

Bởi lẽ, những gì nên làm và không nên làm lại thuộc về phạm trù đạo đức, với nhà báo, đó là lương tâm và trách nhiệm trước xã hội.

Cũng chia sẻ những câu chuyện tương tự, nhà báo Hữu Thọ cho biết từ năm 1997 đã có quy ước về nghề báo ở Việt Nam nhưng hầu như chưa được coi trọng.

Trong khi đó các tờ báo nước ngoài có quy ước riêng quy định chặt chẽ hơn Việt Nam nhằm tránh đưa thông tin sai sự thật, cố gắng cho việc đưa tin đúng sự thật. Đó chính là trách nhiệm xã hội của nhà báo.

Trong thời đại hiện nay, nhà báo Hữu Thọ cho rằng “mạng xã hội đang xô đẩy lòng tin của giới trẻ”, việc chạy đua thông tin trên mạng, bị những thông tin xấu dẫn dắt phản ảnh một số nhà báo kém bản lĩnh, không giữ vững lập trường.

Ông Hữu Thọ cho rằng thời nay phải biết sống chung với cư dân mạng nhưng quan trọng là thái độ sống thế nào có bản lĩnh để đưa tin đúng sự thật, đúng trách nhiệm của mình.

Không thể cầm tiền người này đánh người khác

Đề cập nguyên nhân về sai phạm của báo chí, nhà báo Hữu Thọ chỉ ra hai nguyên nhân lớn. Thứ nhất là những tờ báo gặp khó khăn về tài chính nên số phụ trương và trang thông tin điện tử ra quá nhiều vì đây là chỗ chủ yếu để làm kinh tế nuôi quân. Và sai phạm chủ yếu ở những tờ này.

Thứ hai là trách nhiệm rèn luyện đạo đức người làm báo cũng như sự giám sát không nghiêm túc.

Đây là trách nhiệm của chính các tổng biên tập chứ không phải của cấp trên, của cơ quan chủ quản. Ông Hữu Thọ lý giải tổng biên tập là người quyết định việc ký hợp đồng hay không, quyết định cho phóng viên tiếp tục làm việc hay không và việc không giám sát, rèn luyện do chính anh dung dưỡng dẫn đến những vấn đề về đạo đức người làm báo.

Vấn đề trách nhiệm của tổng biên tập được nhà báo Hữu Thọ nêu ra đã nhận được hưởng ứng của nhiều lãnh đạo cơ quan báo chí.

Nhà báo Ngô Minh Tuấn, tổng biên tập tạp chí Xây Dựng Đảng, đã bày tỏ sự tâm đắc với nội dung này vì tổng biên tập chính là người giám sát phóng viên, biết được những việc làm đúng sai và quyết định xử lý.

Đó chính là chế tài đối với người làm báo. Ông Tuấn cũng bày tỏ trách nhiệm của mỗi tổng biên tập không dừng lại ở đó vì ghế tổng biên tập là “ghế nóng”, từ quản lý cho đến cả khi duyệt bài.

Tương tự, nhà báo Lê Duy Truyền, phó tổng giám đốc TTXVN, cũng chia sẻ những câu chuyện về việc xử lý tin bài của phóng viên khi có vấn đề kinh tế, có mùi tiền.

Ông Truyền khẳng định không thể để tình trạng cá nhân cầm tiền của người này để đánh người khác, ở TTXVN đã có những trường hợp có dấu hiệu như vậy và phải chuyển cơ quan khi không được xử lý tin bài.