 Phóng to |
| Các bạn trẻ đang xem di cảo của giao sư Từ Chi trong buổi bàn giao tại bảo tàng Dân tộc học - Ảnh: L.Đ. |
Di sản dân tộc hiếm hoi của VN
Kể từ khi giáo sư Từ Chi tạ thế năm 1995, ngót 10 năm nay toàn bộ tài liệu, do cảo, bản thảo.... của cụ được Viện nghiên cứu Đông Nam Á lưu giữ. Đến nay, cả gia đình của cụ Từ Chi và Viện nghiên cứu Đông Nam Á đều đồng ý trao lại cho bảo tàng quản lý.
Ông phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Văn Huy - giám đốc bảo tàng Dân tộc học ghi nhận kho tư liệu, di cảo của cụ Từ Chi là một tài sản quý giá vô cùng - là di sản dân tộc học hiếm hoi của nước nhà được tích góp từ công lao trong mấy chục năm nghiên cứu và làm việc của một giáo sư đầu ngành dân tộc học.
Giáo sư Nguyễn Đức Từ Chi sinh năm 1925. Ông nội của giáo sư là Nguyễn Hiệt Chi - một trong những người lập ra trường học Dục Thanh tại Phan Thiết - nơi ngày xưa Nguyễn Tất Thành trên đường vào nam có ghé lại dạy học. Bố của giáo sư là ông Nguyễn Kinh Chi - người nổi tiếng với công trình nghiên cứu Mọi Kontum - là tác phẩm dân tộc học đầu tiên ở Việt Nam viết về người dân tộc thiểu số. Em của Nguyễn Kinh Chi là Nguyễn Đổng Chi - nhà nghiên cứu văn học dân gian và có công trình sưu tầm truyện cổ tích VN rất công phu. Hiện nay thế hệ của giáo sư Từ Chi chỉ còn giáo sư Nguyễn Huệ Chi - chuyên gia về văn học, ngôn ngữ học - là con của ông Nguyễn Đổng Chi. Giáo sư Từ Chi không có con, nên toàn bộ di cảo của ông được chuyển đến bảo tàng của Nhà nước - cũng là sự đóng góp cuối cùng cho quảng đại quần chúng vậy. |
Hiện di cảo của cụ Từ Chi còn rất nhiều các sơ đồ, ký họa dân tộc học về công trình kiến trúc, công cụ lao động, trang phục các dân tộc... của người Mường. Ông cũng còn rất nhiều bản thảo ghi chép về người Việt ở đồng bằng Bắc bộ với các kiến trúc nhà ở và các công trình tôn giáo, tình hình ruộng đất và phong tục tập quán...
Ngoài ra, cả cuộc đời nghiên cứu dân tộc học của giáo sư Từ Chi còn để lại nhiều tài liệu về các dân tộc Tây Nguyên: Gia rai, Bana, Cơ tu... kể cả các dân tộc Tày, Thía ở phía Bắc.
Trong quá trình 3 năm giảng dạy ở châu Phi, giáo sư Từ Chi cũng nghiên cứu về "Các đế quốc Châu Phi" và "Bản dịch dân tộc học đại cương".
Một khối lượng lớn các bài báo, bài nghiên cứu, bài giảng dạy của giáo sư, tư liệu ảnh và cả một bản dịch Kinh Dịch từ Trung Quốc cũng được tập hợp trong dịp này.
Ông Phạm Đức Thành - Viện trưởng viện nghiên cứu Đông Nam Á nhận xét tất cả di cào của giáo sư Từ Chi là bằng chứng cho việc nghiên cứu lao động khoa học và mẫu mực. Giáo sư đã để lại cho lớp nghiên cứu thế hệ trẻ một phương pháp nghiên cứu nói chung và kỹ thuật điền dã tỉ mỉ, cẩn trọng, chính xác trong việc ghi chép, lưu giữ tư liệu.
Khởi đầu công trình "Con đường dân tộc học"
Ở VN hiện nay, các công trình nghiên cứu của giáo sư Từ Chi về dân tộc học, Việt Nam học và địa - văn hóa vẫn còn nguyên giá trị. Nhiều người nghiên cứu đi sau đã "đứng trên vai" ông nhưng lại thường không dẫn nguồn một cách nghiêm túc.
Ông Thành cũng nêu nhận định rằng dưới tác động của thời tiết và môi trường, những di cảo tư liệu đa số bằng giấy của giáo sư Từ Chi đã bắt đầu hư hỏng, các trang bản thảo viết từ thời giấy của ta còn kém chất lượng đã bắt đầu rời ra từng mảnh. Mặt khác, công tác phân loại có hệ thống các tư liệu này để nghiên cứu và bảo quản đòi hỏi mất nhiều thời gian.
Do đó, biện pháp tối ưu là chuyển giao cho bảo tàng, để bảo quản đúng phương pháp và có kế hoạch phổ cập đến công chúng và kể cả phục vụ cho giới nghiên cứu.
 Phóng to |
| Ông Phạm Đức Thành trao cho ông Nguyễn Văn Huy hồ sơ tập di cảo - Ảnh: L.Đ. |
"Chúng tôi còn nhiều việc phải làm cho cuộc trưng bày này: sưu tầm các bút tích, ghi chép của giáo sư Từ Chi, vận động bạn bè đồng nghiệp của giáo sư viết những cảm nhận và kỷ niệm về giáo sư để làm sâu sắc thêm hình ảnh của một nhà khoa học được rất nhiều người mến mộ. Đồng thời tổ chức các cuộc hội thảo về giáo sư Từ Chi, tổ chức nghiên cứu di cảo Từ Chi...", ông Huy nói về công việc sắp tới của bảo tàng Dân tộc học.
"Cuộc trưng bày trong tương lai là một hành động tôn vinh những nhà dân tộc học tiền bối, bắt đầu từ ý tưởng của ông Huy muốn gìn giữ và bảo quản di cải của giáo sư Từ Chi", giáo sư Nguyễn Duy Thiệu đã nhận xét như thế. Ông Thiệu hiện đang công tác tại Viện nghiên cứu Đông Nam Á, ông là người học trò của giáo sư Từ Chi đã được gia đình ủy quyền gìn giữ toàn bộ di cảo của giáo sư từ khi mất đến nay.
Tuy nhiên, ông Nguyễn Văn Huy không dừng lại ở một cuộc trưng bày như trên. Ông đang theo đuổi một công trình thiết kế "con đường dân tộc học" tại bảo tàng. Theo đó, lối dẫn vào bảo tàng sẽ được thiết kế như một con đường chạy giữa cây xanh và hoa có đặt các phiến đá hai bên khắc tên và công trình của các nhà dân tộc học VN.
"Chúng tôi sẽ thu thập tư liệu, để hình thành một sưu tập về các nhà dân tộc học tiền bối. Và trên con đường ấy, chúng ta khắc tên cùng các công trình của các vị, như một cách ghi nhớ đến người xưa, để ngày ngày cán bộ của bảo tàng dân tộc học đi ngang còn nhớ về họ, để khách tham quan bảo cũng gặp lại tên tuổi và công trình của họ...", ông Huyên trình bày như thế.
Và ông cho biết hiện bảo tàng đang tiến hành để đến năm 2005 thì con đường thành hình. Hiện ngoài giáo sư Từ Chi với toàn bộ di cảo được chuyển giao về bảo tàng, ông Huy cho biết bảo tàng Dân tộc học đã có hồ sơ tư liệu về nhà dân tộc học Nguyễn Văn Huyên.
Trong tương lai, những nhà dân tộc học tiền bối của VN như Lê Quý Đôn, Trịnh Hoài Đức... cũng được nhắm đến và sẽ tập hợp tư liệu về dân tộc học của các vị này.
Trước mắt, bảo tàng Dân tộc học sẽ trở lại một số vùng mà giáo sư Từ Chi đã đến làm việc trong quá trình điền dã để "gặp lại những người mà cụ Từ Chi đã làm việc, để ghi lại những gì bà con còn nhớ đến giáo sư, cũng như tranh thủ điền dã tiếp, làm nốt những gì giáo sư chưa kịp làm, hoặc chí ít cũng để cho cán bộ bảo tàng có được sự hình dung về công việc điền dã của một giáo sư đáng kính".
|
Một số tập di cảo tiêu biểu của giáo sư Từ Chi (chuyển từ Viện Nghiên cứu Đông nam Á đến bảo tàng Dân tộc học): 1. Tài liệu Mường và hoa văn Bana ở Bình Thạnh2. Tài liệu điền dã Mường và Tây Nguyên (có bộ ảnh minh họa nhà mồ Tây nguyên)3. Tài liệu về Mường và Cổ loa4. Cơ sở điền dã về tài liệu ruộng đất Mường5. Nguyên bản Mo "Đẻ đất đẻ nước" do Quách Bảo, Quách Giao và Bùi Thiện dịch6. Các đế quốc châu Phi; Bản dịch dân tộc học đại cương7. Tài liệu về Trung Quốc và dân tộc Cơ tu8. Ảnh Giarai, Bana, một số bài viết về Rồng và nhạc cụ Việt Nam... |
Tối đa: 1500 ký tự
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận