Một giấc ngủ diễn ra như thế nào?

Một người bình thường sẽ thiếp ngủ sau 15-20 phút. Trong 45 phút sau họ đã ở trong giai đoạn III và IV (giấc ngủ chậm mức độ sâu, phải lay mạnh mới tỉnh), 45 phút kế giai đoạn IV bắt đầu có những đợt giấc ngủ nghịch thường, có thể quan sát thấy qua cử động mắt nhanh (REM). Trong suốt quá trình ngủ, các đợt ngủ giai đoạn III và IV sẽ giảm dần, các đợt giấc ngủ nghịch thường sẽ tăng dần lên, càng về cuối thì mọi người đều có giấc ngủ kém sâu hơn và nằm mơ.

Một số dấu hiệu mất ngủ như: khó vào giấc ngủ; khó duy trì giấc ngủ, thức giấc nhiều lần hoặc khó quay lại giấc ngủ; thức giấc quá sớm và khó quay lại giấc ngủ.

Các rối loạn giấc ngủ này gây nên căng thẳng hoặc giảm sút các hoạt động xã hội, việc làm, học tập, hoạt động hoặc trong các lĩnh vực khác… Chúng thường xuất hiện vài ba đêm trong tuần và kéo dài mặc dù đảm bảo các điều kiện ngủ tốt nhưng vẫn mất ngủ.

Nguyên nhân thường gặp của mất ngủ?

- Mất ngủ thứ phát sau bệnh lý cơ thể gây đau hoặc khó chịu.

- Mất ngủ thứ phát sau bệnh lý tâm thần hoặc thay đổi môi trường như: lo âu, căng thẳng, căng cơ, thay đổi môi trường sống, rối loạn nhịp thức ngủ, rối loạn stress sau sang chấn, tâm thần phân liệt…

- Ngoài ra một số người cơ địa dễ nhạy cảm với mất ngủ hoặc các biến cố gây stress. Các cơ địa nhạy cảm như: nhân cách lo âu, tư duy lo âu, phòng vệ quá mức, ức chế tâm lý làm gia tăng nguy cơ lo âu.

- Yếu tố môi trường như quá ồn, quá sáng, nhiệt độ không thích hợp (quá lạnh hoặc nóng bức), sống độ cao thiếu oxy…

- Yếu tố gia đình: người ta nhận thấy trong gia đình có người mất ngủ có tỷ lệ mất ngủ cao hơn so với dân số chung.

- Vệ sinh giấc ngủ: dùng các chất kích thích, không tạo thói quen ngủ, lạm dụng giường ngủ để nghỉ ngơi ngoài giấc ngủ…

Hậu quả của tình trạng mất ngủ kéo dài?

Rối loạn và suy giảm các hoạt động xã hội, việc làm, học tập… Trong ngày làm việc thường kém hiệu quả, khó tập trung, bực dọc, dễ gây tai nạn trong công việc và di chuyển. Về lâu dài tăng các nguy cơ sức khỏe như trầm cảm, cao huyết áp, nhồi máu cơ tim… kèm thêm các nguy cơ giảm chất lượng cuộc sống và ảnh hưởng kinh tế gia đình.

Hướng điều trị mất ngủ?

- Tìm kiếm và xử trí các nguyên nhân thường gặp của mất ngủ, trong đó phổ biến là các bệnh lý tâm thần như trầm cảm, lo âu, rối loạn thích ứng.

- Thuốc: các loại thuốc chống lo âu nhóm Benzodiapine (nhóm Z) hoặc các nhóm thuốc chống trầm cảm có hoạt tính êm dịu được thầy thuốc chỉ định sử dụng. Các điều cần lưu ý trong sử dụng thuốc:

• Sử dụng thuốc theo nguyên nhân mất ngủ.

• Sử dụng theo chỉ định của thầy thuốc chuyên khoa.

• Sử dụng thuốc có thời hạn tùy theo bệnh lý.

• Nguy cơ tự sử dụng thuốc: lạm dụng/nghiện thuốc, các tác dụng phụ ảnh hưởng sức khỏe, bệnh lý chuyển biến mạn tính.

- Các nguyên tắc vệ sinh cho giấc ngủ tốt như:

• Phòng ngủ thoáng mát, yên tĩnh, hạn chế ánh sáng.

• Tập thể dục đều đặn, thường xuyên.

• Chế độ dinh dưỡng phù hợp, thăng bằng. Tránh các chất kích thích, lựa chọn các thực phẩm tạo thuận lợi cho giấc ngủ.

• Hạn chế ngủ ngày, sử dụng võng.

• Không sử dụng giường để nằm xem truyền hình, đọc sách hoặc các hoạt động khác…