Phóng to

Chủ tịch HĐQT Trần Xuân Đính, nay là bị can Trần Xuân Đính - Ảnh: Biên Thùy

TT - Sau hơn bảy năm hoạt động, Tổng công ty Xây dựng miền Trung (Cosevco) đã đầu tư hàng trăm dự án lớn nhỏ với tổng kinh phí đầu tư lên đến hàng nghìn tỉ đồng. Hầu hết các dự án đều thất thoát, thua lỗ nặng nề.

Bãi nhiệm tổng giám đốc CosevcoKhởi tố, bắt tạm giam chủ tịch HĐQT COSEVCOBắt tạm giam chủ tịch HĐQT Cosevco Trần Xuân Đính

Cosevco thuộc Bộ Xây dựng (văn phòng đặt tại Đà Nẵng), hoạt động theo mô hình công ty mẹ - con. Cosevco là công ty mẹ với năm đơn vị trực thuộc, 13 công ty con và 22 công ty cổ phần. Tính đến cuối năm 2005, tổng nợ ngân hàng của Cosevco lên đến 4.143 tỉ đồng. ngoài ra còn có khoản nợ hơn 1.500 tỉ đồng do đích thân chủ tịch hội đồng quản trị (HĐQT) Trần Xuân Đính đứng ra bảo lãnh cho các đơn vị vay.

Trong vụ án tham nhũng lớn tại Cosevco, sai phạm của bị can Trần Xuân Đính (chủ tịch HĐQT, trước đó là tổng giám đốc) và một số thuộc cấp không dừng lại ở dự án xây dựng Nhà máy ván gỗ MDF - Cosevco (Tuổi Trẻ ngày 28-2), tại nhiều dự án khác cũng gây thất thoát lớn. Theo Thanh tra Chính phủ, qua ba dự án trọng điểm đã thanh tra gồm dự án xây dựng nhà máy cán thép chất lượng cao và thép hình, dự án xây dựng nhà máy sản xuất vỏ bao bì, dự án xây dựng Nhà máy ximăng Sông Gianh đều có sai phạm nghiêm trọng.

Dự án lớn, thất thoát lớn

Dự án Nhà máy ximăng Sông Gianh (Tiên Hóa, Quảng Bình), với tổng vốn đầu tư lên đến 3.197 tỉ đồng, sau hơn hai năm thi công, tháng 5-2005 Nhà máy ximăng Sông Gianh đi vào sản xuất nhưng đến nay dự án này vẫn chưa quyết toán được. Đặc biệt, nhiều hạng mục lớn nằm trong dự án đến nay không phát huy được hiệu quả, như dự án đầu tư 200 tỉ đồng xây dựng cảng Lèn Bảng phục vụ trung chuyển ximăng, chỉ sau một thời gian ngắn đưa vào khai thác, giữa tháng 8-2007, đường băng tải chuyền dài 800m từ nhà máy ra cảng bất ngờ đổ sập. "Hiện băng chuyền này đã ngừng hoạt động, nguyên nhân đổ sập vẫn chưa được xác định" - một cán bộ Cosevco cho biết.

Tương tự, hạng mục đầu tư dây chuyền sản xuất vỏ bao ximăng công suất 25 triệu vỏ bao/năm có vốn đầu tư 46 tỉ đồng cũng "đắp chiếu" ngay sau khi đưa vào vận hành (2005). Lý do: sản phẩm vỏ bao bằng giấy dán không phù hợp với thị trường, không đảm bảo chất lượng, rất dễ rách.

Theo tài liệu Tuổi Trẻ có được, trong năm 2006, Nhà máy ximăng Sông Gianh thua lỗ gần 66 tỉ đồng. Riêng khoản nợ ngân hàng, theo báo cáo của Cosevco là gần 3.000 tỉ đồng.

Trong triển khai dự án Nhà máy ximăng Sông Gianh, Cosevco đã để thất thoát lớn tại gói thầu chính cung cấp công nghệ và xây dựng hạng mục chính. Nhà thầu Polysuis AG (Đức) trúng thầu gói thầu này. Theo nội dung hợp đồng, hai bên sẽ tiến hành đàm phán để xác định hình thức thanh toán bằng USD hay EUR. Trưởng đoàn đàm phán khi đó là ông Trần Xuân Đính đã bỏ qua một số nguyên tắc cơ bản khi đàm phán, trong đó có việc không tính toán yếu tố trượt giá và thanh toán cho đối tác bằng EUR, gây thất thoát gần 540 tỉ đồng.

Tại hợp đồng nhập thiết bị công nghệ cho Nhà máy ximăng Sông Gianh (63,5 tỉ đồng), theo các điều khoản qui định thì toàn bộ thiết bị phải có xuất xứ từ châu Âu nhưng Cosevco lại chấp nhận thay đổi. Do đó nhà thầu đã nhập một loạt thiết bị xuất xứ từ các nước châu Á (Malaysia, Singapore) có giá thành và chi phí vận chuyển thấp hơn nhiều. Điều đáng nói là ông Trần Xuân Đính đã lờ đi việc điều chỉnh giá thiết bị, tiếp tục gây thất thoát hàng tỉ đồng.

Dự án không vốn, lỗ 20 tỉ đồng

Phóng to

Sau năm năm khởi công, hiện Nhà máy thép Quảng Trị do Cosevco làm chủ dự án chỉ là một tòa nhà ba tầng trống trơn. Dự án này đã gây thất thoát cho Nhà nước gần 20 tỉ đồng - Ảnh: Đ.Nam

Đầu năm 2002, ông Trần Xuân Đính, lúc đó là chủ tịch HĐQT kiêm tổng giám đốc Cosevco, đã ký phê duyệt dự án đầu tư xây dựng nhà máy thép công suất 250.000 tấn/năm tại Đông Hà (Quảng Trị) với tổng vốn đầu tư 254 tỉ đồng mà trong tay không một đồng vốn. Tháng 8-2002, dự án rầm rộ khởi công, thế nhưng chỉ vài hôm sau toàn bộ công trường đã yên ắng, bởi lẽ chưa ngân hàng nào đồng ý cho Cosevco vay vốn. Dù vậy, Cosevco vẫn thông báo mời thầu thiết bị ngoại, đồng thời thương thảo và ký hợp đồng với Hãng Simac.

Đầu năm 2004, Quĩ hỗ trợ phát triển chi nhánh Quảng Trị đồng ý về nguyên tắc sẽ cho Cosevco vay 100 tỉ đồng, sau đó chuyển 10 tỉ về Ngân hàng NN&PTNN Quảng Trị để ứng cho Cosevco mở L/C (thư tín dụng) đặt cọc 350.000 EUR (đợt 1) cho Hãng Simac. Ngày

27-4-2004, ông Marco Fattori, giám đốc điều hành Hãng Simac, đã có công văn yêu cầu Cosevco mở L/C chuyển tiền đợt 2, nếu không sẽ mất khoản tiền đặt cọc đợt 1. Hơn một năm sau, do không vay thêm được vốn xây dựng cho nhà máy thép nên Quĩ hỗ trợ phát triển chi nhánh Quảng Trị đã có công văn rút lại quyết định cho Cosevco vay khoản tiền như đã hứa trước đó. Kết quả là dự án dang dở cho đến nay, Cosevco thiệt hại khoảng 20 tỉ đồng trong việc đầu tư vào dự án nhà máy thép, bao gồm 7,5 tỉ đồng đặt cọc cho Hãng Simac, tiền lương và các chi phí hoạt động khác, tiền xây dựng một loạt hạng mục, tiền chạy vay vốn trong ba năm…

Hàng loạt dự án thua lỗ, lãng phí khác

Hiện Cosevco còn có hàng chục dự án, công ty con đang hoạt động trong tình trạng thua lỗ trầm trọng; thậm chí có dự án gây lãng phí vô cùng lớn nhưng đến nay vẫn không ai trong ban lãnh đạo Cosevco đứng ra nhận trách nhiệm.

Theo điều tra của Tuổi Trẻ, dưới thời ông Trần Xuân Đính làm tổng giám đốc, có rất nhiều dự án, nhà máy được xây dựng bị thua lỗ nặng nề. Cụ thể, dự án Nhà máy gạch granite Long Hầu (Thái Bình) tổng mức đầu tư 115 tỉ đồng, do Công ty cổ phần đầu tư xây dựng Phương Bắc (đóng tại Hà Nội) làm chủ đầu tư, đi vào sản xuất năm 2003, do sản phẩm không tiêu thụ được nên cuối năm 2004 đóng cửa, lỗ 54 tỉ đồng. Dự án nhà máy gạch granite của Công ty Cosevco 7 (đóng tại Khu công nghiệp Phú Bài, Huế), tổng mức đầu tư

87 tỉ đồng, chậm tiến độ thi công 12 tháng, công nghệ lạc hậu, dẫn đến hàng tồn kho 37 tỉ đồng, mỗi năm lỗ 18 tỉ đồng. Dự án đường ngập lụt Đông Hà - Quảng Ngãi có tổng vốn 17 tỉ đồng do Cosevco làm chủ đầu tư được triển khai từ năm 2002, kết thúc năm 2003; với dự án này, Cosevco đang mắc nợ khách hàng lẫn ngân hàng số tiền trên 5 tỉ đồng.

Ngoài ra, theo Thanh tra Chính phủ, chi phí văn phòng của Cosevco quá lớn, lãng phí và có nhiều dấu hiệu lập khống chứng từ để rút tiền nhà nước. Chỉ trong năm 2006, chi phí văn phòng đơn vị này đã lên đến trên 13 tỉ đồng, riêng tiếp khách chi trên 2,3 tỉ đồng. Sai phạm chủ yếu được xác định không chấp hành các qui định về hóa đơn, chứng từ. Một số hóa đơn không phù hợp nội dung chi, thời điểm, địa điểm chi và phát sinh chi phí lớn.

Cũng theo tài liệu mà Tuổi Trẻ có được, một loạt đơn vị trực thuộc sau khi cổ phần hóa đã rơi vào tình cảnh "bên bờ vực phá sản".

Tạm đình chỉ công tác và sinh hoạt đảng đối với ông Trần Xuân Đính * Bí thư Thành ủy Đà Nẵng Nguyễn Bá Thanh đã ký quyết định tạm đình chỉ sinh hoạt Đảng đối với ông Trần Xuân Đính - chủ tịch HĐQT Cosevco - ngay sau khi ông Đính bị Cục Cảnh sát điều tra tội phạm tham nhũng (Bộ Công an) bắt tạm giam tại sân bay Nội Bài chiều 27-2. Ông Đính là bí thư Đảng ủy của Cosevco, Đảng ủy đơn vị này trực thuộc Thành ủy Đà Nẵng. * Chiều 29-2, chánh văn phòng, người phát ngôn Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Minh cho biết Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Hồng Quân đã ký quyết định tạm đình chỉ công tác đối với ông Trần Xuân Đính. Cũng trong chiều qua, tổng giám đốc Cosevco Phan Văn Chung đã gửi công văn báo cáo Bộ Xây dựng về tình hình Tổng công ty Cosevco và việc chủ tịch HĐQT Cosevco Trần Xuân Đính bị bắt tạm giam. * Thưa ông, Trần Xuân Đính đã được báo chí nhắc đến khá nhiều do có dấu hiệu tiêu cực nhưng tại sao bộ không xử lý? Ông NGUYỄN THANH MINH: - Sau khi có những đơn thư khiếu nại và công luận nêu, bộ đã thành lập đoàn kiểm tra một loạt dự án và có kết luận. Ông Đính từng bị cảnh cáo cả về mặt Đảng và chính quyền khi ông còn làm tổng giám đốc. Lãnh đạo bộ khẳng định không bao che sai phạm cho cán bộ. * Thưa ông, bộ có kiểm tra dự án nhà máy gỗ MDF không, có phát hiện được sai phạm trong dự án này? - Cái này để chúng tôi xem lại, nếu có chúng tôi sẽ cung cấp cho báo chí. * Vì sao ông Đính bị kỷ luật như vậy mà vẫn được thăng chức từ tổng giám đốc lên chủ tịch HĐQT? - Vì ông Đính đã hết thời hạn kỷ luật. Trong khi bổ nhiệm chức danh mới, bộ làm đúng qui trình từ khâu lấy phiếu tín nhiệm đến ra quyết định bổ nhiệm. Lúc lấy phiếu tín nhiệm để bổ nhiệm, ông Đính được 90% số phiếu đồng ý của HĐQT. * Bộ Xây dựng sẽ xử lý thế nào khi chủ tịch HĐQT đã bị bắt tạm giam? - Trong tuần tới, đoàn công tác của bộ do một thứ trưởng dẫn đầu sẽ vào miền Trung làm việc với ban lãnh đạo Cosevco và Thành ủy Đà Nẵng. Mục tiêu chính của đoàn là ổn định tình hình, động viên hơn 2.000 CBCNV của đơn vị yên tâm công tác, đồng thời sẽ cử người điều hành tạm thời HĐQT Cosevco.