Từ phát hiện của cộng đồng mạng…

Vụ việc xuất phát từ "nghi vấn" của cộng đồng mạng, trong đó có sự đóng góp tích cực của các giáo viên nhiều nơi trên cả nước.

Thầy Trần Mạnh Tùng - Trường THPT Lương Thế Vinh, tác giả của status "Hà Giang có biến" đăng trên Facebook cá nhân sau khi Bộ GD-ĐT công bố kết quả thi - là một trong những người rất tích cực thông tin về nghi án này. Nội dung này trên trang cá nhân của thầy Tùng lập tức đã nhận được hơn 2.000 lượt like và hơn 600 lượt chia sẻ.

Ngày 17-7, trao đổi với Tuổi Trẻ, thầy Tùng nói: "Số điểm thi từ 27 trở lên tập trung bất thường ở Hà Giang, phổ điểm bình thường sẽ cao ở giữa, thoải đều sang hai bên, nhưng phổ điểm nhiều môn ở Hà Giang như môn toán - tự nhiên đoạn cuối ở phần điểm cao lại "ngóc lên" kỳ lạ".

NGỌC HÀ

* TS HOÀNG NGỌC VINH (nguyên vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp, Bộ GD-ĐT):

Quy trình chấm thi chưa hoàn thiện

Theo tôi, quy trình chấm thi trắc nghiệm kỳ thi THPT quốc gia năm nay khá tốt... đối với người trung thực. Với người hoặc với nhóm người muốn gian lận thì cần hoàn thiện thêm người và công nghệ giám sát...

Nhiều khả năng ông Vũ Trọng Lương được giao một mình làm việc này và ông này biết được số báo danh của các bài thi. Để sửa điểm bài thi thì không thể nào thực hiện trong mấy giây được. Tôi cho rằng để làm được việc này, chắc chắn ông Lương phải có sự thông đồng với người khác, cũng không loại trừ chịu một áp lực nào đó và có "chống lưng", chứ một mình ông ấy không thể làm được. Như vậy, rõ ràng quy trình chấm thi hiện nay chưa hoàn thiện, dẫn đến việc can thiệp sửa điểm bài thi. Trong quy trình này, cần quy định việc lắp camera giám sát nhân viên xử lý dữ liệu do một trung tâm kiểm soát và lưu lại video theo dõi hoạt động nếu vẫn còn muốn dùng kết quả thi THPT để xét tuyển vào ĐH như hiện nay.

* TS NGUYỄN QUỐC CHÍNH (giám đốc Trung tâm khảo thí và đánh giá chất lượng đào tạo, ĐH Quốc gia TP.HCM):

Làm rõ trách nhiệm những người liên quan

Nếu đọc kỹ quy chế thi THPT quốc gia năm nay, về quy trình chấm thi trắc nghiệm sẽ thấy được một người không thể nào trực tiếp can thiệp kết quả thi của thí sinh. Để thực hiện được việc này, có thể những người khác không trực tiếp tham gia nhưng bỏ lơ về mặt giám sát, quản lý trong quá trình chấm. Trong khâu chấm thi, bất kỳ người nào tham gia quá trình này khi làm gì cũng luôn có cả "bộ sậu" đứng quanh mình, không bao giờ có chuyện một người thao tác một máy tính. Quy trình chấm thi vô cùng chặt chẽ, mọi thứ đều có biên bản, nhiều người giám sát cùng lúc. Việc đưa ra kết luận ban đầu trong vụ tiêu cực này chỉ do một người thực hiện là chưa thỏa đáng. Nếu quả thực chỉ có một mình ông Lương làm thì chứng tỏ hội đồng chấm thi không tuân thủ quy trình, không làm đúng trách nhiệm. Cần làm rõ những người có trách nhiệm liên quan lúc đó làm gì.

* ThS HỨA MINH TUẤN (phó hiệu trưởng Trường ĐH Tài chính - marketing):

Phải có sự tham gia của toàn bộ ban chấm thi

Với quy trình chấm thi trắc nghiệm hiện nay, không thể có chuyện một mình ông Lương gian lận được. Thành phần tổ xử lý bài thi trắc nghiệm gồm tổ trưởng là lãnh đạo ban chấm thi; các thành viên là cán bộ và kỹ thuật viên; bộ phận giám sát gồm công an và cán bộ thanh tra.

Sau khi quét bài thi, phải kiểm dò để đối chiếu và sửa hết các lỗi kỹ thuật (nếu có) ở quá trình quét. Dữ liệu quét được ghi vào hai CD giống nhau, được niêm phong dưới sự giám sát của thanh tra và công an. Một đĩa giao cho chủ tịch hội đồng thi lưu giữ, một đĩa gửi chuyển phát nhanh về Bộ GD-ĐT. Chỉ sau khi đã gửi CD dữ liệu quét về Bộ GD-ĐT, tổ xử lý bài thi trắc nghiệm mới được mở niêm phong CD chứa dữ liệu chấm dưới sự giám sát của công an và thanh tra để tiến hành chấm điểm. Quá trình xử lý bài thi trắc nghiệm đều lưu lại toàn bộ vết tích và được báo cáo về Bộ GD-ĐT. Bất kỳ một cá nhân nào đều không được phép một mình tự ý mở khóa phòng chấm thi để vô xử lý được.

Như vậy phải có sự tham gia của toàn bộ ban chấm thi, thư ký, giám sát, chứ không phải chỉ có một người. Cần làm rõ trách nhiệm của trưởng ban chấm thi và tất cả những người liên quan trong hội đồng chấm thi.

Ông Nguyễn Cao Khương - Ảnh: ANH ĐỨC

Những câu hỏi còn lại

Sau cuộc họp báo, dù các cơ quan có trách nhiệm đã công bố kết luận bước đầu nhưng nhiều câu hỏi vẫn còn đó.

Một chuyên gia có kinh nghiệm về xử lý bài thi trắc nghiệm theo đúng quy trình của Bộ GD-ĐT khẳng định chỉ một mình ông Vũ Trọng Lương - phó phòng khảo thí Sở GD-ĐT Hà Giang - thì không thể nào thực hiện được hành vi trên trong chừng ấy thời gian.

Có ai là người tiếp tay?

Tại cuộc họp báo, Tuổi Trẻ cũng đặt câu hỏi liệu có người thông đồng, giúp sức cho ông Lương không? Một quy trình chặt chẽ với sự giám sát của cả cán bộ an ninh và thanh tra cắm chốt thì tại sao ông Lương qua mặt được? Những người có trách nhiệm khác đã ở đâu khi ông Lương thực hiện hành vi gian lận?

Ông Nguyễn Cao Khương - phó trưởng phòng 4, A83 - nói: "Chưa phát hiện có ai phối hợp với ông Lương trong quá trình đó". Tuy nhiên, ông Khương cũng cho rằng quy trình bảo mật liên quan tới giám sát của công an cũng như thanh tra bộ, thanh tra sở chưa chặt chẽ, vì để cho ông Lương xử lý tất cả những thí sinh có liên quan mà trong toàn bộ quá trình đó các thành viên không biết.

"Chúng tôi phải làm việc từ 8h tối đến 4h sáng, với gần 10 người mới có thể rút được bài ra kiểm tra và xác định xem có sự sửa đổi trên bảng chấm gốc không. Nên tôi thấy việc này chỉ thực hiện một mình thì cực kỳ khó khăn. Vì thế chúng tôi sẽ phải tiếp tục làm để xác định xem có hay không có sự tiếp tay" - ông Khương nói.

Có chạy điểm, mua điểm hay không?

Nhiều câu hỏi tại cuộc họp báo đặt ra về động cơ gian lận của ông Lương, liên quan tới số đông thí sinh. Phải chăng có chuyện nhận tiền, chạy điểm hoặc có "con ông cháu cha" được nâng điểm?

Ông Trần Đức Quý, phó chủ tịch UBND tỉnh Hà Giang, nói: "Trong kỳ thi có nhiều đối tượng thi nhưng tôi nghĩ không lãnh đạo nào nói là phải đưa con tôi vào trường đại học nào. Còn nếu sai ở điểm nào, ở đâu, xử lý ra sao, chúng tôi sẽ tiếp tục làm rõ và trả lời dư luận".

Ông Quý khẳng định chắc chắn động cơ của ông Lương không trong sáng. Còn việc khẳng định có "mua điểm" hay không phải chờ cơ quan pháp luật vào cuộc. "Nếu đúng như vậy sẽ xử lý theo đúng quy định. Hiện sự việc vẫn đang tiếp tục điều tra. Sau khi có kết luận cuối cùng của công an, nếu phải khởi tố sẽ khởi tố, có thể sẽ đuổi việc" - ông Quý nói.

Với tư cách là trưởng ban chỉ đạo kỳ thi THPT quốc gia 2018 của Hà Giang, ông Quý thừa nhận mình phải chịu trách nhiệm về công tác chỉ đạo. Trách nhiệm đến đâu sẽ chịu xử lý đến đó.