Phóng to

Văn bằng tốt nghiệp đại học và CMND của “Lập - Điền”, cùng một người nhưng hai tên khác nhau - Ảnh: L.T.N.

Phóng viên đó là anh Võ Văn Điền, ở xã Bình Hòa, huyện Giồng Trôm, Bến Tre. Điền sinh năm 1976, con nhà nông nghèo, năm, sáu tuổi đã suốt ngày ở ngoài đồng giữ trâu đến mười tuổi vẫn chưa được cắp sách đến trường.

Thời bao cấp những năm 1980, cha của Điền - ông Võ Văn Thạng, đội trưởng sức kéo của tập đoàn 3, Hợp tác xã nông nghiệp xã Bình Hòa - phải lo từng công điểm để có lúa nuôi bảy đứa con đang sức ăn sức lớn nên không dám bỏ ngày công để đi làm giấy khai sinh cho con.

Để cho Điền được đi học, mẹ của anh đã hỏi mượn giấy khai sinh con trai của người chị mang tên Võ Thành Lập, sinh ngày 11-4-1978. Từ ấy hai anh em bạn dì cùng mang tên Võ Thành Lập, cùng ngày sinh, tên cha, tên mẹ, cùng học chung lớp, chung trường.

Bằng cử nhân mang tên người khác

Đến lớp 5, “Lập thiệt” nghỉ học ở nhà giúp gia đình làm ruộng, còn “Lập - Điền” tiếp tục học và vào đại học. Ngày “Lập - Điền” trúng tuyển vào Đại học Khoa học xã hội và nhân văn TP.HCM, cả nhà vui mừng khôn xiết vì anh em không có người nào học hết cấp II. Cha mẹ anh bán vội 2 công đất ruộng để có tiền đóng học phí cho con, hi vọng con được đổi đời.

“Lập - Điền” ở ký túc xá và không được gia đình cho tiền mà chỉ gửi gạo và thức ăn là ốc bươu vàng kho sả. Nghỉ hè, anh phải bươn chải làm thêm để có tiền ăn học như phục vụ ở nhà hàng, lặt bắp cải ở chợ Cầu Ông Lãnh (TP.HCM), phụ bán gạo... với ý chí học tập thành đạt để không phụ lòng cha mẹ và anh em ở quê nhà. Sự cố gắng đeo đuổi việc học đã đưa đến thành công, “Lập - Điền” tốt nghiệp đại học vào năm 2002.

“Lập - Điền” về tỉnh nhà xin làm phóng viên báo Đồng Khởi, cơ quan này phát hiện văn bằng cử nhân và giấy CMND của anh mang hai tên khác nhau. Văn bằng tên Võ Thành Lập, sinh năm 1978, còn giấy CMND mang tên thật của anh là Võ Văn Điền, sinh năm 1976. Giấy CMND này làm theo giấy khai sinh trễ hạn, do cha của Điền làm trong đợt phúc tra hộ tịch, hộ khẩu năm 1997.

Biết hoàn cảnh gia đình Điền lúc bấy giờ phải mượn giấy khai sinh cho con đi học, lãnh đạo cơ quan báo Đồng Khởi đồng ý cho “Lập - Điền” thử việc, đồng thời giới thiệu anh đến Sở Tư pháp Bến Tre xin chỉnh sửa lại tên họ của mình cho trùng khớp văn bằng và giấy CMND, nhưng cơ quan này trả lời là không chỉnh được.

Đậu thi tuyển công chức vẫn không được tuyển

Năm 2006, “Lập - Điền” được báo Đồng Khởi cho đi thi tuyển công chức, anh đạt số điểm tuyệt đối: 180 điểm. “Lập - Điền” vui mừng vì những tưởng mình sẽ được tuyển vào biên chế, việc giấy tờ không khớp chắc được “cho qua”. Nhưng sau đó anh vẫn không được tuyển vào ngạch công chức. Anh nghĩ: “Thôi kệ, miễn được làm đúng nghề mình học là được rồi”. Đến năm 2008, cơ quan lại cử anh đi thi tuyển công chức lần nữa, anh cũng đạt yêu cầu. Nhưng lần này Ban tổ chức Tỉnh ủy Bến Tre trả lời dứt khoát: khi nào văn bằng và giấy CMND trùng khớp, anh mới vào biên chế được.

“Lập - Điền” an phận làm phóng viên hợp đồng cho báo Đồng Khởi. Muốn cho anh một “thân phận” danh chính ngôn thuận nên tháng 10-2009, lãnh đạo cơ quan báo Đồng Khởi cho anh nghỉ ba tháng để đi chỉnh sửa hộ tịch, nhưng Sở Tư pháp tỉnh vẫn chưa tìm ra cách nào để gỡ trường hợp đặc biệt này.

Sau nhiều năm giúp đỡ tạo điều kiện cho “Lập - Điền” chỉnh sửa hộ tịch nhưng kết quả bằng không, lãnh đạo cơ quan báo Đồng Khởi cắt hợp đồng với “Lập - Điền”. Ông Nguyễn Văn Tám - phó tổng biên tập báo Đồng Khởi, phụ trách trị sự - cho biết: “Bản thân “Lập - Điền” có nhiều phấn đấu, viết khá tốt, nếu chỉnh sửa được hộ tịch trùng khớp với văn bằng, cơ quan sẽ xem xét lại”.

16 năm đèn sách, 10 năm làm phóng viên cho báo tỉnh, “Lập - Điền” đành chịu thất nghiệp chỉ vì mượn giấy khai sinh đi học. Ông Võ Văn Thạng nói: “Tôi nông dân quê mùa đâu hiểu chuyện mượn khai sinh đi học giờ đây khiến nó phải khổ như vậy!”.