Phóng to

Ông Nguyễn Minh Thuyết: "Tập đoàn Vinashin sụp đổ đã trút lên vai đồng bào món nợ khổng lồ không dưới 100.000 tỉ đồng"

Phóng to

Bộ trưởng Bộ GTVT Hồ Nghĩa Dũng: "Bộ Giao thông vận tải cũng có quyền giám sát đầu tư nhưng theo quy định, hội đồng quản trị tập đoàn được trực tiếp báo cáo Thủ tướng"

Phóng to

Bà Phạm Thị Loan: "Những người làm sai cũng cần phải có một lời xin lỗi nhân dân và có lẽ cũng nên nghĩ đến văn hóa từ chức"

“Nói những điều này tôi cảm thấy rất đau xót và khó khăn, nhưng chúng ta có xử lý nghiêm vụ việc này thì mới thể hiện được sự công minh của pháp luật, hạn chế được những dự án làm ăn phá của bốc trời” - GS Nguyễn Minh Thuyết (đại biểu tỉnh Lạng Sơn) phát biểu như vậy tại Quốc hội về tình hình kinh tế - xã hội sáng 1-11.

Ý kiến trên được ông Thuyết nêu ra sau khi ông đề nghị thành lập ủy ban lâm thời để điều tra vụ Vinashin, bỏ phiếu tín nhiệm Thủ tướng và các thành viên có liên quan của Chính phủ.

Đề nghị của đại biểu Nguyễn Minh Thuyết được các đại biểu Lê Văn Cuông (Thanh Hóa), Huỳnh Ngọc Đáng (Bình Dương), Phạm Thị Loan (Hà Nội), Huỳnh Nghĩa (Đà Nẵng)... đồng tình.

Ai phải chịu trách nhiệm?

GS Thuyết khẳng định Vinashin thực sự đã sụp đổ mặc dù “có thể dùng từ ngữ nhẹ nhàng hơn theo truyền thống tu từ của mình”. Sự sụp đổ đó “đã trút lên vai đồng bào món nợ khổng lồ không dưới 100.000 tỉ đồng. Món nợ mà một tỉnh thu nhập cỡ 1.000 tỉ đồng một năm phải làm quần quật không mua sắm, ăn uống, may mặc gì suốt một thế kỷ mới trả nổi...”.

Liên hệ đến vụ Lã Thị Kim Oanh hơn sáu năm trước đã làm thất thoát trên 100 tỉ đồng, một vị bộ trưởng đang rất được lòng dân, được lòng đại biểu Quốc hội đã phải từ chức và hai vị thứ trưởng phải ra trước vành móng ngựa, GS Thuyết cho rằng “Vinashin là một kiểu Lã Thị Kim Oanh phóng đại cỡ 1.000 lần”.

Ông Thuyết đề nghị: “Căn cứ hiến pháp và Luật tổ chức Quốc hội, tôi trân trọng đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức để Quốc hội biểu quyết thành lập ủy ban lâm thời điều tra trách nhiệm của các thành viên Chính phủ trong vụ việc này. Trên cơ sở đó, vào thời gian cuối kỳ họp bỏ phiếu tín nhiệm Thủ tướng và một số thành viên Chính phủ có liên quan. Để tạo điều kiện cho công tác điều tra của ủy ban lâm thời, tôi đề nghị Quốc hội tạm đình chỉ chức vụ của các vị cần được điều tra”. Ông cũng nói nếu Quốc hội không làm rõ được câu chuyện ở Vinashin thì không hoàn thành nhiệm vụ trước Đảng, trước dân.

“Ai sẽ là người chịu trách nhiệm cuối cùng trong việc để Vinashin rơi vào tình trạng như vậy? Trách nhiệm của Thủ tướng, của Chính phủ và các bộ ngành, cá nhân liên quan như thế nào? Thủ tướng đang trực tiếp quản lý 19 tập đoàn, tổng công ty nhà nước, các đơn vị kinh tế này làm ăn thua lỗ thì trách nhiệm của Thủ tướng như thế nào? Tại sao Thủ tướng bận trăm công nghìn việc điều hành chung đất nước mà lại còn trực tiếp quản lý, điều hành các tập đoàn, tổng công ty này? Tại sao không ban hành cơ chế điều hành chung để họ hoạt động theo pháp luật?” - đại biểu Phạm Thị Loan (Hà Nội) đặt câu hỏi.

Bà Loan phân tích: “Theo tôi, không thể nói một cách đơn giản là do các cán bộ lãnh đạo của Tập đoàn Vinashin. Một mình Vinashin không thể làm sai luật được. Chúng tôi tự hỏi ai đã cho phép Vinashin vay vượt hạn mức quy định của một khách hàng theo quy định của luật là 15% vốn điều lệ? Ai đã để Vinashin đầu tư tràn lan như vậy? Và đặc biệt là tại sao đã có 11 đoàn vào kiểm tra, giám sát nhưng vẫn không phát hiện sai phạm?”.

Phóng to

Đại biểu Lê Văn Cuông (Thanh Hóa): “Để xảy ra hậu quả nghiêm trọng như thế nếu ở các nước khác, chính phủ hoặc ít ra có vài ba vị trí đã phải lên tiếng xin từ chức rồi, nhưng ở nước ta thì chưa” - Ảnh: V.DŨNG

“Xin lỗi” và “từ chức”

“Tôi đồng tình với các ý kiến trước tôi về việc phải quy trách nhiệm đến cùng và đặc biệt Quốc hội, Đảng cần phải làm rõ trách nhiệm của những người quản lý Nhà nước. Theo tôi nghĩ, những người làm sai cũng cần phải có một lời xin lỗi với nhân dân và có lẽ là cũng nên nghĩ đến văn hóa từ chức để nhân dân còn có lòng tin với lãnh đạo nhà nước và với Đảng” - bà Loan kiến nghị.

* Việc yêu cầu trách nhiệm cá nhân của các thành viên Chính phủ, Thủ tướng của đại biểu Quốc hội, theo tôi là bình thường. Tuy nhiên, theo tôi, nếu bỏ phiếu tín nhiệm ngay sẽ rất khó. Nên làm rõ trách nhiệm cá nhân trước, xem trách nhiệm của bộ trưởng đến đâu, trách nhiệm của Thủ tướng, thậm chí cả của Quốc hội đến đâu. * Tôi thấy chưa đến mức thực hiện các thủ tục đối với Thủ tướng theo ý kiến của đại biểu Nguyễn Minh Thuyết. Tuy nhiên, qua vụ việc Vinashin, theo tôi, cần quan tâm vấn đề thể chế. Trước hết cần xem xét trách nhiệm những bộ trưởng liên quan, trực tiếp quản lý Vinashin. * Chúng tôi đã nghiêm túc rút kinh nghiệm việc nhiều lần, nhiều cơ quan thanh tra, kiểm tra nhưng không phát hiện sai phạm. Nhưng có bao che, dung túng sai phạm cho Vinashin như đại biểu nói hay không thì chúng tôi chưa thấy có dấu hiệu nào như vậy.

Đại biểu Lê Văn Cuông (Thanh Hóa) lên tiếng: “Để xảy ra hậu quả nghiêm trọng như thế thì ở các nước khác, chính phủ hoặc ít ra có vài ba vị trí đã phải lên tiếng từ chức rồi, nhưng ở nước ta thì chưa. Cho nên cử tri kiến nghị tại kỳ họp này, Quốc hội cần xác định rõ nguyên nhân, trách nhiệm cụ thể của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Phó thủ tướng phụ trách ngành, bộ trưởng bộ chủ quản, thủ trưởng các bộ, ngành chức năng có liên quan. Tôi tán thành ý kiến đại biểu Thuyết đề nghị Quốc hội lập ủy ban lâm thời theo quy định của pháp luật”.

Đại biểu Huỳnh Nghĩa (Đà Nẵng) bày tỏ: “Tôi đồng tình với phân tích và kiến nghị của đại biểu Thuyết ở Lạng Sơn, đại biểu Cuông ở Thanh Hóa, điều này đòi hỏi phải có sự mổ xẻ, đổi mới, làm quyết liệt hơn nữa nhằm đem lại lòng tin cho cử tri cả nước”.

Hậu quả lớn nhất mà Vinashin để lại, theo đại biểu Huỳnh Ngọc Đáng (Bình Dương), “chẳng những làm suy yếu tình hình quốc gia mà còn gây sụt giảm niềm tin của nhân dân đối với Chính phủ. Sau sự kiện Vinashin liệu sẽ còn những Vina... nào khác?”. Còn đại biểu Cuông cho rằng “sự cố Vinashin đã được cảnh báo sớm về kết quả quản lý yếu kém, tiêu cực nhưng vì có biểu hiện bao che, ưu ái, nuông chiều nên cái u, cái nhọt lâu ngày đã vỡ tung để lại hậu quả hết sức nặng nề. Tổng vay nợ có thể lên đến con số 120.000 tỉ đồng, bình quân mỗi công dân VN phải gánh nợ cho Vinashin khoảng 1,5 triệu đồng”.

Ông Cuông nhắc lại: “Còn nhớ cách đây mấy năm, có thành viên Chính phủ trả lời chất vấn đại biểu Quốc hội đã giải trình: tiền cấp cho người ta rồi, người ta muốn làm gì tùy họ, mình quản sao được. Và hệ lụy để Vinashin sụp đổ thảm hại như hôm nay cũng là điều dễ hiểu”.

Bộ không có quyền quyết

Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Hồ Nghĩa Dũng cho biết: “Đối với tập đoàn kinh tế thì Thủ tướng Chính phủ thực hiện quyền tập trung quản lý nhà nước và có quyền quyết định bổ sung vốn nhà nước tại các tập đoàn, vốn pháp định của tập đoàn và cơ quan đại diện chủ sở hữu trực tiếp của Nhà nước tại tập đoàn với một chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn khá là cao. Về cơ quan quản lý nhà nước, trong đó có bộ quản lý chuyên ngành của Bộ Giao thông vận tải thực hiện một số chức năng quản lý nhà nước và tương đối rõ ràng. Đối với Tập đoàn Vinashin thì chúng tôi quản lý nhà nước về vận tải, tức là kết cấu hạ tầng cảng biển, vận tải biển, đăng ký đăng kiểm phương tiện...”.

Đối với trách nhiệm của Bộ Giao thông vận tải, Bộ trưởng Dũng nói: “Theo quy định thì bộ phải cho ý kiến, báo cáo Chính phủ về một số nội dung sau: thứ nhất là mục tiêu phát triển, chiến lược phát triển của tập đoàn; thứ hai là điều lệ; thứ ba là cơ cấu tổ chức của tập đoàn và một số công tác nhân sự... Tuy nhiên, các nội dung này bộ chỉ tham gia ý kiến trước khi trình Chính phủ, còn quyền quyết định là của Thủ tướng và các phó thủ tướng phụ trách tập đoàn chứ bộ hoàn toàn không có quyền quyết định”. Ông Dũng cho biết bộ có quyền giám sát đầu tư, nhưng theo quy định thì hội đồng quản trị tập đoàn được trực tiếp báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

________________

“Động cơ thôi thúc tôi nêu lên đề nghị này trên diễn đàn Quốc hội là nguyện vọng của đông đảo cử tri” - ông Nguyễn Minh Thuyết, phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội, cho biết như vậy về một số đề nghị của mình trong thảo luận kinh tế - xã hội tại Quốc hội vào hôm qua.

Phóng to

Ông Nguyễn Minh Thuyết - Ảnh: V.DŨNG

* Đâu là căn cứ pháp lý để ông đưa ra đề nghị của mình?

- Từ người dân thường cho đến trí thức đều muốn làm rõ trách nhiệm trong một vụ việc hết sức lớn như vụ Vinashin. Trong phát biểu sáng nay, tôi dự kiến đưa ra ba phương án.

Thứ nhất là đề nghị Thủ tướng và một số thành viên Chính phủ có liên quan trong vụ Vinashin từ chức.

Thứ hai là đề nghị Quốc hội bỏ phiếu tín nhiệm ngay đối với Thủ tướng và một số thành viên Chính phủ có liên quan trong vụ Vinashin.

Thứ ba là kiến nghị lập ủy ban lâm thời điều tra, rồi trên cơ sở đó mới đi đến việc bỏ phiếu tín nhiệm như tôi đã phát biểu trước Quốc hội.

Sau khi cân nhắc, tôi cho là phương án thứ ba chắc chắn hơn, ở chỗ phương án này có căn cứ pháp lý dựa vào quy định của hiến pháp về Quốc hội và điều 23 Luật tổ chức Quốc hội.

* Đối với Vinashin, Ủy ban Kiểm tra trung ương đã có thông báo, hiện cơ quan điều tra cũng đang tiến hành các công việc liên quan...

- Kết luận chung thì Ủy ban Kiểm tra trung ương đã có thông báo, tôi nghĩ như vậy về cơ bản là đúng rồi. Công tác điều tra thì cơ quan điều tra đang làm. Tôi có đề nghị lập ủy ban lâm thời là để điều tra về trách nhiệm chính trị. Việc này có thể tiến hành nhanh và từ nay đến cuối kỳ họp có thể điều tra xong.

* Đến chiều nay (1-11) ông đã nhận được phản hồi nào từ Ủy ban Thường vụ Quốc hội về đề nghị của mình chưa?

- Tôi chưa nhận được. Tôi hi vọng trong thời gian tới Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ xem xét việc này. Thời gian qua cũng như ngay trên diễn đàn Quốc hội, đã có ý kiến cho rằng trong vụ Vinashin thì Quốc hội cũng có trách nhiệm. Như vậy, nếu Quốc hội không làm đến nơi đến chốn thì có thể hiểu là dư luận đó nói đúng. Vậy Quốc hội phải làm rõ trách nhiệm ra chứ.

* Ông đã chính thức có đề nghị như nêu trên, vậy các công việc tiếp theo liên quan đến đề nghị này sẽ như thế nào?

- Cái này phụ thuộc cách làm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng như cả Quốc hội. Tôi phải chờ thủ tục. Có thể phải đưa ra Quốc hội biểu quyết. Nếu đa số đại biểu Quốc hội nói không cần lập ủy ban lâm thời thì cá nhân tôi chấp hành nghị quyết theo đa số của Quốc hội, nhưng tôi bảo lưu ý kiến của mình.

* Đã nhiều lần đại biểu Quốc hội có đề nghị về việc bỏ phiếu tín nhiệm, nhưng cơ chế này được ví như “thanh bảo kiếm chưa bao giờ được Quốc hội rút ra khỏi vỏ”?

- Chính vì thế tôi đề nghị lập ủy ban điều tra đã, trên cơ sở kết quả làm việc của ủy ban đó thì Quốc hội quyết định dễ hơn. Nghĩa là lúc đó Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ đưa vấn đề ra xin ý kiến đại biểu Quốc hội. Tôi nghĩ rằng khi một ý kiến đại biểu đã đề nghị như vậy chắc chắn Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng phải quan tâm xem xét.

* Tổng Thanh tra Chính phủ có phát biểu là không thấy có dấu hiệu của sự bao che trong vụ Vinashin?

- Xã hội và cử tri rất bức xúc cho rằng có sự bao che cho những việc làm sai trái, vi phạm pháp luật của Vinashin... Tôi nghĩ rằng dư luận xã hội là có cơ sở, vì sao mấy lần định thanh tra, kiểm toán đều chưa vào được? Với tư cách người đứng đầu Chính phủ thì Thủ tướng có thể chỉ đạo các cơ quan thanh tra phối hợp với nhau để làm, ví dụ như thanh tra các bộ Tài chính, Kế hoạch - đầu tư, Giao thông vận tải và Thanh tra Chính phủ. Theo tôi hiểu đó là do chúng ta cứ “cưa đứt từng đoạn”, đây là lỗi điều hành.

* Ông có tiếp tục chất vấn về Vinashin?

- Tôi sẽ chất vấn xem trách nhiệm của Thủ tướng như thế nào.

Trả lời câu hỏi của Tuổi Trẻ “Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ xử lý như thế nào trước đề nghị của đại biểu Nguyễn Minh Thuyết?”, Phó chủ tịchh Quốc ội Uông Chu Lưu nói cá nhân ông “chưa thể nói gì” nhưng “Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ xem xét”. Phóng to Ông Lê Quang Bình - Ảnh: V.DŨNG Trong khi đó, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng - an ninh Lê Quang Bình khẳng định: “Đề nghị của đại biểu Thuyết là hoàn toàn đúng luật, xác đáng, thể hiện được ý kiến mà nhiều cử tri và đại biểu quan tâm, cá nhân tôi ủng hộ ý kiến đó”. Theo ông Bình, Ủy ban Thường vụ Quốc hội “có thể sẽ phải họp vào tối 1 hoặc 2-11 để xem xét, quyết định về đề nghị của đại biểu Quốc hội”.

Ngoài vụ Vinashin được coi là “nóng” nhất khi có nhiều đại biểu Quốc hội cùng tập trung thảo luận, các đại biểu cũng đề cập nhiều vấn đề đáng quan tâm khác như: quy hoạch kém, thiếu điện, nhập siêu, nợ công lớn, giá cả tăng cao, cần đầu tư thêm cho khu vực nông nghiệp, nông thôn và chủ động phòng ngừa bão lũ... Thiếu điện ngày càng trầm trọng Trước tình trạng thiếu điện triền miên, gây khó khăn cho đời sống và sản xuất, nhiều đại biểu yêu cầu truy cứu trách nhiệm ngành điện. Đại biểu Huỳnh Ngọc Đáng (Bình Dương) ví von: “Mười năm qua, năm nào chúng ta cũng thiếu điện, năm nay có thêm cái mới là cúp điện luân phiên ngay giữa mùa mưa, điện đang là bức tranh ảm đạm”. Ông Đáng nói tiếp: “Trong mười năm qua có quá nhiều ý kiến lập luận về nguyên nhân thiếu điện, người thì cho rằng tại thủy điện, có vị cho rằng do giá điện chưa theo giá thị trường. Cử tri mong muốn các vị đừng tranh luận nữa mà hãy làm cho dân nhờ. Xin đề nghị chủ tọa kỳ họp nếu quy chế kỳ họp cho phép, nên yêu cầu lãnh đạo Tập đoàn Điện lực VN đến trực tiếp báo cáo, giải trình về tình hình thiếu điện trước Quốc hội”. Trong phần giải trình khá dài, Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng nói: “Khó khăn này có nhiều nguyên nhân, trước hết chúng tôi thấy có trách nhiệm về mặt chỉ đạo là việc thực hiện tổng sơ đồ phát triển điện giai đoạn VI. Nếu thực hiện đúng theo quy hoạch VI thì chúng ta sẽ không xảy ra tình trạng thiếu điện như vừa rồi”. Theo ông Hoàng, “việc chậm trễ này có nhiều lý do, trong đó có một lý do cũng hết sức đáng quan tâm, đó là vấn đề thiếu vốn”. Để khắc phục tình trạng này, ông Hoàng nói giải pháp quyết liệt nhất và quyết định nhất là phải đẩy mạnh tiến độ xây dựng các công trình nguồn điện, giải pháp thứ hai mà các đại biểu Quốc hội và cử tri cả nước quan tâm là vấn đề tái cơ cấu ngành điện, trong đó có Tập đoàn Điện lực VN (cuối năm nay sẽ trình đề án lên Chính phủ), thứ ba là xây dựng các phương án để chủ động cung ứng điện trong bất cứ tình huống nào xảy ra, thứ tư là vấn đề tiếp tục xây dựng đề án điều chỉnh giá điện. Quy hoạch “thiểu năng” Đại biểu Lê Như Tiến (Quảng Trị) dẫn hàng loạt con số cho thấy sự trớ trêu của quy hoạch: tổng công suất thép cả nước đã lên tới hơn 20 triệu tấn/năm, trong khi nhu cầu chỉ ở mức 11,5 triệu tấn. “Ngành điện hụt hơi vì ngành thép, các ngành công nghiệp khác và các khu dân cư cũng bị vạ lây do cắt điện. Một nghịch lý đang diễn ra là khi nhiều ngành công nghiệp là nạn nhân của ngành điện thì đến lượt mình ngành điện lại trở thành nạn nhân. Quy hoạch điện VI có nguy cơ bị phá vỡ do thiếu than, mỗi năm ngành công nghiệp khai thác than xuất khẩu tới 50% sản lượng. Hiện nay ngành than đang hối hả xuất khẩu 18 triệu tấn than để hoàn thành kế hoạch năm 2010, trong khi đó 31 nhà máy nhiệt điện đang đói than từng ngày... Phải có những liều kháng sinh mạnh như thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, điều chỉnh, đình chỉ, chấm dứt hiệu lực đối với các quy hoạch thiểu năng này” - ông Tiến đề xuất. Trong phần giải trình, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Hồng Quân “chia sẻ và đồng tình với ý kiến của đại biểu Tiến về công tác quy hoạch của chúng ta có vấn đề về chất lượng, về sự đồng bộ”. Sau đó, ông Quân lý giải về quy luật cung cầu, về sản lượng ngành ximăng, về kinh tế thị trường, về đặc điểm các vùng quy hoạch có tiềm năng làm ximăng... Rồi ông trình bày: “Biện pháp thứ nhất là tăng cường tiêu thụ ximăng hơn nữa, đẩy cầu lên bằng việc đưa ximăng vào các công trình giao thông, công trình thủy lợi, kênh mương, nội đồng, đường giao thông nông thôn và chúng tôi cũng đang bàn với Bộ Giao thông vận tải là cả đường quốc lộ”. Biện pháp thứ hai là “tăng các dự án đầu tư vào vật liệu xây dựng không nung để thay thế cho gạch ngói, đất sét nung”. Giải pháp thứ ba là “cũng phải tính đến việc xuất khẩu”. Vấn đề của ngành thép được Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng giải trình: “Một số địa phương, đặc biệt là những địa phương còn nghèo, điều kiện kinh tế - xã hội còn khó khăn cũng rất mong muốn có các dự án đầu tư vào địa phương mình để góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế và phát triển công nghiệp. Chính vì thế cho nên cũng không tránh khỏi tình trạng chỗ này, chỗ kia, thời điểm này, thời điểm khác có thể có những dự án chưa nằm trong quy hoạch, vì thế nó cũng dẫn đến ảnh hưởng đến quy hoạch đã định hướng”. Hôm nay 2-11, Quốc hội tiếp tục thảo luận tại hội trường. Đài truyền hình VN và Đài Tiếng nói VN truyền trực tiếp phiên họp này.