Phóng to

Các thí sinh đoạt giải cao trong cuộc thi Ngôi sao tiếng hát truyền hình 2009 - Ảnh: Gia Tiến

Tuy thế vẫn phải dành một tràng pháo tay cho những ca sĩ còn chịu khó "vật vã” với nghề, kiên trì đeo đuổi hoạt động nghệ thuật, bởi năm qua cũng là năm mà nhiều ngôi sao ca nhạc đã lui về ở ẩn hoặc chọn một công việc tay trái. Lạ là "trời sao" bỏ ngỏ nhưng vẫn chưa thấy các ngôi sao mới mọc lên...

Nhạt nhẽo live show

Cuối năm luôn là thời điểm sôi động của thị trường âm nhạc trong nước khi hàng loạt album, live show, mini show của các ca sĩ rầm rộ "xuất xưởng". Vậy nên khán giả thường rất trông chờ vào những cú đột phá, những hành động "sang trang", tạo không khí mới cho một năm hoạt động nghệ thuật mới. Tiếc thay hầu hết ca sĩ hoặc giậm chân tại chỗ hoặc thay đổi theo kiểu nửa vời, có khi còn trở về vị trí xuất phát khiến người hâm mộ nhiều thất vọng. Hàng loạt show được mong đợi như tour lưu diễn khắp cả nước của Hồ Ngọc Hà, live show Đăng Khôi, Ngô Kiến Huy, Tuấn Hưng... đều không để lại nhiều ấn tượng, dù có không ít hi vọng những show này sẽ làm chủ nhân của nó trở nên có đẳng cấp hơn. Các ngôi sao gần như "bất động", không thiết tha gì với việc làm show trong năm 2009.

Người duy nhất chịu khó động thủ là "chị Tư” Cẩm Ly với những album và live show Kỷ niệm 15 năm ca hát. Như tên gọi, chương trình mang tính kỷ niệm này cho thấy một Cẩm Ly với giọng hát và phong cách chín mùi, hoàn toàn không gây nên một ngạc nhiên hay bất ngờ nào cho khán giả lẫn cho sự nghiệp của chính cô.

Trong khi đó, chương trình được báo giới quan tâm nhất năm là live show mang phong cách nhạc kịch Broadway Music of the night của ca sĩ Đức Tuấn, cũng chưa thật sự làm say lòng khán giả mộ điệu. Âm nhạc tuyệt vời nhưng Đức Tuấn dường như vẫn chưa làm chủ được sân khấu của mình, cũng như chưa thể hiện được hết cái hồn của nhạc kịch.

Dàn nhạc giao hưởng TP cùng những nhạc cụ mới đắt tiền tiếc thay lại phải chịu cảnh trình diễn bó hẹp trong sân khấu dù đẹp, trang trọng nhưng so ra hơi nhỏ cho những buổi hòa nhạc quy mô. Và hai ngôi sao của thế giới nhạc kịch - nhạc trưởng Paul Bateman (Anh) cùng ca sĩ Genevieve Charest (Canada) - cũng chỉ làm tròn trách nhiệm của một khách mời: không quá nổi bật và sáng tạo, vừa đủ "sáng" nhằm tạo thêm thanh danh cho Đức Tuấn. Tuy nhiên đây vẫn là một nỗ lực đáng trân trọng của Đức Tuấn và êkip thực hiện.

Và Duyên dáng Việt Nam, chương trình ca nhạc luôn làm bật lên một giọng ca nào đó sau mỗi lần công diễn, cũng không giữ được "phép mầu" trong các đêm diễn của những ngày cuối năm Kỷ Sửu. Duyên dáng Việt Nam năm nay lăngxê cô ca sĩ người Bỉ gốc Việt Phạm Quỳnh Anh, nhưng cuối cùng cũng không tạo được bất ngờ hay hiệu ứng gì đặc biệt bởi Quỳnh Anh hát và trình diễn hai ca khúc Bonjour Vietnam và I say gold y hệt như đã diễn trong một show ca nhạc của một trung tâm nổi tiếng ở hải ngoại.

Nhiều lời đổ lỗi cho sự nhạt nhẽo của các show ca nhạc trong năm 2009 là vì khủng hoảng kinh tế khiến các nhà đầu tư chưa mạnh dạn bỏ tiền làm nên những show hoành tráng. Đó chỉ là một phần của vấn đề, bởi ngay như một show tốn kém như Music of the night của Đức Tuấn cũng chưa thật sự khiến Đức Tuấn bừng sáng. Êkip cực mạnh của Công ty Music Faces cũng từng tuyên bố chất lượng âm nhạc chứ không phải số tiền đầu tư cho một live show mới là yếu tố quyết định tính thành bại của một show nhạc.

Và Phạm Anh Khoa live concert sẽ là một minh chứng sống cho lời khẳng định đó. Tiếc là đêm mà Phạm Anh Khoa dự định sẽ "cháy" hết mình cùng ban nhạc sống, khơi mào trở lại cho một phong cách chơi nhạc thực thụ, một nghệ sĩ thực thụ, đã không thành vì một cơn mưa... không nguôi.

Phóng to

Từ trái sang: ca sĩ Ngọc Tuyền, Đức Tuấn, Genevieve Charest và nhạc trưởng Paul Bateman trong live show Music of the night Ảnh: Gia Tiến

Lối mòn album

Thời nay, để có một live show "bằng chị bằng em" phải tốn tiền tỉ, nhưng để có một album nghe được chỉ tốn khoảng 200-300 triệu đồng. Vậy nên ra album là lựa chọn số 1 của nhiều ca sĩ trong năm 2009. Trung bình một tháng thị trường tiếp nhận khoảng 10 album mới, phần lớn là của các ca sĩ trẻ. Riêng những tháng cuối năm, con số album mới ra lò lên đến khoảng 20 album/tháng. Và album nào cũng được tiếp thị "mới, lạ, đặc sắc". Tuy nhiên, cái mới của các album mới chủ yếu vẫn là ở hình thức: thiết kế bìa đĩa, bộ ảnh hay các ý tưởng trong video clip tặng kèm.

Rất nhiều người đã tò mò về hình thức album ca nhạc 3D đầu tiên tại VN của ca sĩ từng đoạt giải Ngôi sao tiếng hát truyền hình Phương Trinh, vừa tung ra hồi đầu tháng 1-2010. Thế nhưng kỹ thuật 3D vẫn chưa "tới", còn giọng ca và phong cách trình diễn của Trinh vẫn không nổi trội hơn lúc vừa đoạt giải là bao.

Hầu hết ca sĩ khi tung ra album mới đều tự tiếp thị album có "phong cách âm nhạc mới, hình tượng mới", nhưng thật sự cũng chỉ "bình mới rượu cũ”. Lam Trường sau hai album "làm mới" không thành cũng đã trở về với những giai điệu canto pop hay pop ballad quen thuộc của vol.12. Còn Mỹ Tâm sau thời gian "vút bay" mang hơi thở Hàn Quốc cũng đã trở lại với hình ảnh của một "họa mi tóc nâu" quen thuộc của dòng pop ballad Việt.

Ca sĩ Lệ Quyên sau nhiều tuyên bố nỗ lực thoát khỏi hình ảnh của "người đàn bà hát", rốt cuộc cũng quay về điểm xuất phát trong vol.3 với những ca khúc "vật vã vì tình". Ca sĩ Tuấn Hưng với tuyên bố sẽ bứt phá trong năm 2010 nhưng vẫn không thoát khỏi hình tượng một chàng ca sĩ lãng tử "chuyên trị” những bài tình buồn, ủy mị, đậm chất thị trường trong album mới nhất. Và cô gái Trung Hoa Lương Bích Hữu vừa qua cũng rầm rộ "đột phá về phong cách và hình tượng" trong DVD single Cô gái Trung Hoa trở lại. Thế nhưng sự đột phá chủ yếu vẫn ở lối phục sức gợi cảm hơn.

Thật không dễ để một ca sĩ đã thành danh tiếp tục thành công hơn nữa trong việc thay đổi hoàn toàn hình tượng của mình. Và có lẽ cũng không cần thiết phải như thế. Những giọng ca đã trở thành huyền thoại của thế giới hầu hết đều chỉ trung thành với một phong cách, thể loại nhạc. Họ thường là người tạo nên phong cách hay trào lưu âm nhạc mới. Khi họ "hết thời" hoặc chết đi, nghĩa là trào lưu đó cũng chấm dứt. Thỉnh thoảng, họ cũng có những kết hợp mới, hát những thể loại nhạc khác nhưng vẫn dựa trên "cái nền" sẵn có (giọng ca trời phú, phong cách đã định hình, âm nhạc mới không quá khác biệt hay rời xa âm nhạc đang đeo đuổi).

Tuy nhiên họ không mơ tưởng "lột xác" hoàn toàn từ hình thức đến nội dung như các ca sĩ Việt hiện tại: đang thành công với V-pop bỗng chuyển sang hát nhạc dance thập niên 1980 của Hàn Quốc, đang ăn điểm với phong cách đàn ông lịch lãm chuyển sang ăn mặc nhí nhố và hát nhạc teen, đang rock chuyển sang hát nhạc tiền chiến... Những cuộc "thay da đổi thịt" kỳ quặc đó nếu thành công mới lạ!

Năm 2010: Nối dài khủng hoảng?

Chính việc khủng hoảng thừa ca sĩ và các album nhạc thường thường bậc trung đã khiến thị trường nhạc Việt ảm đạm suốt năm 2009.

Thị trường "bèo bọt" kèm với việc những người-không-biết-hát vẫn được gọi là ca sĩ đã khiến những ca sĩ thật sự, những ngôi sao ca nhạc hạng A và ngay cả những "ngôi sao thị trường" cũng chán nản lui về ở ẩn, đầu tư cho nghề tay trái. Chưa năm nào ca sĩ tạm ngơi ca hát để kinh doanh nhiều như năm qua. Đàm Vĩnh Hưng hết mở công ty đào tạo ca sĩ, kinh doanh băng đĩa đến bán... cháo dinh dưỡng, hủ tiếu, hàng thời trang.

Mỹ Tâm kinh doanh nhãn hiệu sữa tắm và nước hoa My Time bên cạnh vô số hoạt động từ thiện. Quang Dũng mở phòng trà. Đan Trường, Siu Black, Ngọc Ánh Idol... mở quán cà phê. Một bộ phận đông đảo ca sĩ cũng chuyển hướng sang kinh doanh... đất cát. Với những giọng ca đã có "thương hiệu" này, ca hát gần như không còn sức hấp dẫn? Và dù "vườn sao" đã bị bỏ trống gần hai năm nay, vẫn chưa thấy những nhân tố đủ sức tỏa sáng như một ngôi sao ca nhạc thứ thiệt dù ca sĩ mới mọc như nấm sau mưa.

Vẫn có những giọng ca đáng chú ý và lẽ ra họ đã tạo được những vị thế riêng hay trào lưu âm nhạc mới. Như Đức Tuấn với chọn lựa không đụng hàng ở thể loại nhạc kịch. Một mình trên một con đường nhưng Đức Tuấn vẫn chưa thể "ghi điểm" trong lòng đại đa số công chúng yêu nhạc. Có thể viện lý do là nhạc kịch tương đối kén chọn người nghe. Nhưng một lựa chọn khác, thời thượng hơn của Quốc Thiên Idol ở thể loại cũng chưa có nam ca sĩ nào khai phá ở VN - pop Latin - dường như vẫn kém sức hút. Trước đó, Hà Anh Tuấn gây được tiếng vang khi khơi mào cho một phong cách R&B đúng điệu.

Nhưng khi anh quyết định giảm nhẹ cái đúng điệu đó ở vol.2 để có nhiều người hâm mộ hơn thì lại bị... "chìm", dẫu có nỗ lực đến gần với khán giả trẻ bằng những đêm nhạc hoàn toàn miễn phí. Có lẽ cái chất R&B của vol.2 mà Tuấn chọn lựa không duyên và độc đáo như vol.1. Cũng có nhiều kỳ vọng vào Minh Thư - một trong những đại diện thành công của hình tượng ca sĩ kiêm sáng tác. Thư đã có một khởi đầu đầy thuận lợi trong năm 2009 bằng những bài hit trong phim điện ảnh Tuyết nhiệt đới và phim truyền hình Bỗng dưng muốn khóc. Thế nhưng cô lập tức bị rơi vào quên lãng vì mải mê với các dự án tận... Thái Lan (lại đi vào vết xe đổ của Mỹ Tâm với những ngày tháng "luyện công" tại Hàn Quốc và ngày càng rời xa thị hiếu của người hâm mộ quê nhà?).

Rút kinh nghiệm từ Minh Thư, "công chúa tuyết" Thủy Tiên quyết tâm "lấy dân làm gốc" khi biết đánh vào thị hiếu của khán giả xem đài bằng hàng loạt ca khúc được yêu thích do cô sáng tác và trình bày trong bộ phim Ngôi nhà hạnh phúc. Cô cũng biết tạo tiếng vang bằng những xìcăngđan ảnh gợi cảm, bằng chuyện tình với chàng cầu thủ điển trai...

Lẽ ra Thủy Tiên đã tạo được một trào lưu mới nhưng việc cô chưa tự tin để hoàn toàn cởi bỏ hình ảnh "công chúa tuyết" trên bìa album mới (Ngôi nhà hạnh phúc) - vốn không ăn nhập gì với nội dung, hình ảnh và tâm trạng của một thiếu nữ trẻ, hiện đại của album - đã khiến cô ít nhiều mất điểm. Thêm vào đó, khuôn mặt gần như "biến dạng" và vô cảm bởi thẩm mỹ đã khiến Thủy Tiên kém duyên khi trình diễn trên sân khấu, khó lòng được nhiều khán giả yêu thích.

Năm 2009 cũng chứng kiến không ít ca sĩ ảo (ca sĩ trên mạng) bước ra sân khấu thật, ra thị trường. Nhưng dù rất đình đám trên mạng họ vẫn không phải là những giọng ca bán được đĩa, những cái tên để bán vé. Họ vẫn chỉ quanh quẩn trong những show nhỏ dành cho tuổi teen hay những chương trình ca nhạc thiếu sức sống trên truyền hình. Nhưng với sự phát triển đến chóng mặt của các thiết bị nghe nhạc số, các ca sĩ biết kinh doanh giọng hát trên mạng sẽ nắm phần thắng lợi trong tương lai với điều kiện họ phải là một ca sĩ thực thụ chứ không chỉ giỏi dựa vào công nghệ (ghi âm, mix, tạo hệ thống fan ảo và lượt nghe ảo trên mạng, tạo xìcăngđan trên các trang web dành cho teen...) như hiện nay.

Thêm một điều đáng ngại khác cho làng nhạc Việt là tất cả các cuộc thi tìm kiếm giọng ca mới trên sóng phát thanh lẫn truyền hình như Ngôi sao của bạn, Ngôi sao tiếng hát truyền hình, Sao Mai, Song ca cùng thần tượng... trong năm 2009 đều không "đãi" được một giọng ca vàng ròng nào. Vậy nên, một ca sĩ với giọng ca truyền cảm, có phong cách trình diễn lôi cuốn cùng dòng nhạc và các ca khúc hợp thời, chạm đến được nỗi lòng của đại đa số công chúng yêu nhạc e là vẫn chưa xuất hiện trong năm 2010 này.

Phóng to Áo TrắngXuân Canh Dần2010 hiện đã có mặt tại các sạp báo. Mời bạn đọc đón mua để thưởng thức được toàn bộ nội dung của ấn phẩm này.