Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro bày những thỏi vàng trong một hội nghị về kinh tế tháng 3-2018 - Ảnh: REUTERS

Theo dữ liệu của Ngân hàng trung ương Venezuela, kể từ năm 2016, chính phủ của Tổng thống Nicolas Maduro đã mua 17 tấn vàng trị giá khoảng 650 triệu USD từ các "nghệ nhân" trong nước.

Sự tồn tại của các chương trình nhà nước mua vàng trong dân là điều không thể phủ nhận, theo Hãng tin Reuters. Nhưng cách chúng vận hành ra sao và chính quyền Maduro đã không gục ngã trước sức ép từ Mỹ nhờ vào thứ kim loại quý giá này như thế nào thì ít người biết rõ.

Cách nhanh nhất để hiểu là theo chân những người thợ đào vàng nghiệp dư, những người đang dấn thân vào các cánh rừng mà ẩn bên dưới là những mỏ vàng với trữ lượng lên tới 8.000 tấn.

Jose Aular là một trong số 30 người được Reuters tiếp cận, nhưng cũng như hầu hết những người khác, đây có thể là một cái tên giả bởi lo sợ gặp phiền phức với chính quyền trong và ngoài Venezuela.

Aular làm việc 12 tiếng mỗi ngày, kể cả khi đang nói chuyện vẫn không ngừng xúc đất đổ vào bao tải và mang đi. Đất sẽ được xử lý bằng thủy ngân độc hại mà không có bất kỳ biện pháp an toàn nào để cho ra vàng cám.

Một thợ đào vàng nghiệp dư chui xuống hầm đào vàng tự phát ở El Callao - Ảnh: REUTERS

Còn ông Jose Rondon năm nay 47 tuổi, đến La Culebra, một khu vực rừng rú biệt lập phía nam Venezuela cách đây 3 năm. Lương tài xế xe buýt không đủ sống trong thời lạm phát khiến ông nhụt chí bỏ nghề, cùng hai con trai vào rừng tìm vàng.

Mỗi tháng họ làm ra được khoảng 10 gram vàng, đem lại mức thu nhập dẫu sao cũng cao gấp 20 lần mức lương cũ ở quê nhà. 

"Ở đây kiếm ăn được hơn nhiều!" - ông Rondon vừa đặt lưng xuống chiếc võng căng giữa rừng vừa đáp lại câu hỏi.

Cánh đào vàng nghiệp dư với túi vàng cám trong tay sẽ thường đổ về thị trấn El Callao để bán cho những đầu mối thu gom nhỏ lẻ, trong những căn phòng chật chội đằng sau cánh cửa thép đóng kín nhưng luôn có chuông báo động.

"Nhà nước đang thu mua vàng, rất nhiều người cũng hùa theo bởi việc này giờ kiếm ăn rất ổn" - ông Jhony Diaz, một đầu nậu thu mua vàng hợp pháp tại Puerto Ordaz, cách El Callao hơn 117km, nói với Reuters. 

Thành quả đánh cược mạng sống: thủy ngân kết tủa với những hạt vàng li ti - Ảnh: REUTERS

Đều đặn mỗi ba ngày, người đàn ông này sẽ gom vàng và bán lại chúng cho Ngân hàng trung ương Venezuela. Vàng sẽ được nấu chảy tại một nhà máy ở Minerven trước khi chuyển về thủ đô Caracas cách đó hơn 800km.

Hai quan chức cấp cao Venezuela giấu tên tiết lộ Ngân hàng trung ương Venezuela luôn bán vàng trực tiếp cho các công ty chế tác Thổ Nhĩ Kỳ. Ngân hàng phát triển Venezuela sẽ chịu trách nhiệm lấy một phần tiền bán vàng để mua hàng tiêu dùng Thổ Nhĩ Kỳ nhập về nước.

Những chuyến bay thương mại trực tiếp giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Venezuela không chỉ có hành khách. Theo dữ liệu của chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ, trong năm 2018 một lượng vàng tương đương 900 triệu USD đã được Caracas chuyển cho Ankara qua đường hàng không.

Cuộc khủng hoảng chính trị hiện tại ở Venezuela, với sự xuất hiện của Tổng thống tự phong Juan Guaido được Mỹ và đồng minh công nhận đã đặt lĩnh vực khai thác vàng Venezuela vào tầm ngắm.

Không chỉ ra sắc lệnh hành pháp cấm các công dân Mỹ mua vàng có nguồn gốc từ Venezuela, Tổng thống Donald Trump còn chỉ đạo cấp dưới thuyết phục Anh không trả 1,2 tỉ USD vàng Venezuela đang gửi tại Ngân hàng Anh quốc và kêu gọi các nước khác không mua vàng Venezuela.

Ông Maduro giơ cao thỏi vàng lớn trong chuyến thăm nhà máy nấu vàng ở Puerto Ordaz năm 2017 - Ảnh: REUTERS