Những đứa trẻ thích thú khi được người lớn hướng dẫn cách thức đi trong rừng tránh nguy hiểm và đánh dấu để không bị lạc. Trong ảnh: một chuyến dã ngoại trong vườn quốc gia Springbrook (Úc) - Ảnh: T.T.D.

Từ đó, tôi đã lan tỏa đến con trai tôi - bạn Bí - một thói quen trải nghiệm cuộc sống trong hiện thực, không sống ảo. Cũng nhờ có con, tôi siêng đi hơn...

Cho con đi nhiều để làm gì?

Không ít phụ huynh cho rằng bên ngoài có quá nhiều thứ không an toàn cho con nên hạn chế việc cho con ra khỏi nhà ngoài giờ học, hoặc đi chơi cùng bạn bè. Cha mẹ nào cũng thương con, lo cho sự an toàn của con. 

Tuy nhiên, chúng ta biết không thể có môi trường "chân không" trong sạch hoàn toàn, cho nên cách tốt nhất là "chích ngừa" cho con bằng cách cứ thả con ra, cho con tự thích nghi, tự rèn luyện sự thích ứng. Những chuyến đi du lịch sẽ giúp chúng ta điều này.

Tôi còn nhớ, một lần đưa con trai du lịch Quảng Nam năm con 3 tuổi. Lúc đó gần tết nên trời rất lạnh, nhưng sau khi cho con tham quan Hội An một ngày, chúng tôi rời khách sạn và đưa con về ở nhà dì tôi trong Điện Bàn. 

Vậy là đứa trẻ 3 tuổi đã được biết người ở nông thôn sinh hoạt ra sao trong tiết trời lạnh giá, ngủ trên chiếc chõng tre không có nệm, đun bếp bằng củi là như thế nào... 

Trong tuần đó, may mắn sao có một con bò cái sắp sinh. Ngày nào Bí cũng ra chuồng thăm bò, coi nó ăn uống gì được không. Và Bí đã được chứng kiến một giây phút kỳ diệu khi bò con ra đời. Sự kiện này giúp Bí biết "một cách tự nhiên" là mẹ phải có bầu mới sinh con, rồi con chào đời ra sao...

Chuyến đi Lào Cai, Sa Pa, con lên được đến đỉnh Phanxipăng lạnh giá dày đặc sương mù làm con nhớ mãi sinh nhật 12 tuổi. 

Chuyến đi Hà Nội ngày nào làm con cảm nhận rõ không khí những ngày giáp tết cổ truyền tại làng gốm Bát Tràng, trầm trồ trước cái đẹp của hoa đào ngay trên đất Bắc. 

Chuyến lặn biển mùa hè ở Nha Trang cho biết con có tính can đảm. Chuyến đi Phú Quốc giúp con tự nhận ra con "tốt bụng" thế nào khi thưởng thức món nhum rất nhiều mà không bị tiêu chảy.

Con từng xin tôi cho đi du lịch bụi Campuchia với gia đình dì Út, đi xe khách, ở nhà trọ tầng 5 không thang máy, con năn nỉ bằng câu "Má cho con đi đi, mấy khi được đi nước ngoài" khi được cảnh báo là "đi rất cực nhe". 

Khi đó con lớp 4, và con đã về trong một niềm hân hoan. Trong chuyến đi Singapore hồi lớp 6 con cũng nhận ra Singapore hiện đại thế nào, nhưng đồng thời khẳng định "cảnh không đẹp bằng Việt Nam!". 

Từ một đứa trẻ nhút nhát, năm kia con và anh Bo tự đưa bà ngoại đi từ Sài Gòn ra Đà Nẵng. 

Tôi nhận ra những chuyến đi luôn cho con các bài học sinh động cụ thể, cảm xúc, rèn cho con những kỹ năng và phẩm chất của một người tốt, và còn là lúc để con bộc lộ những gì đã được dạy dỗ, hay những gì còn chưa hiểu rõ.

Bắt đầu từ đâu, như thế nào?

Tôi nghĩ cha mẹ có thể cho con đi từ bất cứ thời điểm nào và đi bất cứ đâu có thể, tùy điều kiện gia đình và sức khỏe của con.

Tôi với con trai đi công viên đều đặn hằng tuần từ lúc con 4 tháng tuổi cho đến khi con lớn. Mỗi năm tết và hè đều có những chuyến đi. Không có hè nào bạn Bí ở nhà hoàn toàn. 

Có những chuyến đi cùng đại gia đình 20 người, có những chuyến chỉ có 2 má con, cũng có những chuyến con đi không có má bên cạnh. Với mùa hè, lớp 4 lớp 5 Bí tham gia trại hè Thanh Đa, lớp 6 ở Lữ đoàn Hoa Lư và lớp 7 ở Trường Sĩ quan lục quân 2 trong các chương trình Học kỳ quân đội. 

Tuần này tôi vừa trao đổi với con kế hoạch hè lớp 8 này con đi Bình Định một tuần, về quê của một đồng nghiệp. Con đã "OK" với một tinh thần phấn khởi, và hơi hãnh diện chút khi chú đồng nghiệp của mẹ nhận xét: "Bí điềm đạm, không phá phách, có tính học hỏi nên chú yên tâm đưa con đi cùng"!

Phần lớn các bậc phụ huynh thường băn khoăn về thời gian cho con đi chơi vì sợ ảnh hưởng đến việc học tập của con. Tôi nghĩ chúng ta có thể sắp xếp được. Thời gian con nghỉ hè và nghỉ tết luôn được xác định trước, vậy chỉ cần cha mẹ có kế hoạch. 

Nếu đi dịp tết, tôi thường chọn đi những ngày trước 30 tết. Nếu ở homestay sẽ thú vị hơn vì được cảm nhận không khí tết thật sự. Ngày hè thì nên về các vùng quê, quê nội - ngoại, đồng nghiệp hoặc những người thân có thể xoay vòng mỗi năm mỗi người phụ trách vài ba đứa trẻ. 

Thỉnh thoảng tôi cũng tận dụng những chuyến đi dạy hay đi công tác ở các nơi để sắp xếp thêm vài ngày đưa con đến một nơi mới. Tôi đi dạy ở Trường đại học Y Cần Thơ thì con sẽ biết chợ nổi Cái Răng; đi làm ở Buôn Ma Thuột thì con sẽ biết Buôn Đôn, hồ Lak.

Hai ngày cuối tuần có thể sắp xếp những chuyến đi ngắn đơn giản nhưng thú vị theo những đội nhóm có uy tín. Như tôi có thể gửi bạn Bí đi tìm hiểu ruộng muối với Hội quán các bà mẹ; mua city tour TP.HCM dành cho người nước ngoài để con tự đi rèn luyện giao tiếp...

Tóm lại, việc mang đến cho con những chuyến đi để sống với thế giới thực có bao điều tốt đẹp này, thay vì dành thời gian nhìn vào màn hình điện thoại, tivi là quyết định và sự lựa chọn của cha mẹ. Nếu muốn hẳn là sẽ làm được thôi.

Tác giả và con trai - bé Bí - đến với Sa Pa những ngày giáp tết - Ảnh NVCC

Để những chuyến đi có hiệu quả

Cha mẹ - con cái cần chia sẻ ý kiến, thống nhất mục đích, thường xuyên rèn luyện cho con tính tự lập và sức khỏe để yên tâm trong các chuyến đi. Luôn nhắc lại những câu chuyện, những kỷ niệm vui khi có dịp để luôn có động lực khởi động cho những chuyến đi mới.