Đàn Nam Giao và tử cấm thành

Phóng to

Di tích đàn tế Nam Giao thuộc quần thể di sản văn hóa thế giới Thành nhà Hồ (Thanh Hóa) đang được tôn tạo - Ảnh: Hà Đồng

TS Vũ Thế Long (Viện Khảo cổ học - người tham gia khai quật đàn tế Nam Giao) cho rằng: “Việc phục dựng một di tích phải có cơ sở khoa học của nó, không thể bịa tạc lịch sử. Theo tôi, với đàn tế Nam Giao nên giữ ở dạng nguyên bản là tốt nhất. Chỉ nên phục dựng khi có bản vẽ chi tiết. Chứ hiện nay, phần trung tâm của đàn tế họ xây lên trông như cái bánh gatô, tôi hoàn toàn không ủng hộ”.

Ông Long nhớ lại các chuyên gia Nhật từng giúp VN phục dựng điện Cần Chánh ở Huế đã làm rất thận trọng và có trong tay bản chụp điện trước khi bị phá hủy.

“Không thể tưởng tượng để phục dựng một di tích như thế” - TS Long nói.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, PGS.TS Tống Trung Tín (viện trưởng Viện Khảo cổ học - đơn vị cố vấn cho dự án này) cho rằng: “Đây không phải phục dựng mà là bảo tồn. Những hàng đá xây thêm nhằm mục đích diễn giải cho người xem hiểu về cấu trúc bức tường này có thể cao như thế, đồng thời bảo vệ phần nguyên gốc bên dưới. Việc này không làm biến dạng di tích đàn tế cổ. Còn viên đá cổ nào chúng tôi đánh số viên đó, đắp giấy Nhật lên rồi mới xây thêm vào. 5-10 năm nữa bỏ lớp xây thêm đi thì phần di tích bên dưới vẫn được duy trì nguyên dạng”.

Cũng theo ông Tín, mục đích của việc này là để người tham quan dễ dàng hình dung được một đàn tế Nam Giao như thế nào, “giống như những đàn tế ở Bắc Kinh, Nam Kinh mà nhiều người nhìn thấy tuy về hình thức, cấu tạo đơn giản hơn”. Viện trưởng Viện Khảo cổ học khẳng định: “Đây là bảo tồn cấp thiết chứ không phải phục dựng vì hiện nay chưa có cơ sở nào để phục dựng cả. Việc khai quật khảo cổ học mới chỉ tiến hành một nửa. Nếu muốn phục dựng chắc phải nghiên cứu ít nhất 3-4 năm nữa”.

Trong khi đó có tin cho rằng “đàn tế mới” này sẽ trở thành một điểm quan trọng trong chương trình chào mừng sự kiện đón bằng công nhận Thành nhà Hồ là di sản văn hóa thế giới, sẽ được UBND tỉnh Thanh Hóa tổ chức tối 16-6. Quá trình xây sửa đàn tế Nam Giao cũng được thực hiện khá gấp gáp với chi phí lên tới 3 tỉ đồng. Một chuyên gia trong ngành bảo tồn cho rằng không thể phục dựng vì mục đích tham quan du lịch và cũng không thể “làm gấp” để phục vụ hoạt động đón nhận di sản thế giới diễn ra giữa tháng 6 của Thành nhà Hồ.

Với tư cách là một người từng tham gia khảo cổ học tại đàn tế Nam Giao đồng thời là chuyên gia về khảo cổ học kiến trúc, TS Nguyễn Hồng Kiên bày tỏ bức xúc: “Không có một cơ sở nào để phục dựng đàn tế Nam Giao ở Thành nhà Hồ cả. Tôi từng tham gia và đứng tên chủ trì khai quật di tích này nhưng nhìn ảnh mới chụp cũng không thể tin vào mắt mình nữa. Ai đã cho phép phục dựng thế này?”.