Phóng to

Một nghị sĩ Thổ Nhĩ Kỳ, tranh thủ kỳ họp quốc hội ngày 20-12, trưng hình những người thiệt mạng trong các cuộc biểu tình chống chính phủ trước đây để đòi công lý - Ảnh: Reuters

Sáng 21-12, hai người con trai của hai bộ trưởng thân cận Thủ tướng Recep Tayyip Erdogan đã bị khởi tố và tạm giam theo lệnh của tòa án. Sau một đêm bị thẩm vấn tại tòa án ở Istanbul, hai ông Baris Guler và Kaan Caglayan - con trai của Bộ trưởng Nội vụ Muammer Guler và Bộ trưởng Kinh tế Zafer Caglayan - đã bị tạm giam. Theo Reuters, có ít nhất 16 người bị tạm giam sau thẩm vấn vào sáng qua.

Tiền triệu trong hộp đựng giày?

Con trai của Bộ trưởng Môi trường Erdogan Bayraktar là ông Abdullah Oguz Bayraktar cũng bị thẩm vấn thâu đêm nhưng được tạm trả tự do sáng qua để chờ đến khi diễn ra phiên tòa chính thức. Sự thật về “đại án tham nhũng” dính líu đến nhiều bộ trưởng thuộc Đảng Công lý và phát triển (AKP) cầm quyền cùng con cái của họ vẫn còn là dấu hỏi, nhưng đây là đề tài đang lan truyền rộng rãi và ồn ã trên các mạng xã hội tại Thổ Nhĩ Kỳ trong những ngày này.

Vụ việc gây bất ngờ hôm 17-12 khi cảnh sát ra quân đồng loạt bắt giữ hàng chục nhân vật cộm cán được cho là gần gũi với thủ tướng. Đến ngày 19-12, thông tin tuồn ra cho biết trong đường dây bị cáo buộc tham nhũng, hối lộ, rửa tiền này còn có dính ông Egemen Bagis, bộ trưởng phụ trách quan hệ với Liên minh châu Âu (EU). Thông tin cho rằng ông này đã nhận khoản hối lộ “khủng” từ doanh nhân gốc Iran tên Reza Zerrab.

Những hình ảnh được tung lên mạng hôm 19-12 cho thấy Reza Zerrab xách một chiếc cặp lớn đi vào văn phòng của Bộ trưởng Bagis, nhưng khi rời văn phòng này, nhà doanh nghiệp ra “tay không”. Lại có tin là cảnh sát đã tìm thấy tại nhà riêng của con trai Bộ trưởng Guler số tiền lên đến 4,5 triệu USD cất giấu trong các hộp đựng giày.

Công luận đang gây áp lực buộc bốn bộ trưởng dính líu đến vụ này phải từ chức. Có tin đồn nói các bộ trưởng này đã đệ đơn từ chức, nhưng chưa có quyết định nào từ phía Thủ tướng Recep Tayyip Erdogan. Một nguồn tin “chính thức” lại bác bỏ việc có chuyện “từ chức” này. Theo nguồn tin này, Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ “hoạt động trong khuôn khổ pháp luật”, nhưng coi những tin đồn được tung ra về vụ “nhận hối lộ” là “một âm mưu đánh vào Đảng AKP” khi cuộc tổng tuyển cử bầu chính quyền địa phương sắp được tổ chức vào tháng 3 năm sau.

Trả đũa

Trong khi các vị bộ trưởng đang chịu tai tiếng vẫn yên vị, thì hàng loạt sĩ quan điều tra và quan chức tư pháp đã bị cách chức, tống giam. Đích thân Bộ trưởng Guler đã cách chức 22 công tố viên và thuyên chuyển cả giám đốc cảnh sát thành phố Istanbul Huseyin Capkin. Theo kênh thời sự CNN Thổ Nhĩ Kỳ, trong ba ngày qua, 30 sĩ quan cảnh sát cao cấp đã bị cách chức vì “lợi dụng ảnh hưởng cá nhân” khi thừa hành nhiệm vụ điều tra vụ “đại án”. Ông Capkin nói với kênh truyền hình này: “Việc chúng tôi được giao chức vụ và việc rời khỏi chức vụ cũng là điều tự nhiên thôi”.

Hằng ngày, tin tức dồn dập về sự dính líu của các nhân vật thân cận với chính quyền tới vụ tham nhũng này khiến công luận bị sốc. Các trang mạng xã hội tràn ngập những bình luận mỉa mai, gọi vụ này là “sự điên đảo của đồng tiền màu xanh”.

Giới phân tích cho rằng vụ này khiến mâu thuẫn giữa hai thế lực cạnh tranh nhau trong liên minh cầm quyền tại Thổ Nhĩ Kỳ bị phơi bày ra ánh sáng. Số là Đảng AKP của Thủ tướng Erdogan phải liên minh với Phong trào Fethullah Gülen của một chính trị gia đang định cư tại Mỹ để có đa số thành lập chính phủ cầm quyền. Nhưng Phong trào Fethullah Gülen cảm thấy bị “lép vế” trước Đảng AKP, nên lợi dụng vụ tham nhũng này để “phản kháng và bảo vệ quyền lợi của mình” theo một nhà phân tích.

Vụ việc vẫn đang tiếp diễn đầy kịch tính. Tuy chưa biết kết cục sẽ thế nào, nhưng công luận Thổ Nhĩ Kỳ đều cho rằng đây là một “đòn nặng nề nhất” đánh vào uy tín của Đảng AKP. Thủ tướng Erdogan thường lớn tiếng tự hào về bản chất của Đảng AKP mà ông vẫn tự nhận là “minh bạch và sạch sẽ”. Báo Hurriyet bình luận: “Một khi vụ này liên quan đến tham nhũng thì mọi người sẽ không tin vào chính phủ nữa, bởi vì chính phủ này đang thiên về hành động để làm thất bại tất cả các cuộc điều tra nhắm vào chính họ”.