Phóng to

Ứng viên tổng thống Mỹ Mitt Romney - Ảnh: Washington Post

Mitt Romney sinh ngày 12-3-1947, là con trai út của George W. Romney - chủ tịch, giám đốc điều hành Hãng xe hơi American Motors và từng là bộ trưởng phụ trách nhà ở, đô thị dưới thời tổng thống Nixon.

Người cha đã gây ảnh hưởng lớn đến Romney và được Romney coi là thần tượng khi ông lãnh đạo American Motors, giúp công ty này thoát khỏi cảnh vỡ nợ và làm ăn có lãi trở lại, sau đó trở thành nhân vật nổi tiếng khắp cả nước trên báo chí và truyền hình.

Học vấn và sự nghiệp kinh doanh

Romney đi học ở trường công cho tới lớp 7, nổi trội về việc lãnh đạo các đội thể thao, câu lạc bộ trong trường hơn học thuật. Sau đó, Romney lấy bằng cử nhân Đại học Brigham Young. Khi ông muốn bước chân ngay vào con đường kinh doanh, cha ông đã khuyên nên đi học luật để có thêm kiến thức cho tương lai.

Vậy là khi đã có vợ con và vẫn đang ở trong một căn hộ ở tầng hầm, Romney mới bắt đầu theo ngành luật kinh doanh trong chương trình đào tạo liên kết bằng thạc sĩ với Đại học Harvard. Tại đây, ông nhanh chóng thích nghi với phương pháp nghiên cứu dựa trên dữ liệu của ngành kinh doanh và tốt nghiệp với kết quả ở tốp dẫn đầu.

Romney khởi đầu sự nghiệp quản lý kinh doanh ở Tập đoàn tư vấn Boston (BCG) và nhận thấy các kiến thức về luật và kinh doanh rất hữu ích cho công việc. Ông đã áp dụng được các nguyên lý của BCG và được các giám đốc điều hành đánh giá là người có tương lai tốt. Năm 1977, ông làm việc cho Công ty tư vấn quản lý Bain & Company ở Boston và được đánh giá là có sự tự tin, già dặn hơn tuổi. Romney trở thành phó chủ tịch của Bain & Company chỉ một năm sau đó.

Năm 1984, Romney rời Bain & Company để thành lập một công ty đầu tư chứng khoán tư nhân mang tên Bain Capital. Các khoản đầu tư của công ty này đã tăng gấp bảy lần sau hai năm khi hỗ trợ Tập đoàn Staples và điều này đã giúp Romney có mặt ở hội đồng quản trị Staples hơn một thập kỷ.

Sau đó, Romney mau chóng chuyển trọng tâm của Bain Capital sang hỗ trợ các công ty mới thành lập, dùng tiền vay ngân hàng mua các công ty rồi dần dần nâng giá trị các công ty này lên và bán đi khi giá trị của chúng lên mức cao nhất. Quá trình này chỉ diễn ra trong vòng vài năm, dù Bain Capital có thua lỗ nhưng sau đó gặt hái được các thương vụ giá trị lớn.

Trong khi đó, Bain & Company đang đối mặt với thua lỗ và mời Romney quay trở lại. Romney đã đồng ý làm giám đốc điều hành cho Bain & Company với mức lương tượng trưng 1 USD trong khi vẫn quản lý Bain Capital. Ông tái cấu trúc kế hoạch sở hữu cổ phần cho nhân viên, các hợp đồng bất động sản và khoản vay ngân hàng, và chỉ một năm sau đã đưa công ty này thoát khỏi nợ nần và làm ăn có lãi. Khi hoàn thành lời hứa, ông trao Bain & Company lại cho đội ngũ lãnh đạo khác và trở về với Bain Capital.

Phóng to

Gia đình ông Romney - Ảnh: AP

Năm 1999, Romney nghỉ phép có lương ở Bain Capital để làm chủ tịch, giám đốc điều hành Ủy ban tổ chức Olympic 2002 ở thành phố Salt Lake. Đến năm 2002, Romney rút lui khỏi Bain Capital nhưng vẫn nhận được lợi tức từ đó tới nay với hàng triệu đôla mỗi năm.

Con đường chính trị

Kể từ khi tốt nghiệp đại học, Romney đã muốn tham gia vào nền chính trị quốc gia mặc dù thất bại của người cha trong cuộc đua giành vị trí ứng viên tổng thống của Đảng Cộng hòa đã làm ông căng thẳng đến hàng chục năm.

Năm 1993, Romney bắt đầu nghĩ về việc bước chân vào con đường chính trị, một phần vì vợ hối thúc, phần vì khao khát theo bước người cha. Romney quyết định đi theo quan điểm bảo thủ của Đảng Cộng hòa và chạy đua chức thượng nghị sĩ với Ted Kennedy năm 1994.

Dù đã rót tổng cộng 7 triệu USD vào các chiến dịch tranh cử, Romney để thua Ted Kennedy với kết quả 41%-58%. Sau đó, khi trở lại Bain Capital, ông đã nói với anh trai: “Em sẽ không bao giờ chạy đua để kiếm lại một điều gì đó, trừ phi em thắng”.

Nhưng sau đó, năm 1999, Romney đã gặt hái được thành công khi được mời làm chủ tịch kiêm giám đốc điều hành Ủy ban tổ chức Olympics mùa đông.

Trước khi Romney đảm nhận vị trí này, Olympics mùa đông mất 379 triệu USD trong doanh thu dự kiến, khiến các quan chức phải lập kế hoạch đưa sự kiện thoát khỏi khủng hoảng tài chính để loại bỏ khả năng không được tổ chức Olympics vĩnh viễn. Đó là chưa kể các quan chức cấp cao của Olympics bị cáo buộc tham nhũng.

Romney tái cấu trúc thành phần lãnh đạo và chính sách của Ủy ban tổ chức Olympics, giảm ngân sách, tăng cường kêu gọi góp quỹ, loại bỏ các mối quan ngại của giới tài trợ và tìm kiếm thêm nhà tài trợ. Trong Thế vận hội Olympics mùa đông năm 2002 tại thành phố Salt Lake, ông điều hành một ngân sách tổng cộng 1,32 tỉ USD, 700 nhân viên, 26.000 tình nguyện viên, thuyết phục được các quan chức chi ngân sách liên bang cho sự kiện này lên mức kỷ lục 600 triệu USD. Kết quả là sau sự kiện, ngân sách của ủy ban đã thặng dư hơn 100 triệu USD và nhận được nhiều lời khen ngợi của lãnh đạo và truyền thông Mỹ.

Trong năm 2002, chính quyền thống đốc đương thời Jane Swift của bang Massachusetts của Đảng Cộng hòa tỏ ra yếu thế và khó giành thắng lợi trong tổng tuyển cử. Lúc này, các nhân vật chủ chốt của đảng tỏ ý muốn Romney chạy đua chức thống đốc và cơ hội chính trị lại đến với ông khi có hơn 50% thành viên Đảng Cộng hòa ủng hộ và bản thân bà Swift cũng tuyên bố rút lui.

Chi 6 triệu USD cho ngân sách vận động tranh cử có tổng trị giá 10 triệu USD, vào ngày 5-11-2002, Romney đã trở thành thống đốc bang với 50% phiếu bầu, trong khi đối thủ của ông là O’Brien chỉ giành 45%.

Nhận nhiệm sở khi bang dự kiến thâm hụt ngân sách 3 tỉ USD, Romney đã dùng các chính sách tăng phí sử dụng súng, bằng lái xe, cắt giảm chi tiêu, cuối cùng đã giảm thâm hụt xuống còn 1,5 tỉ USD, và hai năm cuối của nhiệm kỳ, ngân sách bang Massachusetts thặng dư được 700 triệu USD.

Đến năm 2008, Romney tiếp tục tìm kiếm vị trí ứng viên của Đảng Cộng hòa để chạy đua ghế tổng thống nhưng đã thất bại trước John McCain và McCain sau đó lại để thua ông Barack Obama trong cuộc tổng tuyển cử.

Vẫn kiên trì con đường chính trị, năm nay 2012, Romney lại một lần nữa thử thách bản thân khi đối đầu Obama, khẳng định kinh nghiệm vượt qua sóng gió tài chính và khả năng lãnh đạo trong bối cảnh Mỹ vẫn chưa thoát khỏi khủng hoảng kinh tế. Tuy vậy, Romney vẫn bị chỉ trích che giấu chi tiết tài sản cá nhân và thể hiện quan điểm bênh vực giới nhà giàu - một chi tiết dường như đã làm lu mờ những thành công của ông trước đó.