Phóng to

Tổng thống Ai Cập Mohammed Morsi (bìa phải) nghe lời tuyên thệ nhậm chức phó tổng thống của ông Mahmoud Mekki ngày 12-8 - Ảnh: AP

Hãng tin AP nói ông Morsi đã tìm cách lấy lại quyền lực từ quân đội từ khi ông nhậm chức ngày 30-6, nhưng chỉ sau khi các phần tử vũ trang sát hại 16 binh sĩ Ai Cập một tuần trước tại một chốt gác biên giới với Israel ở Sinai, ông mới có các động thái quyết liệt hơn để tước bỏ quyền lực của những tướng lĩnh hàng đầu.

Vài ngày trước, ông đã cách chức giám đốc cơ quan tình báo quốc gia và có hai chuyến thăm rất được chú ý tới Sinai cùng các sĩ quan chỉ huy cao cấp. Ông Morsi còn có vài cuộc gặp với giới quân sự và tuyên bố trên truyền hình rằng ông, tổng thống được dân bầu, mới là tư lệnh tối cao của các lực lượng vũ trang.

Chưa rõ những quyết định bất ngờ của ông Morsi có nhận được sự nhượng bộ từ quân đội hay không, nhưng việc ông chỉ định bộ trưởng quốc phòng sắp ra đi, Thống chế Hussein Tantawi và tham mưu trưởng, tướng Sami Annan, vào các vị trí cố vấn tổng thống và trao cho họ những phần thưởng danh dự cao nhất của Ai Cập cho thấy động thái này có thể đã được dàn xếp trước.

Hãng tin chính thức của Ai Cập MENA dẫn nguồn một sĩ quan quân đội giấu tên nói cuối ngày 12-8 rằng những động thái của ông Morsi “đã được cân nhắc kỹ lưỡng”, để không gây ra “phản ứng tiêu cực nào” từ quân đội.

Vài giờ sau khi quyết định sa thải các tướng lĩnh, ông Morsi lên truyền hình kêu gọi người dân ủng hộ mình trong bối cảnh đất nước đang đối mặt với nhiều thách thức.

“Những quyết định hôm nay không nhằm vào các cá nhân hay các định chế cụ thể nào… Tôi chỉ nghĩ tới lợi ích của quốc gia và dân tộc - ông nói trên truyền hình - Tôi muốn các lực lượng vũ trang tập trung vào nhiệm vụ thiêng liêng của họ là bảo vệ đất nước”.

Hàng nghìn người ủng hộ ông Morsi đã đổ ra ăn mừng ở quảng trường Tahir, địa điểm biểu tượng cho cuộc cách mạng lật đổ chế độ của tổng thống Hosni Mubarak 18 tháng trước. Một nhóm ủng hộ khác tập trung bên ngoài dinh tổng thống ở Heliopolis, ngoại ô Cairo.

Ngoài những người đứng đầu quân đội, ông Morsi cũng đã cho thôi chức tư lệnh các lực lượng hải quân, phòng không và không quân, nhưng bổ nhiệm hai người trong số này vào các vị trí cố vấn cấp cao. Ông còn chỉ định một thẩm phán lâu năm, Mahmoud Mekki, vào vị trí phó tổng thống.

Nếu những quyết định của ông Morsi không bị thách thức, đây sẽ là lần đầu sau sáu thập kỷ Ai Cập chấm dứt tình trạng chính quyền trên thực tế ở trong tay quân đội kể từ sau cuộc đảo chính năm 1952. Tuy nhiên, AP bình luận riêng việc loại bỏ các tướng Tantawi và Annan không có nghĩa là quân đội Ai Cập đã từ bỏ hoàn toàn quyền lực.