Phóng to

Chiếc tàu HMCS Victoria cuối cùng đã phóng được ngư lôi, 15 năm sau khi được Canada đặt mua từ Anh - Ảnh: Canada Press

Theo kênh CBC, năm 1998 chính quyền Canada đã đồng ý chi 750 triệu đôla Canada (tương đương 753 triệu USD theo tỉ giá hiện nay) để mua bốn tàu ngầm tối tân thuộc thế hệ Victoria của Anh.

Bốn tàu ngầm mua về được đổi tên thành HMCS Chicoutimi, HMCS Victoria, HMCS Corner Brook và HMCS Windsor để thay thế hệ tàu ngầm Oberon về hưu năm 2000. Các tàu ngầm Victoria đa năng này có thể tham gia từ các chiến dịch của NATO đến việc tuần tra giám sát, hỗ trợ tàu đánh cá hoặc chống buôn lậu ma túy.

Thế nhưng mới đây nghị sĩ Mike Hancock, đảng Dân chủ tự do, lại lên tiếng yêu cầu Chính phủ Canada cần đòi phía Anh trả lại khoản tiền đã mua bốn tàu ngầm này. “Tôi thật thất vọng là chúng ta đã ký một hợp đồng ngớ ngẩn đến vậy với một đồng minh như thế” - Mike Hancock nói. Ông tự hỏi vì sao Canada lại “mù mờ” đến mức mua về những khí tài tệ đến vậy hay người của Canada đã bị người của Anh mua chuộc?

Lý do: không một tàu ngầm nào hoạt động sau khi được mua về: một bị gỉ sét, một bị cháy vào năm 2004, một lại không thể lặn sâu được vì vỏ tàu bị hở...

“Trùm mền” nhiều năm

Thật ra, theo Global Security tiết lộ, bốn tàu ngầm này đã bị “trùm mền” từ năm 1993, và London cố tìm cách bán chúng đi để tập trung cho chiến lược phát triển tàu ngầm hạt nhân mới của mình. Trong 13 năm phục vụ hải quân hoàng gia Anh, bốn tàu ngầm này cũng chỉ hoạt động trên biển ba năm, còn là thường xuyên gặp sự cố như gỉ sét, hở vỏ, sứt mẻ, phát hỏa...

Đến Canada năm 2004, chiếc HMCS Chicoutimi đã “chào sân” bằng... một tai nạn. Nó đã bốc cháy ngay lần đầu tiên chạy thử trên biển Ireland. Chín thành viên thủy thủ đoàn bị ngộp vì khói, còn trung úy Chris Saunders, 32 tuổi, đã thiệt mạng. Chiếc HMCS Corner Brook, được tân trang vào năm 2006, đã bị mắc cạn năm 2011 và theo dự kiến nó chỉ có thể hoạt động trở lại vào năm 2013. Còn chiếc HMCS Windsor được tu sửa suốt hai năm kể từ năm 2007 và đến nay vẫn nằm chết gí ở cảng Halifax vì chưa thể ra khơi. Kênh CBC cho biết hải quân phát hiện nhiều vết gỉ sét trên thân tàu. Dù chính phủ đã chi hàng triệu USD để tu sửa nhưng tàu không thể lặn sâu do vỏ tàu bị hở. Chiếc HMCS Victoria mới chỉ hoạt động trên biển được 115 ngày.

Hải quân Canada mới đây thông báo chiếc HMCS Victoria đã bắn được ngư lôi trong một đợt thử nghiệm. Nó là tàu ngầm lành lặn nhất và là chiếc duy nhất trong bốn chiếc có thể phóng ngư lôi. Như vậy là sau gần 15 năm Canada vẫn chưa có được đội tàu ngầm sẵn sàng để chiến đấu. Chính phủ Canada ước tính “tổng thiệt hại” từ việc mua các tàu ngầm này cùng các chi phí tân trang, tu sửa lên đến hàng tỉ USD.

Nghi vấn

Tình hình này được giải thích ra sao? “Hoặc là do sự kém cỏi về phía người của Canada, hoặc là do họ đã bị những tay bán hàng mồm mép trong Bộ Quốc phòng Anh mồi chài hậu hĩ - CBC dẫn lời nghị sĩ Hancock nhận định - Tôi không chắc những tàu này bắt đầu hư hỏng từ khi nào nhưng thời điểm xảy ra là rất đáng quan tâm”.

Theo CBC, các tàu này bị trục trặc từ trước khi Anh bán cho Canada. Chẳng hạn một chiếc đã bị hàn kín cửa phóng ngư lôi để tránh bị ngập nước. Một số quan chức chính phủ Canada và Anh tiết lộ London có biết về những trục trặc này trước khi bán cho Canada. Dư luận Canada đang lên tiếng đòi chính phủ buộc “đồng minh thân thiết” London của mình phải trả lại tiền.

Theo kế hoạch, hải quân Canada sẽ sử dụng bốn tàu ngầm này đến tận năm 2030. Thế nhưng, theo trang Canada Press tiết lộ, các quan chức quốc phòng Canada đang lên kế hoạch thay thế vài chiếc trong vài năm tới.