Phóng to

Bernard Madoff sẽ thụ án 150 năm ở đâu? - Ảnh: AP

Ở Mỹ, nếu có đủ tiền, người ta có thể thuê những cố vấn trại giam để giúp các thân chủ cổ cồn trắng chuẩn bị cả về tinh thần và vật chất trước khi... đi tù. Madoff, 71 tuổi, kẻ đã lừa đảo 65 tỉ USD từ hệ thống vay đa cấp và nhận án phạt 150 năm tù giam, cũng sẽ làm như thế. Luật sư của Madoff, Ira Sorkin, xác nhận với Newsweek ông đã thuê Herb Hoelter, giám đốc điều hành Công ty Trung tâm quốc gia về các giải pháp thay thế và các thể chế, làm người tư vấn về trại giam cho thân chủ mình.

Nghề tư vấn trại giam

John Webster, giám đốc điều hành Công ty Các nhà tư vấn về bản án và trại giam toàn quốc ở Mỹ, cho biết có một dịch vụ “huấn luyện” các khách hàng để chuẩn bị sẵn sàng trước những gì sẽ xảy đến cho họ đằng sau song sắt, từ khả năng bị tấn công, khẩu phần ăn đến các chuyến thăm của vợ. Một buổi tư vấn trại giam chuẩn có thể có giá tới 3.500 USD, và 60% thời gian tư vấn được thực hiện qua điện thoại. “Một số khách hàng lớn, những người có cái tôi và ví tiền lớn, yêu cầu tôi phải bay đến gặp trực tiếp họ vài ngày. Họ muốn gặp mặt cụ thể, bắt tay và được tư vấn trực tiếp”.

Sự chuyên nghiệp của Webster có được là nhờ kinh nghiệm thực tế, theo đúng nghĩa đen. Đã làm luật sư 19 năm, ông từng bị giam 13 tháng hồi năm 1999 và lần lượt thụ án ở các trại giam Ray Brook, Otisville (New York) và Devens (Massachusetts). Sau khi được thả, Webster bắt đầu hành nghề tư vấn và dự định sẽ trở lại với nghề luật sư ngay sau khi được cấp lại giấy phép hành nghề. Tuy nhiên, Webster nhanh chóng nhận thấy công việc mới này thú vị hơn nhiều và cũng kiếm được khá hơn.

Mục tiêu số một của những chuyên gia tư vấn như Webster là đưa được các thân chủ đến những nhà tù tốt nhất. Hội đồng các nhà tù liên bang Mỹ (BOP) chia những cơ sở họ quản lý ra làm bốn hạng an ninh: tối thiểu, thấp, trung bình và cao, với các mức độ tương ứng của những đội tuần tra, các trạm gác có súng, hàng rào, các thiết bị phát hiện và tỉ lệ tù nhân/ người canh giữ. Ngoài ra còn một hạng thứ năm thường được dành cho những trại tạm giam chờ xét xử, hay những tù nhân cần chăm sóc y tế đặc biệt hoặc có vấn đề về sức khỏe tâm thần. Mức độ an ninh càng cao thì tình trạng bạo lực càng phổ biến và càng là một nơi nguy hiểm.

Phóng to

Bên trong một nhà tù có mức độ an ninh tối thiểu ở Mỹ - Ảnh: daylife.com

Đâu sẽ là nhà tù cho Madoff?

Mức độ nghiêm trọng của bản án đã làm thay đổi những lựa chọn của Madoff. Alan Ellis, luật sư chuyên về các vấn đề sau tuyên án và là tác giả cuốn Hướng dẫn liên bang sau kết án, phân tích: bản án 150 năm đồng nghĩa với việc giờ đây các chuyên gia tư vấn của Madoff chỉ được thương lượng từ mức cao xuống mức trung bình. Cơ sở vật chất của những nhà tù an ninh trung bình khá giống với những nhà tù an ninh thấp, nhưng tù nhân thì khác khi hầu hết những người bị giam thường phạm các tội hình sự liên quan tới bạo lực. Nếu Madoff phải ở một nhà tù có mức độ an ninh trung bình thì, như Webster nói, “ông ta sẽ bị tấn công, không có gì phải nghi ngờ cả”.

Sau khi đã xong bước một, tức xác định được mức độ an ninh cho nhà tù, các chuyên gia tư vấn sẽ cố giúp thân chủ của họ “được bỏ tù” trong những nhà tù có chương trình lao động cải tạo tốt nhất, một phần là để tăng hi vọng được giảm án, nhưng quan trọng hơn là để tránh nỗi buồn ngồi tù. Phạm nhân cổ cồn trắng trong các trại giam an ninh tối thiểu thường nhận mức án từ 3-5 năm. Webster nói: “Họ không cần huấn luyện, không cần giáo dục, họ chỉ muốn sử dụng thời gian của họ theo cách dễ nhất có thể”.

Vậy Madoff có thể sẽ phải ngồi tù ở đâu? Theo Ed Bales, giám đốc điều hành của Công ty Tư vấn nhà tù liên bang, các luật sư của Madoff có thể muốn ông được ở tù tại Florida, nơi khí hậu ôn hòa, với lý do bà vợ của ông là Ruth Madoff sẽ dời nhà hẳn về Palm Beach. Tuy nhiên, khả năng lớn hơn là ông sẽ phải ngồi tù ở vùng đông bắc, có thể là ở Allenwood, Pennsylvania hay Ray Brook, New York bởi vì ở vùng đó có đông đảo những người bị ông ta lừa. Do vậy khối lượng công việc pháp lý có liên quan nhiều đến các thân chủ và các luật sư của họ, và cũng để phù hợp với chính sách của BOP: nơi giam giữ cách nơi cư trú cuối cùng của nạn nhân trong khoảng 800 km.

Trong khi nhiều tù nhân hi vọng có thể “nâng cấp” mức độ an ninh đối với nơi họ ở xuống mức thấp hơn sau một thời gian cải tạo tốt, Madoff nhiều khả năng sẽ không có lựa chọn đó do “BOP sẽ tìm cho ông ta một nơi giam giữ vĩnh viễn. Ông ta khó có thể ra tù sau 20 năm là ít nhất và không nhiều người sống được đến 90 tuổi trong môi trường nhà tù. Dù có ở đâu, ông ta cũng sẽ chết ở đó”.