Phóng to

Lượng người đến nộp hồ sơ quyết toán xin hoàn thuế tại Chi cục Thuế Q.Bình Thạnh, TP.HCM tăng đột biến - Ảnh: A.H.

Rơi vào trường hợp này hầu hết là người có thu nhập từ tiền lương, tiền công từ nhiều nơi và phải trực tiếp đến cơ quan thuế để thực hiện quyết toán.

Mỗi năm mỗi khác

Bà Nguyễn Thị Ngọc Hà (Q.3) dạy môn tiếng Anh tại Trường THPT Đa Phước, Bình Chánh, TP.HCM, nuôi mẹ ruột 88 tuổi. Ngoài công việc giảng dạy, bà còn cộng tác với một số tờ báo để tăng thu nhập và bị khấu trừ những khoản nhuận bút trên 500.000 đồng. Tháng 4-2011 khi đem những chứng từ đi quyết toán thuế thu nhập cá nhân, cán bộ Chi cục Thuế Bình Chánh yêu cầu bà có tờ đăng ký người phụ thuộc đã được đóng dấu xác nhận của cơ quan thuế, thì mẹ ruột của bà mới được tính là người phụ thuộc.

Quay về Trường Đa Phước bà được kế toán cung cấp bản đăng ký người phụ thuộc năm 2009, nhưng do không có con dấu của cơ quan thuế nên cán bộ thuế huyện Bình Chánh không chấp nhận. Số thuế lẽ ra được hoàn hơn 1,2 triệu đồng, nay bà chỉ nhận được hơn 200.000 đồng.

Ông Vũ Ngọc Dương, giảng viên Trung tâm ngoại ngữ Đại học Sư phạm TP.HCM và Anh văn Hội Việt - Mỹ, cũng rơi vào tình cảnh tương tự. Tự tính toán các khoản giảm trừ, ông dự kiến số thuế được hoàn khoảng 5 triệu đồng nhưng do không được giảm trừ gia cảnh nên ông chỉ được hoàn 2 triệu đồng.

Ông thắc mắc vì sao kỳ quyết toán thuế năm 2009 cơ quan thuế cho phép đến khi quyết toán mới nộp tờ khai người phụ thuộc vẫn được tính giảm trừ. Cán bộ thuế dẫn ra công văn hướng dẫn của Tổng cục Thuế ban hành cuối tháng 2-2011, trong đó quy định nếu phát sinh người phụ thuộc từ trước nhưng đến khi quyết toán thuế người lao động mới nộp hồ sơ chứng minh người phụ thuộc thì không được tính giảm trừ gia cảnh.

“Hướng dẫn ban hành cuối tháng 2, tức gần hết hạn quyết toán thuế làm sao người dân xoay xở kịp” - ông Dương bức xúc.

Anh Nguyễn Minh Thành, giảng viên một trung tâm ngoại ngữ, cũng “lên ruột” vì chẳng những không được giảm trừ gia cảnh năm 2010, cơ quan thuế còn thông báo nếu bây giờ mới đưa tờ đăng ký người phụ thuộc đến đóng dấu thì kỳ quyết toán thuế năm 2011 chỉ được giảm trừ cho người phụ thuộc từ tháng 5.

Chị Mai, chuyên viên thiết kế nội thất, cho biết đã nộp tờ khai từ đầu năm 2010 nhưng bị cơ quan thuế trả lại mà không giải thích, sau đó chị không làm lại tờ đăng ký nên khi quyết toán không được giảm trừ. Sau chị mới biết do trên tờ khai, mục “quan hệ với đối tượng nộp thuế” chị chỉ ghi “mẹ” mà không ghi rõ là “mẹ ruột” hay “mẹ chồng” nên cơ quan thuế không chấp nhận.

Thiếu cơ sở dữ liệu

Theo ông Dương Anh Minh - phó phòng thuế thu nhập cá nhân Cục Thuế TP.HCM, có rất nhiều trường hợp bị cơ quan thuế không công nhận là người phụ thuộc do không nộp tờ đăng ký người phụ thuộc từ đầu năm 2010. Số khác đã nộp cho cơ quan chi trả nhưng cơ quan chi trả hiểu sai hướng dẫn của cơ quan thuế. Cụ thể, trước đây tờ đăng ký người phụ thuộc và giấy tờ chứng minh đều phải nộp cho cơ quan thuế nhưng sau đó Tổng cục Thuế có hướng dẫn lại, theo đó cơ quan chi trả được giữ lại hồ sơ chứng minh người phụ thuộc, còn tờ đăng ký vẫn phải nộp cho cơ quan thuế. Tuy nhiên nhiều nơi lại hiểu sai và giữ luôn tờ đăng ký người phụ thuộc, dẫn đến nhiều người trên thực tế có nuôi dưỡng người phụ thuộc nhưng lại không được giảm trừ gia cảnh.

Ông Nguyễn Thái Sơn - giám đốc Công ty Tư vấn thuế Sài Gòn, nguyên trưởng phòng thuế thu nhập cá nhân Cục Thuế TP.HCM - cho biết nguyên nhân sâu xa dẫn đến việc cơ quan thuế phải yêu cầu người nộp thuế trích lục tờ đăng ký người phụ thuộc là do ngành thuế chưa thiết lập được cơ sở dữ liệu về người phụ thuộc. Những tờ khai mà người nộp thuế đã nộp cho cơ quan thuế năm 2009 đến nay vẫn chưa được nhập vào hệ thống, nên muốn kiểm chứng buộc phải yêu cầu người nộp thuế về lại nơi đã đăng ký giảm trừ gia cảnh để lục lại tờ khai.

Tới đây có nguy cơ hàng loạt người đã nộp tờ khai đăng ký người phụ thuộc và hồ sơ chứng minh cho cơ quan thuế từ đầu năm 2009 sẽ phải làm lại thủ tục này, do đầu năm 2009 khi nộp tờ khai cơ quan thuế chưa cấp kịp mã số thuế, do vậy trên tờ khai chỉ có thông tin về tên, chứng minh nhân dân, cơ quan thuế khó lòng tra cứu hay nhập vào hệ thống. Người nộp thuế cũng không còn chọn lựa nào khác vì nếu không làm lại tờ đăng ký sẽ không bao giờ được hoàn thuế.

Quá tải vì mức khấu trừ thấp

Ngoài rắc rối về quy định giảm trừ gia cảnh, cơ quan thuế cũng đang quá tải vì năm 2010 có quá nhiều hồ sơ xin hoàn thuế, trong đó nhiều hồ sơ có số thuế hoàn chỉ vài chục đến một trăm nghìn đồng. Xảy ra việc này là do quy định hiện nay các khoản thu nhập vãng lai từ 500.000 đồng trở lên nơi chi trả phải khấu trừ 10%.

Cục Thuế TP.HCM cho biết trong một tháng rưỡi qua đã nhận đến 1.000 hồ sơ hoàn thuế, tăng gần gấp ba lần so với cùng kỳ năm trước, nhiều hồ sơ số thuế hoàn chỉ vài chục nghìn đồng. Dù năm 2009 Bộ Tài chính đã ban hành thông tư 62 cho phép cá nhân nếu ước tổng thu nhập chưa đến mức chịu thuế được làm cam kết để cơ quan chi trả tạm thời chưa khấu trừ 10%, nhưng thực tế các doanh nghiệp sợ trách nhiệm nên cứ khấu trừ dẫn đến phiền phức cho người nộp thuế.

Hiện nay không chỉ Cục Thuế mà các chi cục thuế cũng rất mệt mỏi giải quyết các hồ sơ này. Do lượng hồ sơ quá tải dẫn đến quá trình hoàn thuế lâu hơn. Theo quy định, thời gian giải quyết hồ sơ hoàn thuế là trong 15 ngày làm việc sau khi nhận đủ hồ sơ, nhưng nhiều trường hợp chờ hơn một tháng vẫn chưa nhận được phản hồi từ cơ quan thuế.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn cũng thừa nhận thực tế này. Theo ông Tuấn, sở dĩ diễn ra tình trạng trên là do cơ quan thuế chưa ràng buộc cụ thể với đơn vị chi trả, dẫn đến những nơi này không chấp nhận tờ cam kết để tránh trách nhiệm về sau. Hiện nay Bộ Tài chính đã dự thảo văn bản theo hướng nếu cơ quan chi trả không chấp nhận cho người lao động tự do làm cam kết thì cuối năm phải đi hoàn thuế thay. Dự kiến văn bản này sẽ sớm được ban hành.