Phóng to

Bãi rác Phước Hiệp 1 - một trong hai bãi rác thực hiện dự án CDM - Ảnh: T.T.D.

Có thể xem đây là thương vụ mua bán một loại hàng hóa đặc biệt - “chứng nhận khả năng giảm phát thải hiệu ứng nhà kính”. Và thị trường này đang trở nên sôi động trên phạm vi toàn cầu...

Hàng hóa đặc biệt

Có thể hiểu một cách đơn giản “Cơ chế phát triển sạch” - Clean Development Mechanism (CDM) - là một trong ba cơ chế mềm dẻo để các nước thực hiện nghĩa vụ giảm phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính theo cam kết tại nghị định thư Kyoto về lĩnh vực này. Đây cũng là cơ chế duy nhất liên quan đến các nước đang phát triển, trong đó có VN, có thể tham gia chương trình giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính.

Tại TP.HCM, dự án CDM đầu tiên được triển khai ở hai bãi chôn lấp rác Phước Hiệp 1 (Củ Chi) và Đông Thạnh (Hóc Môn). Thành phố đã chọn Công ty KM Green (Hàn Quốc), với hình thức 100% vốn đầu tư nước ngoài, để thực hiện dự án CDM này. Khi dự án triển khai, TP.HCM sẽ được hưởng 40% trên tổng doanh số thu được từ dự án. Theo thỏa thuận giữa các đối tác trong dự án CDM, giá bán 1 CER (tương đương 1 tấn CO₂ qui đổi) là 14 USD.

Ông Nguyễn Trung Việt, trưởng phòng quản lý chất thải rắn Sở Tài nguyên - môi trường TP.HCM, cho biết theo tính toán trong giai đoạn 2008-2012, tại hai bãi rác trên sẽ thu được khoảng 4 triệu tấn CO2 (ở dạng qui đổi tương đương), thì tổng doanh thu của dự án khoảng 56 triệu USD. TP.HCM được hưởng 40% trong số này, tương đương nguồn thu khoảng 22,4 triệu USD.

Thông qua dự án nói trên, Công ty KM Green sẽ đầu tư toàn bộ cho hạng mục phủ kín các bãi chôn rác trong dự án, đồng thời xây dựng tại các bãi rác hệ thống thu khí và xử lý khí. Lượng khí thu được sẽ dùng làm nhiên liệu đốt để phát điện. Điều này đồng nghĩa với việc giảm được một lượng khí gây hiệu ứng nhà kính phát thải vào môi trường.

Nhưng ý nghĩa của dự án không quanh quẩn ở mục tiêu làm ra một lượng điện nhất định, mà thông qua dự án CDM này đơn vị thực hiện dự án đã cầm trong tay một chứng nhận về khả năng giảm phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính tương đương 4 triệu CER (hay 4 triệu tấn CO₂ qui đổi).

Về mặt nguyên tắc, những đơn vị sở hữu chứng nhận về khả năng giảm phát thải hiệu ứng nhà kính có thể bán lại chứng nhận này cho những đơn vị hay quốc gia có nhu cầu với nguyên tắc thuận mua vừa bán.

Thị trường bắt đầu nóng

Theo ông Nguyễn Trung Việt, thị trường mua bán “chứng nhận khả năng giảm phát thải hiệu ứng nhà kính” đang trở nên sôi động trên phạm vi toàn cầu. Ông cho biết thời điểm năm 2003 giá 1 CER chỉ khoảng 3-4 USD nhưng hiện nay giá đã vọt lên cao, có nơi ở châu Âu 1 CER có giá 13-14 euro.

Nhưng vì sao thị trường mua bán “chứng nhận khả năng giảm phát thải” trở nên sôi động và ngày càng có giá hơn? Ông Nguyễn Trung Việt lý giải khi nghị định thư Kyoto có hiệu lực đồng nghĩa với việc các nước tham gia nghị định thư này phải cắt giảm lượng phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính như họ đã cam kết, cụ thể là cắt giảm khí CO2 (hoặc một số loại khí thải được qui đổi tương đương).

Một trong những con đường để cắt giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính là giảm tiêu thụ năng lượng. Nhưng nếu giảm tiêu thụ năng lượng sẽ ảnh hưởng đến phát triển công nghiệp cũng như nhiều ngành kinh tế, ngoài ra chi phí đầu tư cũng sẽ rất cao...

Trong khi đó, nghị định thư Kyoto mang ý nghĩa toàn cầu và có những cơ chế mềm dẻo nhằm tạo điều kiện cho các nước thực hiện cam kết. Chỉ cần có trong tay “chứng nhận giảm phát thải hiệu ứng nhà kính”, bất kể chứng nhận đó có nguồn gốc hay được thực hiện tại quốc gia nào cũng được chấp nhận đã đóng góp giảm phát thải hiệu ứng nhà kính như cam kết trong nghị định thư này.

Ví dụ, quốc gia A hay tổ chức B mua được 1 triệu CER tại một quốc gia nào đó thì cũng đồng nghĩa với việc quốc gia A đã thực hiện cam kết giảm được 1 triệu tấn khí gây hiệu ứng nhà kính mà không nhất thiết phải thực hiện ngay tại quốc gia mình.

Ngoài ra, một số công ty cũng có ý tưởng kinh doanh loại hàng hóa đặc biệt này. Chính vì vậy, gần đây đã xuất hiện loại hàng hóa “chứng nhận khả năng giảm phát thải gây hiệu ứng nhà kính” và thị trường mua bán loại hàng hóa đặc biệt này cũng ngày càng có giá hơn...