Tận mắt khảo sát, chứng kiến hiện trường, GS Hùng không khỏi lo lắng vì công trình có dấu hiệu bất bình thường về chuyên môn.

Phóng to

Thợ khoan tìm cách khoan các lỗ ở khe nhiệt để phun keo dính vào trong khe nhiệt nhằm hạn chế dòng chảy (ảnh chụp sáng 19-3) - Ảnh: HỮU KHÁ

Tại hiện trường sáng 19-3, nước từ các khe nhiệt nằm trên thân đập thủy điện Sông Tranh 2 vẫn tiếp tục tuôn trào càng khiến người dân lo lắng. Phía trên thân đập, từ sáng sớm một nhóm công nhân dưới sự chỉ huy của hai kỹ sư tiếp tục tìm cách ngăn dòng nước chảy ra từ các khe nhiệt.

Tại một vị trí khe nhiệt ở phần thân đập phía bên phải, nước phun thành dòng khá mạnh nên nhóm thợ khoan phải tìm cách khoan các lỗ ở khe nhiệt các bậc từ phía dưới lên rồi đưa ống nước vào để phun keo vào trong khe nhiệt. Còn ở phía trên, hai công nhân khác dùng búa, đục theo khe nhiệt để tạo ra những rãnh lớn rồi nhét bao nilông, túi vải vào nhằm ngăn dòng nước tuôn ra. Ở những đoạn khe nhiệt đã khô, công nhân dùng ximăng, keo và hóa chất hàn dán lại. Tuy nhiên, dòng nước vẫn bắn ra không ngừng từ các vị trí này.

Nếu có dư chấn, đập có thể bị phá hủy

Trao đổi với GS Hùng, ông Võ Duy Minh, giám đốc Ban điều hành dự án thủy điện Sông Tranh 2, giải thích nơi chảy nước là những khe nhiệt có trong thiết kế cho sự giãn nở của bêtông. Và nước thoát qua khe nhiệt là lượng nước thẩm thấu qua thành bêtông đều nằm trong tính toán của thiết kế. Ông Minh cho rằng những ngày qua công nhân đã làm lại đường ống cho các khe nước chảy vào hành lang thu nước thấm chứ hoàn toàn không phải “bịt” không cho nước chảy ra ngoài, người dân không nên quá lo lắng.

Sau khi nghe giải thích, GS Hùng nhận định: “Qua khảo sát cho thấy công trình có dấu hiệu bất thường. Về nguyên tắc, những khe nhiệt không thể có nước chảy qua mà ở đó có những van bằng đồng (chuyên môn gọi là van omega) dùng để chắn nước thấm vào khe nhiệt”. Theo GS Hùng: “Không có công trình nào có hành lang thu nước thấm đặt ở phần hạ lưu của thân đập. Thông thường phải đặt hành lang thu nước thấm ở 1/3 thân đập về phía trên. Phần 2/3 thân đập dưới phải đảm bảo khô ráo 100%. Tôi đã đi hàng trăm đập nước khắp nơi trên thế giới nhưng chưa thấy công trình nào như thế này!”.

Cũng theo nhận định của GS Hùng, nếu có một cơn dư chấn bất thường do động đất ở khu vực này có thể phá hủy đập bất cứ lúc nào. Chưa nói nước chảy qua thân đập thường xuyên như vậy dẫn đến bêtông bị hỏng do hiện tượng thủy hóa. Vì theo nguyên tắc của bêtông đầm lăn này thì bêtông lớp ngoài có mác tối thiểu 250, trong khi ở ruột mác bêtông chỉ khoảng 150 nên rất dễ bị bục bêtông do thấm nước. Khi đó thân đập sẽ rất nhanh hỏng vì trong nước có các hóa chất khác làm hư hại công trình.

GS Hùng cho rằng nguyên nhân nước chảy thành vòi trên thân đập là do áp lực nước theo cột đứng và theo nguyên tắc bình thông nhau. Do áp lực lớn của hồ nước bên trên nên phía dưới đã có những vòi nước chảy xì hình cầu vồng bên dưới thân đập. “Điều đó chứng tỏ đập đã bị nứt. Nếu có một cơn địa chấn thì con đập sẽ bị phá hủy, gây thảm họa chết người cho vùng hạ lưu... Về nguyên tắc nước thấm qua thành đập theo thiết kế thì phải thấm đều, nhưng ở đây nước thấm tập trung đã tạo thành dòng chứng tỏ con đập đang có vấn đề. Nhà đầu tư có thể bị thua lỗ do đập hỏng nhưng hàng ngàn sinh mạng người dân vùng hạ lưu đáng giá hơn nhiều” - GS Hùng nhận định.

Điều không được phép trong xây dựng đập

Trao đổi với Tuổi Trẻ, GS.TSKH Phạm Hồng Giang, chủ tịch Hội Đập lớn VN, cho rằng việc xuất hiện trên thân đập vết nứt, rồi nước rỉ thành dòng từ thượng lưu ngấm qua thân đập xuống hạ lưu là “rất nguy hiểm”, là điều không được phép trong xây dựng đập. GS Giang cho rằng nếu không kiểm tra, xử lý kịp thời thì từ vết nứt, dòng nước rò rỉ trong thân đập sẽ làm hỏng, xói mòn vật liệu (bêtông) tạo thành xói ngầm. Chậm xử lý xói ngầm sẽ sinh năng lượng và đến thời điểm sẽ gây bục, vỡ đập.

GS Giang cho biết ở VN từ khi có các đập bằng bêtông (trước bêtông là đập bằng đất), kể cả sau này sử dụng công nghệ bêtông đầm lăn như thủy điện Sông Tranh 2 hay thủy điện Sơn La thì chưa hề xuất hiện các hiện tượng nguy hiểm tương tự. Bởi trong xây dựng đập, yếu tố kỹ thuật được đặt lên hàng đầu, thi công rất nghiêm ngặt, phải có cả chống thấm thân đập phía thượng lưu. Tuy nhiên, theo những gì báo Tuổi Trẻ mô tả thì về kỹ thuật vẫn có thể xử lý được các vết nứt, rò rỉ nhưng cần phải làm khẩn trương, thận trọng.