Phóng to

Ngày 20-5, TAND huyện Bình Chánh (TP.HCM) tuyên Công ty TNHH Il Shin Cap VN phải trả trên 870 triệu đồng nợ BHXH nhưng nhiều người lao động vẫn lo chưa rõ quyền lợi của họ sẽ được giải quyết ra sao - Ảnh: Trung Cường

Đình công vẫn liên tiếp diễn raLời cảnh báo các doanh nghiệp: Nợ lương!

Điển hình là quyền lợi của tập thể NLĐ Công ty TNHH sản xuất giày dép Kwang Nam (gọi tắt là Công ty Kwang Nam). Đây là doanh nghiệp đầu tiên bị BHXH TP.HCM kiện ra tòa do chiếm đoạt trên 7 tỉ đồng tiền BHXH của gần 1.000 NLĐ. Công ty Kwang Nam ngưng đóng BHXH cho NLĐ từ tháng 11-2003 và nợ cho đến tháng 12-2008 thì bị kiện. Bản án tuyên Công ty Kwang Nam thua kiện nhưng rốt cuộc phần thua thiệt vẫn nghiêng về NLĐ.

Tập thể người lao động Công ty Kwang Nam khiếu nại đến BHXH VN và Bộ LĐ-TB&XH việc BHXH TP.HCM thông báo chỉ chốt sổ BHXH (xác nhận thời gian đóng BHXH) cho họ đến tháng 3-2003, trong khi theo quy định phải chốt sổ đến thời gian công ty ngưng đóng BHXH là tháng 11-2003.

Về khiếu nại này, BHXH VN cho rằng khi có quyết định của tòa án mà doanh nghiệp không đóng đủ số nợ và lãi phát sinh thì giải quyết quyền lợi của NLĐ bằng số tiền thu được đến thời điểm doanh nghiệp ngừng đóng.

Việc giải quyết theo thứ tự ưu tiên như sau: bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, tiền lãi (đóng vào quỹ BHXH) và nợ BHXH. Một cán bộ BHXH TP giải thích thêm rằng tổng số tiền đóng BHXH đến thời điểm doanh nghiệp ngưng đóng - cộng thêm số tiền doanh nghiệp đóng bổ sung hoặc thi hành án (nếu có) - phải trừ các khoản theo thứ tự ưu tiên trên, số còn lại mới tính ra thời gian chốt sổ BHXH cho NLĐ.

Trường hợp Công ty Kwang Nam, do truy thu và trừ các khoản theo thứ tự ưu tiên trên nên số tiền còn lại để chốt sổ BHXH cho NLĐ chỉ đủ đến tháng 3-2003 chứ không phải thời điểm doanh nghiệp ngưng đóng là tháng 11-2003. Như vậy NLĐ mất tám tháng quyền lợi BHXH so với thời điểm doanh nghiệp ngưng đóng. Đồng thời có nguy cơ mất trắng quyền lợi BHXH từ tháng 11-2003 đến tháng 12-2008 do Công ty Kwang Nam không có khả năng thi hành án.

Tương tự, trên 500 công nhân Công ty TNHH giày Phú Hữu, huyện Bình Chánh (TP.HCM) bị chủ doanh nghiệp nợ gần 1 tỉ đồng BHXH nhưng không khắc phục dù doanh nghiệp này đã bị BHXH TP kiện ra tòa. Hiện BHXH huyện Bình Chánh đã chốt sổ cho toàn bộ NLĐ đến tháng 10-2006, trong khi thời gian ngưng đóng BHXH của họ đến tháng 8-2008.

Như vậy NLĐ bị thiệt hai năm quyền lợi BHXH. Ông Nguyễn Trọng Nam, trưởng phòng kiểm tra BHXH TP, cho biết đang tiến hành chốt sổ cho NLĐ của một số doanh nghiệp ngưng hoạt động, không còn khả năng chi trả nợ BHXH. NLĐ ở các doanh nghiệp này cũng bị thiệt như các trường hợp nêu trên.

Phải chế tài nghiêm minh

Ông Đỗ Quang Khánh, phó giám đốc BHXH TP.HCM, cho biết luật quy định rõ nghĩa vụ, quyền lợi của chủ doanh nghiệp và NLĐ trong việc đóng BHXH. Hằng tháng, doanh nghiệp phải trích tiền lương của NLĐ và thực hiện phần nghĩa vụ của mình để đóng cùng lúc vào quỹ BHXH cho NLĐ. Nếu doanh nghiệp không đóng hoặc chậm đóng, phát sinh lãi thì phải chịu trách nhiệm bù đắp phần thiếu hụt thời gian đóng BHXH cho NLĐ. Nhưng doanh nghiệp không còn khả năng trả nợ, hoặc chủ doanh nghiệp đã bỏ trốn thì lấy đâu ra để bù đắp?

Thực tế cho thấy khi xảy ra những trường hợp này, cơ quan BHXH cũng không thể xác nhận thời gian đóng BHXH đủ cho NLĐ. Ông Khánh cho rằng các chế tài chưa bảo đảm tính khả thi để bắt buộc doanh nghiệp bồi hoàn quyền lợi cho NLĐ. Do vậy Nhà nước cần quy định cụ thể về tổ chức chế tài, trách nhiệm người chế tài, các hình thức chế tài nghiêm minh và khả thi... mới kịp thời ngăn ngừa tình trạng doanh nghiệp trốn đóng BHXH.

Để giảm thiệt hại cho NLĐ, BHXH TP đã kiến nghị BHXH VN sớm đưa doanh nghiệp khỏi danh sách quản lý thu khi doanh nghiệp đơn phương ngưng giao dịch hoặc tại thời điểm doanh nghiệp ngưng hoạt động và còn nợ BHXH hoặc doanh nghiệp đang bị kiện... Theo BHXH TP, khi đưa doanh nghiệp ra khỏi danh sách thu để theo dõi riêng thì phần mềm quản lý tự động không tính lãi phát sinh.

Như vậy sẽ đảm bảo quyền lợi cho NLĐ đến thời điểm doanh nghiệp ngưng đóng BHXH. Về quyền lợi của NLĐ ở Công ty Kwang Nam, ông Khánh nói trước mắt NLĐ nên chốt sổ BHXH để tiếp tục đóng và hưởng các quyền lợi (ốm đau, thai sản...). Khi cơ quan chức năng thu được số nợ từ công ty này sẽ tiếp tục xác nhận bổ sung thời gian đóng BHXH cho NLĐ. Tuy nhiên, một lãnh đạo BHXH TP cho rằng khó bổ sung thời gian đóng BHXH cho NLĐ vì trong thực tế việc tự giác trả nợ của doanh nghiệp rất hiếm và thi hành án cũng “cực trăm bề”.

Hiện BHXH TP đang khởi kiện hàng chục doanh nghiệp nợ BHXH. Cơ quan này lo ngại nếu cứ rơi vào trường hợp như hai công ty trên thì rốt cuộc thiệt thòi vẫn thuộc về hàng ngàn NLĐ.