Tự "đẻ" ra "điểm nghẽn"?

Nhớ lại tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV đang diễn ra, trong phiên khai mạc ngày 21-10, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm (thời điểm ấy) đã đề nghị Quốc hội chủ động phát hiện và tháo gỡ nhanh nhất những "điểm nghẽn" có nguyên nhân từ các quy định của pháp luật với quyết tâm: dứt khoát từ bỏ tư duy "không quản được thì cấm".

Nay Quốc hội vẫn còn trong kỳ họp và thật trùng hợp là câu chuyện tự ý trực tiếp kiểm tra hiện trạng nhà được "khui" ra. Đây không phải là "cấm" mà là việc "mở" - mở ra thủ tục trên luật, mở ra "điểm nghẽn".

Quá chua xót khi nói rằng: hãy làm đúng luật đã là hết "điểm nghẽn", chưa tính đến chuyện lẽ ra từ cấp cơ sở và va chạm thực tế, lẽ ra các văn phòng đăng ký đất đai còn phải có nhiều sáng kiến, đóng góp ý kiến để tháo gỡ các "điểm nghẽn" triệt để nhất.

Các nơi đã dừng "đi thực tế"

Sau khi Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM có văn bản chấn chỉnh và Tuổi Trẻ phản ánh việc kiểm tra hiện trạng nhà ở đã có giấy chứng nhận gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp thì ghi nhận các địa phương, Văn phòng đăng ký đất đai ở TP.HCM đã triển khai việc dừng kiểm tra hiện trạng nhà đã có giấy chứng nhận.

Mới đây, Văn phòng đăng ký đất đai chi nhánh TP Thủ Đức đã ban hành văn bản triển khai nội dung chấn chỉnh việc kiểm tra hiện trạng nhà ở, công trình đã có giấy chứng nhận. Theo đó, đối với nhà đất đã có giấy chứng nhận thì tiếp nhận và giải quyết thủ tục chuyển quyền, đăng ký biến động mà không kiểm tra hiện trạng, trừ các loại hồ sơ vẫn kiểm tra theo quy định.

Văn phòng đăng ký đất đai chi nhánh quận 6 (gọi tắt chi nhánh quận 6) cũng có văn bản thông tin đến UBND quận 6 về việc không kiểm tra hiện trạng. Chi nhánh quận 6 sẽ giải quyết hồ sơ đăng ký biến động trên cơ sở thông tin về tài sản trên giấy chứng nhận đã cấp, trừ trường hợp chủ sở hữu tài sản có yêu cầu đăng ký thay đổi tài sản", chi nhánh quận 6 thông tin. Quận 1 cũng đã có chỉ đạo bảo đảm thực hiện đúng chỉ đạo chấn chỉnh của Sở Tài nguyên và Môi trường.

Về phía Sở Tài nguyên và Môi trường, bên cạnh công văn chấn chỉnh (số 11663) sở này cũng ban hành đồng thời công văn (số 11664) kiến nghị UBND TP.HCM rà soát, điều chỉnh quy chế phối hợp quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn TP cho phù hợp Luật Đất đai và đảm bảo tính nghiêm minh của công tác quản lý nhà nước về trật tự xây dựng theo đúng chỉ đạo của UBND.

Nhìn lại thực tế ở TP.HCM, trước đây nạn xây dựng không phép, sai phép khá nhức nhối. Cuối năm 2019 UBND TP ra quyết định 30 ban hành quy chế phối hợp quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn TP.HCM. Từ quy chế này, các quận huyện và cơ quan liên quan triển khai việc kiểm tra hiện trạng.

Trường hợp nào không phải kiểm tra hiện trạng?

Theo ông Nguyễn Hải Long - cố vấn pháp lý Công ty Luật TNHH AGL, căn cứ Luật Đất đai và nghị định hướng dẫn, Văn phòng đăng ký đất đai có chức năng, trách nhiệm giải quyết khá nhiều các thủ tục liên quan nhà đất.

Tại TP.HCM, từ các quy định hiện hành trên và văn bản chấn chỉnh của Sở Tài nguyên và Môi trường, người dân cần biết rõ các trường hợp cơ bản về tiếp nhận, xử lý hồ sơ nhà đất của Văn phòng đăng ký đất đai sau đây:

Trường hợp không phải kiểm tra hiện trạng: Giải quyết hồ sơ chuyển quyền, đăng ký biến động đối với nhà đất đã có giấy chứng nhận, Văn phòng đăng ký đất đai giải quyết hồ sơ theo quy định (không kiểm tra hiện trạng). Chủ sở hữu tài sản chịu trách nhiệm trước pháp luật trong việc thực hiện giao dịch nếu tài sản đã có thay đổi so với giấy chứng nhận.

Trường hợp kiểm tra hiện trạng: Trường hợp chủ sở hữu tài sản có yêu cầu Văn phòng đăng ký đất đai thực hiện đăng ký thay đổi tài sản. Ví dụ đất chưa có nhà nay có nhà hoặc quy mô nhà ở, tài sản khác trên đất đã khác hoặc nhà đất có sai lệch về diện tích, ranh giới, vị trí... Văn phòng đăng ký đất đai sẽ kiểm tra hiện trạng, xác minh để cấp giấy chứng nhận cho chính xác.