Phóng to

Minh họa: trần ngọc sinh

Hơn hai mươi năm giảng dạy, chưa bao giờ thầy gặp một trường hợp cá biệt đến mức như thế này. Nhà trường đã quyết định đưa trường hợp này ra hội đồng kỷ luật. Gần như chắc chắn, cậu học sinh có cái tên rất ấn tượng là Huy Quang này sẽ bị đuổi học.

Những trò nghịch của Quang thì nhiều vô kể. Ngày đầu tiên đến trường, cậu xuất hiện không khác gì một minh tinh màn bạc. Đi bằng xích lô. Nhảy xuống xe. Khi toàn bộ học sinh đang chuẩn bị làm lễ đón năm học. Một vài tuần sau, cậu là tác giả của dòng chữ Tôi sinh ra không phải để ngồi học, nhái theo câu nói của tướng cướp Bạch Hải Đường. Từ hai vụ việc này, cậu đã có tên trong sổ đen.

Hoàn cảnh của Quang cũng đáng thương. Bố làm nghề đạp xích lô, mặc dù Quang ghi trong học bạ là cán bộ. Thầy Khoa biết vậy, bởi trong buổi họp phụ huynh, người đạp xích lô ở gần cổng trường đứng lên nộp tiền quỹ cho Quang.

Thầy Khoa đứng dậy. Trước khi lập hội đồng kỷ luật, thầy muốn gặp riêng cậu học sinh này. Như việc thầy vẫn từng làm với các học sinh cá biệt khác. Để sau này, thầy không phải băn khoăn điều gì cả.

Nhìn thấy thầy giáo, Quang giật mình rồi cúi đầu chào. Mời thầy vào phòng khách. Ấp úng nói chỉ có mình em ở nhà. Lễ phép xin thầy ngồi chờ để đi đun nước. Thầy Khoa gật đầu. Trong lúc đó, thầy đưa mắt quan sát căn phòng. Một tấm ảnh to chụp gia đình Quang. Bố mẹ, Quang và một bé gái. Vài tấm huân chương đề tên Huy Sinh. Chắc chắn là của bố Quang. Thầy Khoa khẽ lắc đầu. Cậu học sinh này rất quái quỷ. Để tránh những cơn thịnh nộ của gia đình, dám nghĩ ra cả cách thuê ông đạp xích lô đóng giả phụ huynh. Thầy đưa mắt xuống hàng khung ảnh dưới. Thoáng giật mình. Một loạt bằng khen, giấy khen đề tên Quang.

Thầy Khoa nhìn thẳng vào mắt Quang. Cậu học sinh hơi cúi đầu xuống. Thầy Khoa nhanh chóng vào chuyện. Hôm nay, tôi đến để nói với em rằng, chỉ nay mai thôi nhà trường sẽ đưa em ra hội đồng kỷ luật. Với số buổi nghỉ học này của em, tất nhiên hình thức đúng sẽ là đuổi học.

Cậu học sinh ngang ngược cúi đầu xuống. Rồi ngẩng lên, nhỏ nhẹ, thưa thầy, em không thiết tha lắm với việc học. Em chán. Em muốn tìm con đường khác. Có thể em sẽ trốn nhà đi làm. Thầy Khoa gật đầu. Đồng ý với em. Nhưng thầy muốn em quyết định việc này khi em bình thường như các bạn khác. Nghĩa là không bị đuổi học. Thử tưởng tượng xem, nếu ai đó nói vì bị đuổi học nên mới đi làm thì không hay lắm. Quang gật đầu. Có vẻ như cậu học sinh đã ngấm dần lời của thầy Khoa. Hoặc giả lòng tự ái trỗi dậy.

Quang mím môi lại. Đúng lúc đó, mẹ Quang từ viện nghiên cứu về. Sau lời giới thiệu, mẹ Quang ngẩn người ra. Nhìn điệu bộ cũng như tác phong, thầy Khoa đoán mẹ Quang phải là một phụ nữ có học thức và kinh nghiệm sống. Quang rúm người lại, mắt nhìn đi nơi khác.

Thầy Khoa nói, tôi xuống đây là để bàn với Quang số báo tường của lớp. Như trút được gánh nặng, mẹ Quang cười rất tươi, rồi tong tả đi vào nhà, sau khi xin phép để hai thầy trò nói chuyện được tự nhiên. Khi đoán chắc là mẹ đã đi vào phòng trong, Quang mới thở phào nhẹ nhõm.

Đứng dậy tiễn thầy. Quang đi rất chậm. Ra đến sân, cậu nói, nếu thầy đã tin ở em, không bao giờ em để thầy thất vọng. Em hứa. Thầy Khoa nắm chặt tay cậu học trò. Thầy tin.

Hôm sau. Đứng trước hội đồng kỷ luật, thầy đề nghị hãy cho Quang một cơ hội. Rồi thầy kể về hoàn cảnh gia đình Quang. Và những lời hứa của Quang. Cả hội đồng kỷ luật, mặc dù không đuổi học được Quang như dự định, vẫn rất vui vẻ. Bởi nếu đúng như lời thầy Khoa, đương nhiên đó là việc rất tốt. Còn nếu không, đuổi học vẫn chưa muộn.

Học kỳ sau. Quang làm đúng lời hứa. Chép bài đầy đủ. Không nói một câu nào trong lớp, trừ đứng lên phát biểu. Chỉ hoạt bát trong giờ ra chơi. Cả trường không ai tin nổi. Chỉ riêng thầy Khoa là tin. Bởi thầy biết những lời nói của thầy đã có tác động đến Quang.

Một hôm. Trời mưa. Một chiếc ôtô đỗ trước cửa nhà thầy. Ở trong nhà, thầy Khoa nghe loáng thoáng có tiếng mời giáo sư xuống xe. Vị giáo sư trẻ bước vào nhà. Là Quang. Cúi đầu lễ phép chào thầy giáo cũ. Ông giáo Khoa vui lắm. Như được sống lại những năm gắn bó với bảng đen, với bục giảng. Cũng phải mười mấy năm mới gặp lại cậu học trò ngỗ ngược ngày nào.

Quang không nói về những thành công của mình. Vị giáo sư trẻ đã đủ chín chắn và hiểu đời để biết rằng nên dành cả buổi thăm hỏi này cho tình thầy trò. Anh cảm ơn thầy giáo, bởi nếu không có chuyện ngày nọ, chắc chắn tương lai của anh sẽ khác. Ông giáo già gật đầu. Nói với học trò cũ của mình rằng thầy biết là em sẽ nghe lời. Bởi thầy đã đánh vào lòng tự ái của em.

Quang lắc đầu, không phải, thưa thầy. Ông giáo già ngạc nhiên. Và càng ngạc nhiên hơn khi Quang nói, em thấy phục thầy không phải vì thầy đã tin em, lại càng không phải vì thầy đánh trúng tự ái của em. Điều đó bố em làm tốt hơn thầy. Mà chỉ vì chưa có một thầy giáo nào đã vì em mà nói dối. Nếu hôm đó thầy kể với mẹ em về những lỗi em gây ra, chưa chắc em đã phục thầy. Bởi trước đó, mặc dù em là học sinh giỏi, nhưng đã có nhiều thầy cô đến nhà em và kể tội em cho bố mẹ em nghe. Em không thích điều đó.

Ông giáo già ngẩn người ra. Rồi khẽ mỉm cười.