Phóng to

“Hạnh phúc gia đình không gì sánh nổi!” - Ảnh: NHƯ HÙNG

Mặt trái của những dịch vụ thay thế

Vì sao hơi ấm, tình yêu thương trong gia đình hiện đại ngày càng yếu ớt dần? Đó chính là mặt trái của những dịch vụ thay thế. “Xã hội phát triển, nhiều thứ dịch vụ thay thế vai trò làm cha, làm mẹ, làm vợ, làm chồng đã ra đời. Chẳng hạn người mẹ muốn cho con bú đến chín tháng hay 1 tuổi, nhưng đã dùng các loại sữa hộp thay thế vì bốn tháng phải trở lại sở làm. Thuê vú giữ em, “oshin” chăm sóc nhà cửa cơm nước, những thức ăn nhanh thay cho việc nấu nướng... Hệ quả thật đáng sợ: càng gửi thêm vào các dịch vụ thay thế, càng hạn chế bổn phận, trách nhiệm của mình” - TS Nguyễn Minh Hòa (giám đốc Trung tâm Nghiên cứu phát triển đô thị và cộng đồng thuộc Trường ĐH KHXH&NV TP.HCM) nhận định.

TS Hòa còn khẳng định thêm: “Con cháu nhận được từ ông bà, cha mẹ không phải chỉ lương thực, thực phẩm, nơi trú ngụ mà còn tình cảm yêu thương đùm bọc; bằng những lời ru, câu ca dao, những câu chuyện cổ tích, chuyện ngụ ngôn... Để từ đó truyền cho con cháu những bài học đạo đức, lời răn dạy. Đó là thế mạnh của giáo dục truyền thống”.

Ở góc độ nhà tâm lý, TS Đinh Phương Duy nhận diện: “Gia đình vô cùng nhạy cảm với xã hội, sự phát triển quá nhanh của xã hội đã đem lại nhiều điều hết sức bất ngờ, thậm chí đến ngỡ ngàng đối với nhận thức của gia đình. Từ đó, nhiều gia đình đã đổ vỡ hoặc chỉ tồn tại trong vỏ bọc hình thức”.

Gia cố pháo đài

Khảo sát mới đây của TS Nguyễn Minh Hòa: 17,8% trong số 900 hộ gia đình ở đô thị cho rằng vì quá bận bịu với mưu sinh nên không có thời gian quan tâm đến chuyện học hành cũng như nói chuyện, tâm sự với con cái; 35,2% cố gắng lắm chỉ dành được cho con 5-15 phút/ngày; 14,7% thừa nhận chưa một lần cùng con đến các nơi giải trí công cộng.

Gia đình phải là những pháo đài kiên cố, hầu hết ý kiến đều đồng ý như vậy. Ở “pháo đài yêu thương” đó, các thành viên phải có sự tôn trọng lẫn nhau; không đối đầu mà phải là đối thoại. Những ví dụ hết sức sống động và thực tế của bà Nguyễn Thị Thương (giám đốc Trung tâm tư vấn FDC) đã chỉ đích danh những vấn đề thường mắc phải của gia đình thời hiện đại: sự mâu thuẫn giữa cha mẹ với con cái, vấn đề ngoại tình, ly hôn, thậm chí cả chuyện tế nhị - trục trặc trong quan hệ chăn gối của vợ chồng...

Đặc biệt, sự biến đổi xã hội vào giai đoạn ban đầu của tiến trình đô thị hóa đã gây ra những cú sốc, va đập mạnh mẽ, bởi đây chính là sự giằng xé giữa cái cũ và cái mới đang hình thành. “Trong xu thế mới, những quan niệm truyền thống không còn phù hợp thì cũng nên bỏ”, các câu lạc bộ xây dựng gia đình hạnh phúc ở các địa phương mạnh dạn đề nghị. Tuy nhiên, theo TS Hòa, có ít nhất bốn điều tốt đẹp của truyền thống phải giữ lại: phụng dưỡng cha mẹ già; bảo bọc và chăm lo con cái nhưng kèm theo là phải tập cho con tính tự lập; trật tự gia đình với vai trò của người chủ gia đình biết quản lý; tôn trọng lẫn nhau giữa các thành viên trong gia đình.

Đồng thời cần phải thường xuyên gia cố gia đình bằng ý thức của những thành viên trong gia đình. Muốn con vâng lời thì trước hết người lớn phải gương mẫu. Những bữa cơm gia đình cần phải cố gắng duy trì vì đó là môi trường thuận lợi nhất cho sự trao đổi, chuyện trò giữa các thành viên, sự phân công lao động một cách hợp lý và tự nguyện... “Gia đình phải là nơi mà các thành viên đều muốn quay trở về” - các đại biểu đúc kết.

Theo TS Nguyễn Minh Hòa, khi còn đương chức, thủ tướng Singapore Lý Quang Diệu luôn ý thức kêu gọi và khuyến khích người dân giữ gìn gia đình. Ông coi gia đình là nơi bảo đảm cuộc sống cho con người tốt nhất. Chính ông là người khởi xướng ngày lễ “Bữa cơm gia đình” để nhắc nhở người dân dù bận bịu cách mấy cũng luôn nhớ và quay về bữa ăn sum họp.