Phóng to

PGS.TS Đặng Hữu Diệp

TT - Thời gian qua, tại TP.HCM đã xảy ra các sự cố xây dựng công trình. Điển hình nhất là công trình cao ốc Pacific, đường Nguyễn Thị Minh Khai, Q.1 và cao ốc Saigon Residences, góc đường Thi Sách - Nguyễn Siêu, Q.1.

Nghe đọc nội dung toàn bài:

Theo hướng phát triển đô thị, tại TP.HCM đang và sẽ xây dựng nhiều cao ốc, bãi đậu xe ngầm, đường tàu điện ngầm... Tại những nơi xây dựng các công trình như vậy, bắt buộc đào hố móng sâu trong không gian chật hẹp.

Do hạn chế diện tích thi công, bên ngoài diện tích hố móng không có chỗ trống để tạo ra mái dốc an toàn. Trong trường hợp như vậy, khi thi công đào hố móng sâu bắt buộc giữ ổn định vách hố móng và đáy hố móng. Đó là hai bài toán mà các kỹ sư xây dựng, nhất là các kỹ sư địa - kỹ thuật phải đối mặt.

Liên quan ngầm

Đối chiếu lại các công trình được đề cập là hai cao ốc trên cho thấy các khâu quan trọng để đảm bảo thi công không xảy ra sự cố đều có vấn đề. Lấy công trình cao ốc Pacific làm ví dụ. Hồ sơ khảo sát địa chất chỉ nêu ra mặt cắt địa chất cấu tạo đất nền và các tính chất thông thường của các lớp đất. Về địa chất thủy văn, trong hồ sơ chỉ nêu mực nước ngầm xuất hiện ở độ sâu 9,1-9,4m cách mặt đất, ngoài ra không có các thông số khác về nước ngầm. Chính vì vậy các khảo sát và thiết kế đều không dự báo được hiện tượng nước xói ngầm đã xảy ra.

Về thiết kế hố móng của cao ốc Pacific có lẽ chỉ chú ý đến sự ổn định của vách hố móng mà không quan tâm đến trạng thái giới hạn có thể xảy ra ở đáy hố móng. Chính vì vậy nên thiết kế khi sử dụng hồ sơ khảo sát địa chất có tầng chứa nước ngầm phân bố ở độ sâu 10,4-10,6m đến 42,9-44,1m, nhưng không dự báo được trạng thái giới hạn có thể xảy ra ở hố móng gây ra bục đáy và xói ngầm dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.

Trong quá trình thi công hố móng công trình cao ốc Pacific hình như không thực hiện quan trắc theo dõi và công tác giám sát công trình cũng không chu đáo. Bằng chứng là khi đã phát hiện kết cấu công trình xung quanh lún nứt nhưng nhà thầu xây dựng vẫn không kịp thời chú ý phân tích để đánh giá khả năng xảy ra sự cố. Chính vì vậy sự cố bục đáy xói ngầm xảy ra có vẻ như đột ngột. Sự thật hiện tượng này đã xảy ra trước đó một thời gian.

Cũng như ở các nước, phần lớn các sự cố công trình ở nước ta xảy ra khi đang thi công đào hố móng đều liên quan đến nước ngầm, và cũng đều do thiếu sót trong các khâu khảo sát, thiết kế, chất lượng thi công các kết cấu chống đỡ, quan trắc theo dõi và giám sát công trình.

Đi tìm tài liệu khoa học

Phóng to

Chung cư số 5 Nguyễn Siêu nghiêng, nứt do thi công cao ốc Saigon Residences

Mới đây, TP đã đề xuất trung ương giúp TP lập sơ đồ địa chất công trình. Từ năm 1980-1982 TP.HCM đã lập bảy sơ đồ địa chất khu vực TP do Viện Kinh tế đề xuất thành lập sơ đồ phân vùng địa chất công trình khu vực TP. Kết quả báo cáo khoa học này đã được hội đồng khoa học gồm các nhà khoa học địa chất đầu ngành của VN đánh giá xuất sắc. Sau đó, Viện Qui hoạch TP và Văn phòng kiến trúc sư trưởng TP sử dụng làm tài liệu để qui hoạch phát triển đô thị TP.HCM.

Trong sơ đồ phân vùng địa chất công trình này đã chỉ rõ những khu vực, trong đó có quận 1 - nơi có hai công trình cao ốc gặp sự cố, có điều kiện địa chất công trình thuận lợi, tính chất của đất từ trung bình đến tốt và rất tốt, không có lớp đất mềm yếu như ý kiến của một số người. Tuy nhiên tại đây có thể xảy ra các hiện tượng lún, nứt, cát chảy, xói ngầm là những hiện tượng liên quan đến nước ngầm.

Trải qua gần 30 năm, sơ đồ phân vùng địa chất này vẫn còn nguyên giá trị khoa học, thực tiễn và là tài liệu có thể sử dụng để dự báo các hiện tượng địa chất có thể xảy ra gây những tai biến rủi ro cho chúng ta như hiện tượng sụt lún mặt đất ở phường Phước Long A, Q.9; hiện tượng xói ngầm, cát chảy xảy ra ở nhiều nơi trong TP. Thiết nghĩ trên cơ sở sơ đồ này, ta có thể bổ sung một số thông tin được tích lũy trong gần 30 năm qua để có một tài liệu khoa học phục vụ sự phát triển của TP.