Phóng to

Mỗi người đều có lối sống, thói quen và sở thích riêng rất khác nhau. Đôi khi lối sống và thói quen này lại ảnh hưởng trên một số vấn đề về sức khỏe, đặt biệt là sức khỏe sinh sản.

Thói quen là những hành vi định hình trong cuộc sống, bắt nguồn từ một nguyên nhân đôi khi rất tình cờ hay do bị lôi kéo từ một cá thể khác như thói quen hút thuốc, uống rượu.., và tùy loại mà thói quen ảnh hưởng tốt hoặc xấu đến sức khỏe.

Chế độ ăn uống

Một chế độ ăn uống thích hợp giúp tăng cường cho việc sản xuất tinh trùng nên có đầy đủ ngũ cốc ít chế biến (gạo lức, bắp, khoai đủ loại), rau, trái cây có màu sắc tự nhiên (xanh - đỏ - tím - vàng), giàu chất xơ, vitamin C, vitamin nhóm B, vitamin E. Các thức ăn động vật như cá, thủy hải sản và chất béo cần được cung cấp ở mức độ vừa phải, dưới 30% tổng số Calo và phải có sự cân đối giữa các chất acid béo no và không no.

Chế độ tiết thực giàu đậu nành

Đậu nành chứa 8% nước, 5% chất vô cơ, 15-25% glucose, 15-20% chất béo, 35-45% chất protein với đủ các loại amino acid cần thiết, các loại sinh tố và khoáng chất. 100g đậu nành cung cấp 411calo, 34g protein, 18g béo, 165mg calcium, 11mg sắt. Protein của đậu nành rất tốt để thay thế cho protein động vật vì có ít mỡ và cholesterol; Trong đậu nành có một hóa chất tương tự như kích thích tố nữ estrogen, đó là chất isoflavones. Chất đạm của đậu nành làm hạ thấp cholesterol, một chế độ dinh dưỡng có nhiều đậu nành sẽ làm cholesterol giảm đi 12%, LDL giảm 13%. Sản phẩm từ đậu nành gồm sữa, đậu phụ, tương... Đậu nành cũng dùng để chế biến thức ăn cho người bị bệnh thấp khớp, bệnh gout, người mới khỏi bệnh, người lao động quá sức, làm sữa uống cho trẻ em.

Đậu nành là một thực phẩm tuyệt hảo tuy nhiên cũng có trường hợp nên tránh dùng như những người hiếm muộn. Các chuyên gia về sức khỏe sinh sản của Anh khuyên phụ nữ chuẩn bị có thai không nên ăn nhiều thức ăn chế biến từ đậu nành. Các nhà khoa học đã phát hiện một hợp chất trong đậu nành có tên là genistein có tác dụng tiêu diệt tinh trùng trước khi chúng kịp kết hợp với trứng. Nữ giáo sư Lynn Fraser, thuộc trường King’s College London, cho biết chỉ cần một lượng nhỏ chất này cũng đủ để tiêu diệt các tinh trùng. Nếu chất genistein xuất hiện trong tử cung của phụ nữ thì tinh trùng sẽ bị làm suy yếu trước khi chúng kịp thụ tinh với trứng. Ngoài ra một số hợp chất tương tự như genistein ở một vài sản phẩm làm từ cây hublông và bia cũng gây ảnh hưởng tới tinh trùng với phương thức tương tự.

Trong khi đó, một protein khác có trong tinh dịch lại có tác dụng ngược lại là làm cho tinh trùng có khả năng kết dính với trứng giúp cho việc thụ thai nhanh hơn đó là protein SED1.

Protein SED1

Khi nghiên cứu trên chuột, các chuyên gia phát hiện rằng tinh trùng không có protein SED1 không có khả năng liên kết với trứng. Họ cũng thấy rằng ở những con chuột không có SED1, khả năng sinh sản của chúng giảm nghiêm trọng, ngay cả khi tinh trùng của chúng hoàn toàn bình thường.

Những điều các nhà khoa học tại Đại học Emory tìm ra có thể cung cấp manh mối tìm hiểu về những gì ẩn sau một số trường hợp vô sinh ở đàn ông. Một trong những yếu tố khiến cơ may làm bố của một người đàn ông khó có thể đạt được là khi giao hợp, chất lượng tinh trùng không đảm bảo và khả năng “bơi lội” của tinh trùng kém, dẫn đến việc chúng không đủ sức “đi đến nơi cần thiết”, và như vậy không thể nào gặp được hoặc không còn đủ khả năng đâm thủng màng trứng để thụ tinh.

Chế độ tiết thực giàu vitamin

Chế độ tiết thực giàu vitamin đặc biệt là vitamin E, có tác dụng tốt đến việc sinh sản tinh trùng. Thí nghiệm trên động vật cho ăn khẩu phần không có vitamin E người ta thấy tinh hoàn nhỏ lại, giảm hoạt động sinh dục. Vitamin E làm tăng khả năng tái sinh của ống sinh tinh, làm tăng số lượng tinh trùng. Với phụ nữ, vitamin E cũng có tác dụng tốt cho hoạt động buồng trứng và sự phát triển vú.

Ngoài vitamin E, vitamin C có tác dụng giúp cho tinh dịch không bị dính kết với nhau. Các loại vitamin A, vitamin nhóm B, nhất là vitamin B12 có tác dụng tốt đối với tế bào sinh dục.

Các yếu tố vi lượng cũng cần thiết cho sự sinh tinh đã được xác định trong đó phải kể đến kẽm và mangan. Nồng độ kẽm trong tinh dịch có liên quan trực tiếp đến độ di động của tinh trùng và nếu chế độ ăn thiếu kẽm có thể làm giảm cả về số lượng tinh trùng lẫn thể tích tinh dịch.

Trà: Trà, chè tươi hay cà phê làm tăng tỷ lệ tinh trùng hoạt động và tăng tuổi thọ bởi chất cafein. Chè cũng là thực phẩm có chứa nhiều mangan nên thói quen uống trà sẽ có lợi cho những người hiếm muộn.

Các thói quen cần tránh

Rượu: Uống rượu nhiều, ảnh hưởng lớn đến tinh trùng. Các nghiên cứu cho thấy rằng tác hại của rượu đối với tinh trùng có thể phục hồi chỉ một phần sau khi ngưng rượu một thời gian.

Thuốc lá: Khói thuốc lá là hỗn hợp có khoảng 500 thành phần khác nhau, chứa tới hơn 4.000 hóa chất, trong đó có nhiều chất độc hại. Người đầu tiên đề cập đến ảnh hưởng của thuốc lá trong thai kỳ là nhà khoa học Mỹ Simpson. Theo đó, việc người mẹ hút thuốc có thể khiến thai chậm phát triển trong tử cung, sinh non tháng, tử vong chu sinh và lâu dài, chậm phát triển tinh thần…

Khói thuốc khi vào cơ thể sẽ tạo thành carboxyhemoglobin khử, theo tuần hoàn máu của mẹ rồi qua nhau thai một cách dễ dàng. Lượng máu đi qua nhau thai rất lớn (10-12 ml/100g thể trọng trong 1 phút) sẽ kích thích thần kinh giao cảm làm co thắt các huyết quản tử cung - nhau và khiến thai bị nhiễm toan. Hậu quả là thai nhi thiếu HbO2 nhưng dư thừa HbO và nicotine. Hút thuốc thường gây một số trục trặc về sức khỏe ở phụ nữ như mãn kinh sớm, thai lạc chỗ, sảy thai, thai chết lưu và ung thư cổ tử cung.

Y phục: Nhiệt độ thích hợp để tinh hoàn sản xuất tinh trùng từ 35,5oC đến 36oC, nghĩa là thấp hơn nhiệt độ cơ bản. Để tạo ra môi trường nhiệt độ thích hợp, cơ thể tự điều chỉnh bằng cách vào lúc nhiệt độ bên ngoài cao thì da bìu giãn nở ra để bìu thõng xuống, tỏa nhiệt được nhiều hơn; ngược lại lúc lạnh da bìu săn lại do các cơ co rút kéo tinh hoàn lên cao sát với ổ bụng để sưởi ấm cho nó. Do đó, thói quen tắm nước quá nóng, nhất là ngâm mình lâu trong bồn tắm nước nóng là điều làm giảm khả năng sản xuất tinh trùng. Ngoài ra, cũng không nên mặc quần lót quá chật hay quần lót chế tạo bằng ny lông.

Thuốc: Thuốc men cũng có ảnh hưởng trên khả năng sinh sản và tình dục. Thuốc chữa cao huyết áp, một số loại kháng sinh, thuốc dùng trong điều trị các bệnh thấp khớp, nhiễm nấm, viêm loét ruột kết, động kinh… đều có ảnh hưởng đến số lượng cũng như chất lượng tinh trùng và có khả năng gây nên tình trạng vô sinh.

Tạo môi trường sống thích hợp

Thói quen để điện thoại di động trong túi quần trước cũng làm cho lượng tinh trùng sản xuất ra ít hơn, do tác động của sóng vô tuyến.

Ngồi lâu một chỗ cũng có tác hại như trên vào tinh hoàn.

Xây dựng thói quen tập thể dục và dinh dưỡng theo chế độ tiết thực hợp lý để tránh béo phì vì béo phì là nguyên nhân gây nhiều bất lợi trong hoạt dộng tình dục và sinh sản.

Thói quen đi xe đạp liên tục mỗi ngày nhiều giờ và kéo dài hàng tháng cũng sẽ có ảnh hưởng đến số lượng tinh trùng. Nghiên cứu ở những vận động viên đua xe đạp trong thời gian luyện tập trước khi thi đấu người ta thấy số lượng và chất lượng tinh trùng của họ đều giảm so với thời gian trước. Điều này có thể giải thích là do tinh hoàn thường xuyên bị sức nén và cọ sát nên bị sung huyết làm nhiệt độ vùng bìu luôn luôn ở mức cao.

Thói quen dùng các chất bôi trơn khi giao hợp có ảnh hưởng không tốt cho việc di chuyển của tinh trùng.

Tiết chế tình dục trong thời gian lâu hoặc tiếp xúc lâu với các kim loại như chì, sắt, acide, tiếng ồn... từ trường, sóng điện từ, tia X…. có thể làm tinh trùng suy yếu, mất khả năng hoạt động và di chuyển, thậm chí là làm ngưng việc sản xuất tinh dịch. Chất polycarbonate thường dùng làm bình sữa, chai nước, màng phủ epoxy trong đồ hộp tiết ra hợp chất bis phenol-A có khả năng gây vô sinh.

Môi trường, lối sống và thói quen không những tác động toàn diện lên sức khỏe mà còn ảnh hưởng tới khả năng sinh sản và các hoạt dộng tình dục khác nữa.