Phóng to

Hai cháu Cúc - An và mẹ gần hai tháng sau khi mổ

Mổ tách các cặp song sinh dính nhau là một trong phẫu thuật phức tạp nhất thế giới. Y học Việt Nam tự hào vì cũng đã thực hiện thành công một số ca phẫu thuật này. Nhân ngày xuân, chúng tôi cùng đến thăm một số cặp song sinh dính nhau đã được mổ tách tại Viện Nhi Trung ương, cũng biết thêm về một số điều còn ít ai biết trong cuộc sống của các cháu.

Hạnh phúc nhân đôi

Hai cháu gái Ly - Phương được phẫu thuật ngày 26.7.1999. Cách đây đã 7 năm - khi mới 3 ngày tuổi, hai cháu đã vượt qua gần 200 cây số từ BV Uông Bí, Quảng Ninh về Hà Nội. Tên ban đầu của hai cháu đã được bác tài trong chuyến xe đó đặt, với hy vọng các cháu sẽ được tách - "Ly" ra hai "Phương". May mắn là chỉ dính phần da bụng, các cháu đã được phẫu thuật sớm và trở về nhà ngay trong tháng 8 năm đó.

Anh Nguyễn Văn Bằng đổi lại tên cho hai cô con gái của mình thành Nguyễn Phương "Hà" và Phương "Ninh" để kỷ niệm hai thành phố Hà Nội và Quảng Ninh. Giờ đây, Hà - Phương đã là hai cô bé xinh xắn, những học sinh chăm ngoan của lớp 2C - Trường THCS Bãi Cháy II, tỉnh Quảng Ninh. Bà nội đã hơn 70 tuổi, mắt kém, đôi lúc phải phân biệt hai cháu gái láu lỉnh của mình bằng cách xem vết mổ ở bụng: chị Hà có rốn, còn em Ninh thì… không.

Còn cháu Nghĩa - tuy mới 2 tuổi, nói chưa sõi, cũng đã "nổi tiếng" khắp huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An. Chị Cao Thị Phương, mẹ cháu Nghĩa nhớ lại ngày đầu tiên chị đưa con đi chợ. Người dân xã Nghĩa Thuận, biết mặt cháu từ khi truyền hình đưa tin về ca mổ ngày 28.8.2002, vây lấy hai mẹ con để được nhìn thấy, đúng là cu tí "Nghĩa" ngày nào còn dính liền với anh Đàn, trông dị dạng, giờ đây đã bình thường thật sự.

Phóng to

Nghĩa nay rất kháu khỉnh bụ bẫm

Hiện nay, bụng cháu còn hơi "phồng", nhưng dần dần sẽ trở lại bình thường khi nội tạng ổn định. Bao nhiêu thuốc vào người trong suốt năm đầu tiên, nhưng người chú bé vẫn chắc nịch. Giờ đây, căn nhà của anh chị Ngô Bá Nghĩa và Cao Thị Phương, sau 2 năm trống vắng vì cả gia đình trước đó cũng ở BV chăm sóc Nghĩa - Đàn, đã đầy ắp tiếng cười và tiếng trẻ bi bô tập nói. Tuy rằng trong những phút hạnh phúc nhất, đôi lúc anh chị cũng chợt bùi ngùi nhớ cháu Đàn - đã mất sau ca mổ một tháng do thiếu hụt đường mật.

Hai cô bé nhỏ nhất trong "làng" song sinh dính nhau ở VN là Thu Cúc - Thuý An (huyện Hà Trung, Thanh Hóa). Đây là ca phẫu thuật thứ 6 - dính bụng, ngực, chung cơ hoành, khoang màng tim, hệ tiêu hóa. Hai cháu cũng đã được trở về nhà sống trong vòng tay yêu thương của ông bà, của bố mẹ - anh Lê Anh Luân và chị Trịnh Thị Bình, và của cả tập thể anh em Nhà máy thuốc lá Thanh Hóa.

Từ ngày chị Bình sinh bất thường, chịu vất vả, An - Cúc đã như trở thành con chung của các cô bác trong nhà máy. Sau ca mổ, sức khỏe của hai cháu đã hoàn toàn bình phục, mỗi "chị em" lại trở về với tính cách của mình: Hay cười, nghịch ngợm, hay đưa chân lên xoa đầu, và thích hóng chuyện, thích chỉ ra cửa… đi chơi! (!!!). Đến nay, đầu hai bé vẫn còn hơi "bẹt", xương ức vẫn chưa bằng phẳng. Nhưng khi biết hai cháu Ly - Phương giờ đây hoàn toàn bình thường, chị Bình đã thực sự yên tâm.

Niềm tự hào của y học VN

Phóng to

Cặp song sinh Hà - Ninh

PGS-TS Nguyễn Thanh Liêm - GĐ BV Nhi T.Ư, người đã phẫu thuật trong 3 ca song sinh dính nhau gần đây nhất nhìn lại: "Thai sinh đôi dính nhau được mổ tách lần đầu tiên ở VN vào ngày 28-11-1968. Ca thứ 2 do GS Tôn Thất Tùng và bác sĩ Nguyễn Xuân Thụ mổ, hai cặp này đều tử vong không lâu sau phẫu thuật. Ca mổ thành công đầu tiên do bác sĩ Trần Đông A - Bệnh viện Nhi đồng II phẫu thuật tách thành công Việt - Đức như đã tạo đà cho sức bật của nền phẫu thuật nhi Việt Nam.

Đối với BV Nhi T.Ư, từ lúc việc phẫu thuật hai cháu Phương - Ly ở tình thế "phải làm", đến ca Nghĩa - Đàn còn bị động, không ít thách thức, đến trường hợp hai cháu Cúc - An, trình độ các kíp phẫu thuật đã co sức đột phá. Những kinh nghiệm tích lũy trên thực tế, những sáng tạo qua nghiên cứu - áp dụng trong ca mổ Cúc - An: Hội chẩn chính xác, đặt túi dãn da, cắt gan không chảy máu… tỏ ra hiệu quả, rút ngắn thời gian mổ.

Các cặp song sinh ở VN, cho đến nay, phần lớn đã được mổ tách thành công. Đốivới GS _ TS Nguyễn Thu Nhạn - Chủ tịch Hội Nhi khoa VN, điều bà rất tự hào là: "Nhiều nước phát triển cũng có những cặp song sinh, nhưng không chủ trương phẫu thuật song sinh dính. Nước ta chưa giàu, phương tiện còn hạn chế ngay cả so với các nước trong khu vực, nhưng đã cố gắng đem lại hạnh phúc cho những cháu nhỏ không may mắn. Và những nỗ lực không mệt mỏi này đã được đền đáp xứng đáng bằng nụ cười của các cháu nhỏ".

Trẻ sinh đôi dính nhau chiếm tỉ lệ khoảng 1/200 ca song sinh, hoặc cứ 75.000-100.000 ca sinh đẻ thì có 1 trường hợp thai sinh đôi dính nhau. Tuy nhiên, nhiều thai sinh đôi dính nhau đều tử vong sớm sau đẻ vì các dị dạng tim mạch và các dị tật đường hô hấp, hoặc thai ký sinh đe doạ tử vong thai chủ. Năm 1689, trường hợp đầu tiên thai sinh đôi dính nhau ở rốn tách thành công. Nay, tỉ lệ thành công sau tách 90% cho một người, và 53% trường hợp cứu sống cả 2. Trong 50 năm qua, khoảng 200 ca mổ tách đã được thực hiện trên khắp thế giới, ít nhất 3/4 trong số đo thành công.