* Thưa ông, ông đã viết Chợ Tết vào năm nào và những kỷ niệm chung quanh bài thơ này. Ông còn nhớ không?

- Viết vào khoảng năm 1938, đến mùa xuân năm Kỷ Mão thì được đăng. Khi ấy tôi đã đỗ đạt rồi nhưng vẫn chỉ là một hàn sĩ, một hàn sinh. Đã viết được báo bằng tiếng Pháp. Đã viết văn, đã nghiên cứu... rồi nảy ra được thì chỉ có thơ. Tôi gửi bài thơ đi bảy, tám tháng thì có anh bạn gặp bảo đã đọc bài thơ của tôi trên báo Ngày nay. Mấy ngày sau thì tôi nhận được báo biếu và nhuận bút 8 đồng mua được 40 thùng thóc.

- Phải vậy cũng không phải vậy. Ông trả lời. Từ năm tám tuổi tôi đã thích theo mẹ đi chợ. Có những chợ ở cạnh sông, lại có những chợ ở bên núi. Chợ ở giữa trời đất. Những cái chợ đấy có cả ở Bắc Giang, Bắc Ninh, Việt Trì... chứ đâu chỉ có ở quê mình. Cái chợ này là hồn vía của người Việt Minh ở miền bắc. Mấy năm trước bên làng Lao có một đoàn người sang gặp tôi bảo rằng đó chính là phiên chợ của làng họ. Họ xin phép tôi cho khắc đá bài thơ.

* Sau này ông có viết thơ về chợ tết nữa không?

- Cũng có. Như bài này: Đoàn thuyền gắn máy cân hàng tết/ Lợn béo gà to ngập bến hồng.

* Có nhà phê bình văn học nhận định rằng: Đoàn Văn Cừ làm thơ bằng mắt? Điều đó có đúng không?

- Tôi vận dụng luận điểm "Thi trung hữu họa " trong sáng tác của tôi. Tức là gây ấn tượng thị giác phản ánh nội dung vấn đề đối tượng miêu tả.

* Ông quan niệm bản sắc dân tộc như thế nào?

- Bản sắc dân tộc quan trọng lắm. Nhưng không phải nó chỉ nằm trong cái ta nhìn thấy mà nó nằm cả trong cái ta không nhìn thấy. Như cỏ cây mọc ở VN thì nó là cỏ cây của VN rồi.

* Bây giờ siêu thị nhiều hơn chợ quê, ông có luyến tiếc điều đó không?

- Cái đẹp phải có thời của nó không thể dậm chân tại chỗ. Cái thời trước là chợ quê, còn thời nay là siêu thị. Lớp trẻ hiện đại thì thích siêu thị. Nhưng với tôi thì lại thấy siêu thị văn minh thật nhưng không rực rỡ.

* Ông có đọc thơ hiện đại không? Ông có nhận xét gì?

- Thơ hiện đại tứ hay lắm mới lắm. Khẩu vị của độc giả thay đổi thì thơ cũng phải thay đổi. Nhưng bài nào đẹp thì nổi bật ngay.

* Nhưng thơ hiện đại đọc không dễ thuộc. Ngay cả các nhà thơ mà cũng không thuộc thơ mình. Trong khi thơ ông thì rất dễ thuộc...

- Tôi vẫn nhớ hết 40 bài thơ trong Thôn ca . Nói rồi ông đọc: Chùa xóm làm ngay ở mé ngòi/ Ngày tết lên chùa cúng gà xôi/ Cúng xong các cụ chia gà béo/ Bốn cụ ngồi trên chia bốn đùi.

* Ông có làm được thơ hiện đại không?

- Cũng có cố gắng làm nhưng tuổi già rồi thua nhà thơ lớp trẻ. Tôi thích hai câu thơ này: Cha già rồi cha xin làm bệ phóng/ Cho đời con tên lửa vượt trời xanh.

* Thưa ông bây giờ ông đang nghĩ gì?

- Tôi nghĩ đến điều sống và viết. Kẻ sĩ thờ nước lấy phục vụ làm đại nghĩa, làm lẽ sống. Sự nghiệp hiếu trung quên năm tháng thành tuổi thọ.