Phóng to

TT - Có lẽ nếu cần thêm một lời đề từ nữa cho cuốn tiểu thuyết mang tên Gió tự thời khuất mặt của Lê Minh Hà thì lời một bài ca của Trịnh Công Sơn thật là thích hợp. Không phải chỉ vì chị đã trích dẫn quá nhiều lời ca của Trịnh trong khi viết, mà còn là vì chị đã dành khá nhiều chương trong cuốn sách của mình để viết về ảnh hưởng của nhạc Trịnh trong đời sống tinh thần của lớp trẻ Hà Nội ngày đầu gặp gỡ văn hóa Bắc -Nam.

Và đặc biệt hơn nữa, vì ca từ ấy hợp một cách lạ lùng với những gì mà Lê Minh Hà viết về tuổi hoa niên của một thế hệ đi qua chiến tranh mà chưa kịp tham chiến, một thế hệ chưa phải đổ máu nhưng đã phải đổ bao nhiêu nước mắt, vì nhớ thương, vì yêu, vì đau đớn...

Những con người sinh vào những năm 1960 trên đất nước đẹp đẽ, gian lao, buồn bã này. Hôm nay, họ đang là những người thành đạt nhưng nỗi buồn tự thuở nào vẫn lang thang trong mỗi góc khuất tâm hồn họ, vì ngọn gió ngày nào vẫn thổi…

Chắc chắn, những người chờ đợi một sự cách tân triệt để về cấu trúc, về bút pháp, cách kể chuyện, ngôn ngữ... sẽ chê văn chương của Lê Minh Hà là... “sến” vì nó không mới, thậm chí còn hơi cũ, đôi khi thả mình theo cảm xúc, chị để cho văn mình chảy tràn đi như một cô bé mới lớn ghi nhật ký về mối tình đầu. Rất nhiều hình dung từ, nhiều điệp ngữ, nhiều câu hỏi láy đi láy lại, da diết, khắc khoải.

Nhưng biết làm sao khi người ta viết về tuổi thơ của mình, thời thiếu nữ của mình, gia đình của mình, tình yêu của mình, góc phố nhỏ của mình, và nhất là về Hà Nội của mình. Một Hà Nội cần lao, lầm lũi trong xóm lao động nghèo, một Hà Nội thanh bình, ngọt ngào qua từng tán sấu rụng, một Hà Nội ốm đau nghèo khổ, lầm lỡ nơi cửa nhà hộ sinh, nơi quầy gạo, quầy thực phẩm bán theo tem phiếu, Hà Nội xấu xí bẩn thỉu mỗi xó tối cầu thang, mỗi nhà vệ sinh công cộng thiếu nước, Hà Nội ngột ngạt đêm hè mất điện, Hà Nội rét tê tái chiều mùa đông đạp xe dọc triền đê, Hà Nội đặc quánh yêu đương mỗi gốc cây, cột đèn, mỗi mét vuông mặt hồ.

Tất cả muôn mặt Hà Nội ấy được trái tim run rẩy - mãi mãi vẫn là thiếu nữ - của “người đàn bà trẻ con”- nhân vật chính của Lê Minh Hà - ghi nhận và khuếch đại hay thu nhỏ qua lăng kính của mình tùy độ lùi thời gian và mức độ va quệt của chúng với cuộc đời của người đàn bà.

Cho nên tất cả những nhân vật trong Gió tự thời khuất mặt đều buồn, nỗi buồn như đã mang từ thuở trong bụng mẹ: cả Ngân - người đàn bà trẻ con, cả Vĩnh, cả Phan, cả người cha, người mẹ, cả bé Hằng An, cả cô Tam, bác Thản..., cả cái nhà hộ sinh trước ngõ và cây đa cõng trên mình bao nhiêu khói hương cầu nguyện, thậm chí đến anh công an khu phố dung túng cho những kẻ mê tín mải hương khói ở gốc đa cũng chung một tâm trạng.

Nhưng cũng chính nỗi buồn ấy mang đến vẻ đẹp quyến rũ và trong sáng cho tác phẩm của nhà văn nữ vốn là một cô giáo chuyên văn này.

Và như thế thôi cũng đủ cho ta tìm đọc, và nhớ.