Phóng to

Nỗi lo lắng thể hiện trên khuôn mặt một phụ huynh chờ con thi đại học - Ảnh: MINH GIẢNG

TT - Kiểm tra và thi cử bao gồm nhiều khâu, chí ít là ba khâu trực tiếp như sau: ôn tập trước khi thi, ra đề và tổ chức thi. Do vậy tính chất nghiêm túc của một kỳ thi nào cũng cần được xem xét ít nhất trên ba bình diện ấy.

Coi thi dễ dãi tạo điều kiện cho thí sinh quay cóp, sử dụng “phao” chỉ là một trong những hành vi tiêu cực thuộc khâu tổ chức thi và kiểm tra. Và tiêu cực này cũng là điểm dễ nhận biết nhất. Những tiêu cực xảy ra trong khâu ôn tập trước khi thi và ra đề hầu như ít được nhận ra. Ngay cả khi tổ chức thi cử “sạch”, không một trường hợp gian lận xảy ra thì cũng không chắc rằng kỳ thi ấy là trung thực nếu trước đó việc ôn tập và ra đề không thật sự nghiêm túc.

Trước hết cần có cách hiểu sâu hơn về tính chất nghiêm túc của thi cử. Theo tôi, nghiêm túc ở đây không có nghĩa là không gian lận. Nghiêm túc trong dạy học còn là sự tuân thủ đúng mực các nguyên tắc khoa học sư phạm và khoa học cơ bản; là sự vận dụng hợp lý và với tinh thần trách nhiệm các hiểu biết liên quan vào thực tiễn dạy học và đánh giá. Theo cách hiểu này, có thể tìm thấy nhiều kiểu tiêu cực trong khâu ôn tập trước khi thi hoặc kiểm tra và trong khâu ra đề.

Xử lý nghiêm Theo tôi, nếu xử lý nghiêm khắc gian lận trong thi cử, tệ nạn này sẽ không còn. Cụ thể: - Thí sinh vi phạm qui định trường thi: cấm thi từ một đến nhiều năm. - Giám thị coi thi, nhất là chủ tịch, phó chủ tịch hội đồng thi thiếu trách nhiệm, không hoàn thành nhiệm vụ nơi xảy ra gian lận, tiêu cực thi cử: kiểm điểm đến nơi đến chốn, cấm làm công tác thi cử từ một đến nhiều năm, cách chức, hạ bậc lương, buộc thôi việc... theo pháp lệnh công chức. Mức kỷ luật nặng và kiên quyết xử lý, không bao che thì tôi nghĩ hiếm có ai dám dung dưỡng, bao che gian lận thi cử, thiếu trách nhiệm. Mức phạt cần được mọi người liên quan quán triệt trước kỳ thi. HOÀNG THỊ THÙY DUNG(Q. Tân Bình, TP.HCM)

Có nhiều kiểu cách ôn tập trước khi thi hoặc kiểm tra không nghiêm túc: xây dựng đề cương ôn thi và cho học sinh ôn luyện theo đề cương ấy trước khi thi; đề thi là một vài phần trong đề cương ấy.

Đề cương, ở mức vi mô, là do giáo viên biên soạn và sử dụng trong phạm vi một vài lớp học. Ở mức cao hơn là do tập thể giáo viên của một cấp lớp ở một trường biên soạn và đề cương ôn thi được sử dụng trong phạm vi toàn trường.

Cao hơn nữa là do phòng hoặc sở GD-ĐT biên soạn và như thế đề cương được sử dụng trên phạm vi một vùng, một tỉnh hay thành phố. Và cao nhất là những tài liệu hướng dẫn ôn thi các môn học được chính thức phát hành trên toàn quốc.

Các tài liệu trên tiêu cực bởi phần lớn chúng không giúp người học rèn trí não, học cách tự học, cách tự kiến tạo tri thức mà chỉ làm các em trở thành những người ỷ lại, những kẻ “đạo văn” hoặc những người sao chép hiểu biết của người khác.

Bên cạnh đó, ở nhiều lớp học vẫn tồn tại tình trạng thầy ôn đâu, thầy cho thi đó. Và như thế thi cử - kiểm tra có vẻ như đang trở thành một cuộc ngã giá thầm lặng giữa người có quyền đánh giá với người nhận sự đánh giá.

Những hạn chế trong việc vận dụng các hiểu biết liên quan vào thực tiễn ôn tập thi - kiểm tra và ra đề như đã nêu trên phản ánh đặc trưng dạy chữ hơn là dạy người của nền giáo dục phổ thông nước nhà hiện tại.

Cần nhìn nhận lại tính chất nghiêm túc của thi cử: nghiêm túc về mặt đạo đức và nghiêm túc về mặt khoa học. Cần phải kết hợp cả hai mặt. Bởi vì sự thiếu hiểu biết cũng có thể dẫn con người đến tiêu cực, thậm chí tội ác.