Hiện trạng dự án lấn sông Đồng Nai - Ảnh: Hà Mi

Báo cáo do Bộ trưởng Bộ Tài nguyên - môi trường (TN-MT) Nguyễn Minh Quang ký nêu rõ dự án “lấn sông Đồng Nai” chưa tuân thủ chặt chẽ các quy định, chưa xét đến trường hợp khi có lũ lớn trên sông Đồng Nai, đặc biệt những kết luận của báo cáo đánh giá tác động dòng chảy để triển khai dự án chưa đủ cơ sở khoa học tin cậy.

Đo số liệu và tính toán trong 4 ngày

Theo Bộ TN-MT, trong quá trình kiểm tra, tổ công tác liên bộ đã phát hiện một số vấn đề của dự án như chưa tuân thủ chặt chẽ các quy định hiện hành về quy hoạch, chưa làm rõ sự tuân thủ quy định theo Luật tài nguyên nước về đảm bảo thoát lũ, lưu thông dòng chảy, không gây sạt lở bờ sông.

Theo báo cáo của Bộ TN-MT, tổ công tác liên bộ đã xác định số liệu đầu vào của dự án gồm: số liệu địa hình, thủy văn chưa đáp ứng được yêu cầu bài toán đánh giá tác động dòng chảy do dự án gây ra trên sông Đồng Nai đoạn từ cầu Hóa An đến cầu Ghềnh. “

Thời gian mô phỏng diễn biến chỉ tính toán trong vòng bốn ngày (từ ngày 16 đến 19-9-2008) là chưa đủ, đặc biệt chưa đánh giá mô phỏng với lưu lượng ổn định lòng dẫn; mô hình thủy lực mới chỉ được hiệu chỉnh trên cơ sở số liệu thực đo trong bốn ngày chưa phản ánh được các trường hợp đặc trưng như lũ lớn, mực nước cao nên chưa đủ thuyết phục” - báo cáo nêu.

Trên cơ sở kiểm tra, Bộ TN-MT cũng cho rằng mặc dù trong báo cáo đánh giá tác động dòng chảy tư vấn lập báo cáo và tư vấn thẩm tra đều kết luận: việc xây dựng các công trình lấn sông ở khu vực cầu Hóa An đến cầu Ghềnh theo các phương án lấn sông 50m, 75m và 100m không làm thay đổi đáng kể về chế độ thủy lực của dòng chảy đoạn sông, không làm ảnh hưởng xấu đến sự thay đổi dòng chảy và tác động đến các đoạn bờ lân cận, tuy nhiên dựa trên các kết luận thẩm tra báo cáo, tổ công tác liên bộ khẳng định những kết luận của báo cáo đánh giá tác động dòng chảy để triển khai thực hiện dự án là chưa đủ cơ sở khoa học tin cậy.

Ngay báo cáo đánh giá tác động môi trường của dự án và báo cáo đánh giá tác động dòng chảy cũng chưa làm rõ và chưa nghiên cứu, đánh giá đầy đủ để có thể định lượng các tác động của dự án tới thoát lũ, lưu thông dòng chảy, bồi lắng, sạt lở lòng, bờ bãi sông làm cơ sở thực hiện dự án.

“Việc đặt bài toán chưa đầy đủ, chưa xem xét quá trình diễn biến lòng dẫn trong nhiều năm, nhiều thời kỳ; các phương án công trình đưa ra trong báo cáo chưa xem xét đến việc đánh giá ổn định lòng dẫn trên toàn tuyến, đặc biệt vị trí đoạn bờ đối diện công trình, chưa đánh giá được sự thu hẹp lòng dẫn ở phần chân do vấn đề san lấp gây ra; chưa xét đến trường hợp tính toán khi có lũ lớn trên sông Đồng Nai kết hợp với triều cường, đặc biệt khi có xả lũ của các hồ chứa phía thượng nguồn” - báo cáo nêu rõ.

Chưa đủ cơ sở khoa học đã đổ đất lấn sông

Theo Bộ TN-MT, mặc dù các báo cáo đánh giá tác động môi trường, đánh giá tác động dòng chảy của dự án chưa thực hiện nghiên cứu, đánh giá đầy đủ, chưa đủ cơ sở khoa học tin cậy nhưng dự án “lấn sông Đồng Nai” đã khởi công từ tháng 1-2015.

Báo cáo cũng nêu rõ trong phạm vi dự án lấn sông Đồng Nai hiện có trạm bơm của nhà máy nước cấp cho thành phố Biên Hòa và trạm thủy văn Biên Hòa.

Như vậy để phục vụ việc phát triển dự án, vị trí lấy nước của trạm bơm và trạm thủy văn sẽ phải di dời. Tuy nhiên, Bộ TN-MT cho rằng việc di dời trạm thủy văn Biên Hòa sẽ ảnh hưởng đến cả chuỗi số liệu đã có trong quá khứ.

Chưa hết, theo Bộ TN-MT, quyết định của Thủ tướng về dự báo, cảnh báo và truyền tin thiên tai, quy định các trạm thủy văn phải dự báo lũ cùng các cấp báo động tương ứng do Đài khí tượng thủy văn khu vực Nam bộ chịu trách nhiệm dự báo, trong đó có trạm thủy văn Biên Hòa, vì vậy khi trạm Biên Hòa di dời sẽ phải tính toán lại các cấp báo động lũ.

Bộ TN-MT cho rằng dư luận đang quan tâm đến nội dung lấn sông để phát triển đô thị. Việc lấn sông để phát triển đô thị sẽ có những tác động đến dòng chảy, tuy nhiên bộ này cho rằng để chỉ rõ được mức độ tác động cần phải có nghiên cứu, đánh giá tổng thể để làm cơ sở quyết định tiếp tục thực hiện hay dừng dự án.

Theo đó, Bộ TN-MT kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo UBND tỉnh Đồng Nai tiếp tục dừng thực hiện dự án; kiến nghị giao Bộ TN-MT chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan thẩm định lại báo cáo đánh giá tác động môi trường của dự án, đặc biệt là vấn đề thoát lũ, lưu thông dòng chảy, bồi lắng, sạt lở lòng, bờ bãi sông.