Lo ngại từ thực tế

Nêu băn khoăn về việc khuyến khích chuyển khoản tiền công đức, vị trụ trì một ngôi chùa cổ tại tỉnh Bắc Ninh (đề nghị không nêu tên) kiến nghị Bộ Tài chính xem xét bởi chưa phù hợp với phong tục, tín ngưỡng của người VN.

"Công đức qua chuyển khoản nó giống như một món quà biếu tặng, mất đi sự cung kính của việc cúng dường", vị trụ trì nhận định.

Còn đối với việc quản lý hòm công đức của các nhà chùa, thực tế, theo vị quản lý chùa, có chùa do trụ trì quản lý, có chùa lại do chính quyền quản lý tiền công đức. Việc này cũng gây nên rất nhiều bất cập, mâu thuẫn giữa nhà chùa, phật tử và chính quyền.

Nêu thực tế tại ngôi chùa mà ông trụ trì từ năm 2011 - 2018, hằng tháng đại diện chính quyền địa phương đến mở hòm công đức để kiểm đếm tiền và mang đi, chùa không được quản lý và sử dụng.

Do đó, mọi chi phí từ sửa sang chùa đến sinh hoạt của các thầy sống trong chùa rất khó khăn. Từ khi được giao lại quyền quản lý hòm công đức, các chùa cũng tự chủ hơn về tài chính.

Lợi cả đôi bên và bốn điều cần cân nhắc

Mở hòm công đức để kiểm đếm tiền tại một đền, chùa ở Hà Nội - Ảnh: T.T.D.

Chuyển khoản tiền công đức vào số tài khoản của cơ sở quản lý di tích là một nội dung được dư luận quan tâm trong cả năm qua.

Nếu quy định này được xem xét thông qua và thực hiện tốt không chỉ có lợi cho cơ quan quản lý nhà nước trong việc kiểm soát dòng tiền công đức mà các cơ sở quản lý di tích cũng được lợi.

Khi minh bạch các khoản tiền và hiện vật được đóng góp sẽ giúp các cơ sở quản lý minh bạch nguồn kinh phí này. Những người làm công đức thật sự cũng mong muốn điều này, bởi họ muốn biết rõ tiền, hiện vật mà họ công đức đã được sử dụng như thế nào.

Hình thức này sẽ giúp công khai trong quá trình quản lý. Đây cũng là hình thức mà chúng ta đang hướng tới là thực hiện thanh toán qua ngân hàng.

Việc thanh toán không dùng tiền mặt sẽ giúp Nhà nước quản lý tốt hơn các nguồn tiền và thu được thuế, tạo sự bình đẳng của xã hội. Khi thực hiện tốt việc này, bất cứ hành vi méo mó hay vi phạm nào đều rất dễ được nhận biết, các cơ quan có trách nhiệm cũng dễ dàng trong việc xác định vi phạm.

Những lợi ích từ quy định này - như đã trình bày nêu trên - là không phải bàn cãi. Tuy nhiên, đi vào trong thực tiễn có những vấn đề có lẽ cần phải được cân nhắc và lắng nghe nhiều hơn.

Chẳng hạn dự thảo quy định mức chi tiêu cho các hoạt động phải nằm trong quy chế chi tiêu nội bộ và "nguyện vọng của nhà tài trợ".

Thực ra để thực hiện theo đúng nguyện vọng của nhà tài trợ là điều không dễ. Chả lẽ nhất nhất đều hỏi xin ý kiến của nhà tài trợ, sẽ làm cho mọi chuyện trở nên phức tạp.

Thứ hai, với người Việt Nam, đến các di tích, nhất là các ngôi chùa, đều có mong muốn tự tay mình dâng những đồng tiền (tất nhiên là tịnh tài) vào hòm công đức.

Việc dâng cúng này không phải chỉ là sự thành tâm, thành kính với các đấng bề trên mà còn là một pháp tu.

Khi tự tay mình thành kính dâng lên những đồng tiền công đức ấy, bản thân người dâng cúng thấy mình đang chia sẻ với tha nhân. Nếu việc công đức, cúng dường thông qua tài khoản sẽ mất đi ý nghĩa thiêng liêng này.

Thứ ba, nhiều cơ sở thờ tự của các tôn giáo đã được xếp hạng di tích. Nếu các cơ sở của tôn giáo thì đã có những quy định của Luật tín ngưỡng, tôn giáo điều chỉnh.

Nhiều cơ sở của Phật giáo được xếp hạng di tích bởi lịch sử mấy nghìn năm gắn bó cùng dân tộc và tín đồ của Phật giáo ở Việt Nam cũng đông đảo. Nếu chúng ta thông qua điều này, cần cân nhắc thấu đáo.

Thứ tư - đây mới là điều quan trọng nhất, tại dự thảo, Bộ Tài chính đã khoanh lại là chỉ những di tích là các đền, chùa do cơ quan nhà nước, địa phương quản lý sẽ phải thực hiện quy định về thu, chi, sử dụng tiền công đức là không khả thi và sẽ gây ra những hệ lụy về sau.

Nếu vậy, sau này có khả năng nơi này nơi khác sẽ "né" để không nhận là di tích. Điều này sẽ ảnh hưởng rất lớn đến các vấn đề khác thuộc về văn hóa mà không thể cân đo đong đếm được.

VŨ TRUNG KIÊN (Học viện Chính trị khu vực II)