Những tàu cá vừa được lắp “xương sống” khoảng một tuần tại cơ sở đóng tàu Nghĩa Phú - Ảnh: Trần Mai

Tuy nhiên, đại diện Tổng cục Thủy sản (Bộ NN&PTNT) cho rằng những tàu cá đóng trước thời điểm văn bản có hiệu lực vẫn được khai thác thủy sản bình thường.

Vừa đóng tàu vừa lo

Tiếp xúc với chúng tôi bên con tàu đang đóng dở dang, bà Đỗ Thị Tuyết Hà - chủ doanh nghiệp Hà Xuân ở phường Rạch Sỏi (TP Rạch Giá, Kiên Giang) - cho biết để thực hiện việc đóng mới bốn tàu lưới kéo với tổng giá trị khoảng 28 tỉ đồng, gia đình bà đầu tư mua vật liệu, gỗ cũng đã xẻ xong và công nhân đã đóng tàu được một thời gian.

Thế nhưng mới đây, bà “choáng váng” khi nghe thông tin có quy định tàu đóng mới làm nghề lưới kéo sẽ không được phép hoạt động từ ngày 16-11. “Gia đình tôi đã đổ khá nhiều tiền cho việc đóng tàu này, chẳng lẽ phải dừng lại, còn nếu tiếp tục đóng cho xong với số vốn khá lớn mà chưa biết tàu đóng xong rồi có được hoạt động hay không” - bà Hà lo lắng.

Tương tự, ông Trần Hoàng Minh (TP Rạch Giá) cũng đang đứng ngồi không yên do một trong hai chiếc tàu trị giá 14 tỉ đồng (vay ngân hàng 7 tỉ đồng) chưa được cấp phép, mặc dù hồ sơ thiết kế kỹ thuật đã được phê duyệt trước thời điểm 16-11.

“Lẽ ra phải thông báo trước để chúng tôi không bị động. Đằng này nói cấm là cấm một cái rụp như vậy, giờ tụi tôi chưa biết số phận mấy chiếc tàu sẽ ra sao. Mỗi loại tàu cá có thiết kế, công năng khác nhau, giả sử phải chuyển từ ghe cào sang lưới rê hay ghe câu sẽ phải tốn thêm vài tỉ đồng mỗi chiếc” - ông Minh bức xúc.

Đây không phải là những trường hợp cá biệt, hàng trăm ngư dân ở nhiều vùng biển khác nhau cũng đang lo lắng không yên trước công văn 9443 của Bộ NN&PTNT (ngày 18-11-2015), trong đó có quy định “tạm dừng việc đóng mới tàu cá làm nghề lưới kéo và cải hóa đối với các tàu từ nghề khác sang làm nghề lưới kéo; không cấp giấy phép khai thác thủy sản đối với các tàu từ các nghề khác chuyển sang làm nghề lưới kéo kể từ ngày 16-11-2015”.

Ông Nguyễn Văn Tâm - giám đốc Sở NN&PTNT Kiên Giang - cho biết thông thường các văn bản đều có thời gian chuyển tiếp để thực hiện. Nhưng công văn của Bộ NN&PTNT có hiệu lực trước cả khi ban hành (từ ngày 16-11-2015) càng khiến ngư dân bất ngờ và trở tay không kịp.

“Sở NN&PTNT Kiên Giang đã làm văn bản đề xuất Tổng cục Thủy sản xem xét cấp phép cho 84 chủ tàu đã lỡ đóng, hiện đang chờ tổng cục phản hồi” - ông Tâm cho hay.

Cần có lộ trình

Với hơn 30 năm làm nghề giã cào (lưới kéo), ông Trà Văn Bé (Phước Tỉnh, Long Điền, Vũng Tàu) thừa nhận nghề giã cào khai thác tận diệt các loài cá tôm dưới biển vì loại lưới này kéo sát dưới đáy biển, mắt lưới dày nên tất cả cá, tôm, ốc... đều bị bắt hết. Do lượng tàu làm nghề này đóng mới rất nhiều nên nguồn lợi biển ngày càng cạn kiệt.

“Chúng tôi ủng hộ chủ trương không cấp phép đóng mới tàu làm nghề lưới kéo, nhưng phải có lộ trình để bà con chuẩn bị” - ông Bé nói.

Ông Huỳnh T. - thuyền trưởng tàu cá tại Kiên Giang - xác nhận tàu lưới kéo (cào chiếc, cào đôi) là một trong những loại hình khai thác hải sản “bạo tàn” nhất, bởi toàn bộ phạm vi miệng cào rộng từ vài trăm mét từ mặt biển xuống tới đáy đều bị càn quét không thương tiếc. Cá lớn, cá bé, tôm, mực, ghẹ, thậm chí cả san hô đều bị tận diệt.

Theo ông T., đây cũng là lý do Thái Lan đã cấm nghề lưới kéo từ hơn 20 năm nay, một số quốc gia khác trong khu vực cũng xử lý nghiêm nghề này.

Theo ông Trương Văn Ngữ - chủ tịch Hội nghề cá TP Rạch Giá, địa phương hiện có 238 hội viên sở hữu 40% trên tổng số 10.500 tàu cá của cả tỉnh Kiên Giang, qua thăm dò hầu như tất cả hội viên đều ủng hộ chủ trương chấm dứt nghề lưới kéo.

“Không chỉ ủng hộ chuyện cấm đánh cá bằng lưới kéo mà chỉ cần có chủ trương, tụi tôi sẵn sàng hoán cải chức năng các tàu hiện có, chấp nhận tốn kém vì lợi ích lâu dài của chính mình. Tuy nhiên cũng cần có thời gian chuyển tiếp chứ nếu nói cấm là cấm ngay thì...” - ông Ngữ nói.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Huy Điền, phó tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản, cho biết công văn 9443 chỉ quy định ngưng cấp phép tàu đánh lưới kéo đóng mới kể từ thời điểm có hiệu lực. Riêng những tàu cá đã đóng mới từ trước ngày 16-11-2015 vẫn được cấp phép để hoạt động bình thường.

“Nội dung của công văn 9443 là một bước để cụ thể hóa cả một chương trình của ngành thủy sản đã có từ nhiều năm nay, đó là hạn chế bớt các ngành nghề khai thác hải sản không bền vững và không được khuyến khích” - ông Điền nói.