Định danh điện tử (e-ID) là một dạng tài khoản số được cấp bởi cơ quan có thẩm quyền, thường là cơ quan nhà nước, nhằm xác minh danh tính của cá nhân hoặc tổ chức trong các giao dịch trực tuyến. Tại Việt Nam, định danh điện tử đã được triển khai thông qua hệ thống định danh và xác thực điện tử quốc gia, tích hợp trên ứng dụng VNeID do Bộ Công an phát triển. Tài khoản định danh điện tử bao gồm các thông tin như họ tên, ngày sinh, số chứng minh nhân dân/căn cước công dân, và các dữ liệu sinh trắc học (vân tay, khuôn mặt).

Định danh điện tử giúp người dân thực hiện các thủ tục hành chính, giao dịch ngân hàng, thanh toán hóa đơn, hoặc xác thực danh tính trên các nền tảng số một cách nhanh chóng và an toàn. Theo thống kê của Bộ Công an, tính đến tháng 5-2025 đã có hơn 70 triệu tài khoản định danh điện tử được kích hoạt trên cả nước, cho thấy mức độ phổ biến ngày càng tăng.

Sử dụng định danh điện tử mang lại nhiều tiện ích vượt trội. Trước hết, nó giúp tiết kiệm thời gian khi thực hiện các thủ tục hành chính trực tuyến mà không cần đến cơ quan nhà nước. Ví dụ, người dân có thể đăng ký bảo hiểm, khai thuế, hoặc gia hạn giấy phép lái xe chỉ với vài thao tác trên ứng dụng VNeID. Thứ hai, định danh điện tử tăng cường bảo mật nhờ tích hợp công nghệ xác thực sinh trắc học, giảm nguy cơ giả mạo danh tính. Ngoài ra, việc sử dụng định danh điện tử còn góp phần thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia, tạo nền tảng cho các dịch vụ công trực tuyến hiện đại.

Rủi ro từ sự chủ quan và thiếu hiểu biết

Dù được khuyến khích đăng ký và sử dụng, nhưng thực tế cho thấy nhiều người dân - đặc biệt ở vùng nông thôn, người lớn tuổi - vẫn mơ hồ về cách vận hành, không hiểu rõ lợi ích, cũng như các cấp độ định danh (mức 1 - 2). Có người tưởng chỉ cần tải app là xong, trong khi người khác lại ngại chia sẻ thông tin vì sợ bị theo dõi.

"Tôi tưởng chỉ là để quét mã căn cước công dân thôi. Ai ngờ cần xác minh mặt, số điện thoại, tài khoản ngân hàng nữa nên tôi lo không dám dùng", chị Thủy (40 tuổi, quận 12, TP.HCM) chia sẻ.

Không ít người dùng đăng ký định danh hộ người thân, chia sẻ tài khoản, mật khẩu VNeID, hoặc tùy tiện chụp ảnh màn hình, gửi mã OTP qua mạng xã hội. Đây là những hành vi vô tình tạo điều kiện cho kẻ xấu chiếm đoạt thông tin cá nhân, lừa đảo, hoặc thậm chí mở tài khoản tín dụng bất hợp pháp.

Bên cạnh đó, tình trạng giả mạo đường link VNeID, mạo danh công an để yêu cầu cung cấp mã OTP vẫn diễn ra, khiến nhiều người sập bẫy.

Những lưu ý khi sử dụng định danh điện tử

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, người dùng cần thận trọng khi sử dụng định danh điện tử để tránh rủi ro. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng:

1. Bảo vệ thông tin tài khoản: Không chia sẻ mật khẩu, mã OTP, hoặc thông tin sinh trắc học với bất kỳ ai. Các cơ quan chức năng như Bộ Công an không bao giờ yêu cầu cung cấp thông tin này qua điện thoại hoặc tin nhắn.
2. Sử dụng thiết bị an toàn: Chỉ đăng nhập tài khoản định danh điện tử trên các thiết bị cá nhân đáng tin cậy. Tránh sử dụng máy tính công cộng hoặc mạng WiFi không bảo mật để tránh nguy cơ bị đánh cắp dữ liệu.
3. Cập nhật ứng dụng thường xuyên: Luôn sử dụng phiên bản mới nhất của ứng dụng VNeID để đảm bảo tính bảo mật và tương thích với các dịch vụ trực tuyến.
4. Kiểm tra giao dịch: Thường xuyên kiểm tra lịch sử giao dịch trên ứng dụng để phát hiện kịp thời các hoạt động bất thường. Nếu nghi ngờ tài khoản bị xâm phạm, cần liên hệ ngay với cơ quan chức năng qua đường dây nóng của Bộ Công an.
5. Cảnh giác với lừa đảo: Hiện nay, nhiều đối tượng lợi dụng danh nghĩa định danh điện tử để lừa đảo, yêu cầu người dân cung cấp thông tin cá nhân hoặc nộp phí kích hoạt tài khoản. Người dùng cần xác minh thông tin từ các nguồn chính thống như cổng thông tin của Bộ Công an.