Từ con đường cái lớn cách xã Đăk Rơ Nga một đoạn, chiếc xe U-oát của Hạt Kiểm lâm huyện đưa đoàn công tác của chúng tôi rẽ phải theo đường mòn khoảng 1km thì gặp một con suối nhỏ. Dốc đá phải vượt qua suối dựng đứng, xe U-oát đành nằm lại vì không thể tiến lên được. Hướng về thượng nguồn, đoàn đi bộ lội qua nhiều con suối và dốc núi khoảng gần 4 km thì gặp tiểu khu 279.

Hai bên đường mòn đến tiểu khu này, đồng bào dân tộc Xê Đăng ở địa phương đang làm nương rẫy. Nương rẫy của dân xâm phạm vào cả rừng phòng hộ của Lâm trường Đăk Tô. Lên đến đầu dốc một ngọn núi, bước vào rừng thì gặp ngay những tấm gỗ đã cưa xẻ nằm ngổn ngang. Lội xuống một khe sâu, những tấm gỗ to từ cây sao xanh cổ thụ đã bị cưa xẻ thành những tấm gỗ dài, rộng vuông vức nằm xếp lớp, chất chồng dọc theo đáy dốc của lòng khe.

Phóng to

Gốc cây sao xanh cổ thụ

Phóng to

Bên cạnh cây sao xanh cổ thụ, bọn lâm tặc còn khia thác nhiều cây gỗ sao xanh khác có đường kính nhỏ hơn

Nhìn những tấm gỗ, các cán bộ trong đoàn phải phục tài cưa xẻ gỗ của lâm tặc. Tuy xẻ gỗ bằng cưa lốc, nhưng những tấm gỗ thẳng băng, không có vết lằn lớn, đẹp hơn cả gỗ được cưa xẻ trong các xưởng chế biến trang bị máy móc hiện đại. “Phải là tay thợ rừng già nghề” - một cán bộ kiểm lâm tặc lưỡi "khen".

Mượn thước của cán bộ kiểm lâm, tôi đo được những tấm gỗ ở đoạn gốc có chiều dài 3,2m, rộng 0,89cm, dày hơn 10cm và đếm được 10 tấm. Ngọn cây nằm chỏng chơ một bên vách núi, ước đoán đường kính mặt cắt hơn 1m. Nhưng đưa mắt nhìn mãi vẫn không thấy phần gốc đâu cả, khi ngước lên dõi theo tay chỉ của cán bộ trong đoàn, tôi mới thấy phần gốc gỗ nằm trên đầu vực vách núi.

Bám rễ cây rừng leo lên trên vách núi, nhìn mặt cắt gốc gỗ rộng như một cái bàn lớn, chúng tôi thật sự bị “sốc” bởi lần đầu tiên được chứng kiến một cây gỗ sao xanh có gốc to như thế! Đường kính mặt cắt gốc gỗ chỗ rộng nhất lên đến 2,2m. Kế bên là một cây đa cổ thụ bị cây gỗ sao xanh ngã đổ gẫy không còn ngọn. Đứng từ trên vách núi nhìn xuống lòng khe, hiện trường bày ra như một xưởng chế biến gỗ.

Phóng to

Gỗ xẻ từ cây sao xanh cổ thụ chất chồng dọc theo lòng khe

Phóng to

Hiện trường bãi gỗ từ trên nhìn xuống

Khối lượng gỗ cây sao xanh cổ thụ này, đoàn đo đếm được 96 tấm gỗ - ước tính ban đầu khoảng 20m³, giá trị thô gần 500 triệu đồng (bình quân mỗi tấm 5 triệu đồng).

Phải mất khoảng 2 giờ đồng hồ, Đoàn kiểm tra liên ngành của huyện mới đo đếm hết toàn bộ số gỗ lâm tặc đã khai thác. Anh Nguyễn Thanh Bình - cán bộ quản lý bảo vệ rừng Hạt Kiểm lâm huyện Đăk Tô cho biết: ngoài cây sao xanh này, đoàn còn đếm được 87 hộp gỗ (khoảng 8m³) của 7 cây sao xanh nhỏ khác và 5 cây gỗ tròn chưa xẻ (gồm 4 cây sao xanh và 1 cây sao cát) khoảng 5m³. Nếu quy hết ra gỗ tròn, lâm tặc đã khai thác tổng cộng khoảng 50m³.

Phóng to

Bà con làm rẫy sát khu vực rừng phòng hộ

Phóng to

Chòi canh rẫy của người Xê Đăng nằm gần khu vực khai thác

Phóng to

Trại tạm của lâm tặc trong rừng

Trên đường về chúng tôi tạt vào một số chòi canh rẫy của dân ở gần tiểu khu 279. Ông A Brây đang nghỉ trưa trong chòi, rụt rè nói: “Mình không biết ai khai thác, chỉ thấy hai người to, lớn tuổi (khoảng 50 tuổi) và một người trẻ. Họ làm hơn 1 tháng nay rồi. Người Kinh ở thị trấn Đăk Tô vào khai thác”. Ông A Hành, làm rẫy gần khu vực đó cũng đồng tình như vậy.

Tuy nhiên, một số cán bộ có kinh nghiệm trong đoàn công tác nhận định chỉ 3 người không thể khai thác khối lượng gỗ lớn như thế. Để hạ và cưa xẻ thành công cây gỗ sao xanh to này, nhất định lâm tặc phải có người tiếp tay.

Anh Hồ Đình Tuấn - cán bộ kỹ thuật Công ty Đầu tư phát triển lâm nông công nghiệp và dịch vụ Đăk Tô - cho biết: “Rừng phòng hộ ở tiểu khu 279, Lâm trường Đăk Tô đã được giao khoán cho hai hộ gia đình là ông A Krum và A Yêu”.

Nội vụ vẫn đang được các cơ quan chức năng điều tra làm rõ. Lâm tặc dù khó tìm nhưng cũng có thể bắt được, chỉ duy những tán cây cổ thụ quí hiếm là mãi mãi không còn...