Hồ sơ “dỏm” xin... dự án thật

Tháng 12-1999, Nguyễn Đức Chi - chủ tịch hội đồng quản trị Công ty Rus-Invest-Tur (gọi tắt RIT) - với danh nghĩa là đại diện ủy quyền của ba nhà đầu tư nước ngoài gửi hồ sơ đến Bộ Kế hoạch - đầu tư (KH-ĐT) xin thành lập Công ty RIT. Chi cam kết tổng số vốn đầu tư vào dự án Rusalka là 15 triệu USD, trong đó vốn pháp định góp vào xây dựng dự án là 4,5 triệu USD. Chi cũng “hứa” thời gian hoàn thành xây dựng dự án trong vòng 28 tháng.

Trong hồ sơ xin cấp phép đầu tư dự án Rusalka, Nguyễn Đức Chi còn cho biết ông ta đang thực hiện dự án tại Trung tâm giải trí Cosmos 100% vốn nước ngoài ở Hà Nội, vốn đầu tư 5,1 triệu USD. Tuy nhiên, qua xác minh cho thấy từ năm 1999 Trung tâm giải trí Cosmos làm ăn thua lỗ nặng, thậm chí Chi không còn khả năng thanh toán được tiền thuê nhà và đang bị khởi kiện ra tòa.

* Theo lời khai của Nguyễn Đức Chi, cuối năm 2003 Chi ký các hợp đồng tín dụng trung hạn, hợp đồng thế chấp tài sản gắn liền đất và hợp đồng bảo lãnh với Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội. Ngân hàng này đã phát hành hai chứng thư bảo lãnh thanh toán với nhà thầu BMC số tiền 29 tỉ đồng. Theo kết quả điều tra, Công ty BMC đã bỏ vào đầu tư xây dựng dự án Rusalka khoảng 60 tỉ đồng, riêng số lãi của khoản tiền mà công ty vay ngân hàng để đầu tư xây dựng khoảng 5 tỉ đồng nhưng cho đến ngày Chi bị bắt ngân hàng vẫn chưa thanh toán khoản tiền nào theo như cam kết trong chứng thư bảo lãnh. * Ngoài dự án Rusalka (Khánh Hòa), qua điều tra đã xác định Nguyễn Đức Chi khi ký hợp đồng mua bán gạo với Công ty Xuất nhập khẩu và lương thực Trà Vinh đã sử dụng danh nghĩa giám đốc kinh doanh của một công ty nước ngoài (không có thật). Nhưng sau khi nhận được hàng, Chi đã không thanh toán tiền gạo mà chiếm đoạt hơn 5,2 triệu USD.

Qua điều tra cũng phát hiện ba công ty nước ngoài mà Chi lấy danh nghĩa đại diện ủy quyền thực tế không có đầu tư vào dự án Rusalka. Chi khai nhận các giấy tờ liên quan đến Công ty RIT có chữ ký của giám đốc ba nhà đầu tư nước ngoài đều do Chi tự ký, kể cả giấy xác nhận số dư tài khoản ba công ty này của các ngân hàng Nga là không đúng sự thật.

Khi Bộ KH-ĐT yêu cầu báo cáo tài chính của công ty hai năm gần nhất, Chi cũng không thể làm được và cũng không có văn bản cam kết của người vay cũng như các điều kiện vay trả để đầu tư vào dự án. Ngoài ra, Công ty RIT chưa có báo cáo giải trình về tác động của môi trường, chưa có qui hoạch kiến trúc sơ lược, chứng chỉ qui hoạch và thiết kế theo yêu cầu của Bộ Xây dựng... Nhưng cuối cùng Nguyễn Đức Chi cũng được cấp giấy phép đầu tư vào dự án Rusalka.

Theo kế hoạch, dự án Rusalka phải được hoàn thành khoảng tháng 12-2003, nhưng do không có tiền để đầu tư nên dự án bị kéo dài gần hai năm. Trong thời gian này, UBND tỉnh Khánh Hòa và Bộ KH-ĐT đã không kiểm tra, kiểm soát tiến độ góp vốn của Nguyễn Đức Chi, thậm chí không ký hợp đồng thuê đất, không thu tiền thuê đất mà còn “ưu ái” cho miễn bảy năm. Khi phát hiện Nguyễn Đức Chi vi phạm giấy phép đầu tư không những không thu hồi mà tỉnh Khánh Hòa còn cấp “sổ đỏ” để Chi tiếp tục đi lừa đảo hàng chục tỉ đồng.

Biết mà vẫn làm ngơ?

Cơ quan điều tra cho rằng Bộ KH-ĐT đã không thẩm định được khả năng tài chính của Nguyễn Đức Chi nhưng vẫn báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định. Đặc biệt, bộ này đã không xác minh Chi có đầu tư vào dự án Cosmos như Chi đã báo cáo hay không.

Sau khi có giấy phép đầu tư, Nguyễn Đức Chi tiếp tục xin điều chỉnh giấy phép nhằm mở rộng thêm diện tích dự án. Ngày 22-2-2001, bà Nguyễn Thị Thu Hằng - phó chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa - ký công văn đề nghị Bộ

KH-ĐT cho Công ty RIT được sử dụng thêm 13ha ở phía đông đường Trần Phú để xây dựng hoàn chỉnh dự án. Cũng trong ngày 22-2-2001, Chi gửi văn bản đến Bộ KH-ĐT xin điều chỉnh tăng phần diện tích đất qui định trong điều 2 giấy phép đầu tư từ khoảng 32ha lên 45ha, các phần khác trong giấy phép vẫn giữ nguyên. Ông Nguyễn Sĩ Hiệp - chuyên viên Vụ Quản lý dự án - đã viết ngay tờ trình đề nghị cấp thêm đất cho dự án. Trên cơ sở này, sau khi xin ý kiến Chính phủ, Bộ KH-ĐT đã đồng ý cho phép Công ty RIT nâng diện tích đất của dự án.

Tháng 9-2003, Nguyễn Đức Chi đề nghị Bộ KH-ĐT chấp thuận cho công ty được quyền cầm cố đối với phần vốn góp trong công ty để mang vốn vào VN. Chi gửi công văn cho bộ này và “bật mí” sẽ có thêm đối tác liên doanh là công ty nhà nước, nâng vốn pháp định từ 4,5 triệu USD lên 10 triệu USD.

Các công văn này đều được chuyển báo cáo Thứ trưởng Nguyễn Bích Đạt, bà Mai Thị Thu - phó cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài - và giao cho chuyên viên Nguyễn Sĩ Hiệp xử lý. Theo tài liệu điều tra, có đến ba lần ông Hiệp có tờ trình cho rằng Công ty RIT không thể thực hiện quyền cầm cố tài sản vì giấy phép qui định trong thời gian triển khai xây dựng các chủ đầu tư không được chuyển nhượng vốn cho đối tác khác, nhưng bà Mai Thị Thu vẫn “đề nghị nghiên cứu lại”.

Cuối cùng, dù phát hiện các nhà đầu tư vào dự án Rusalka không góp đủ vốn pháp định theo tiến độ cam kết nhưng bà Thu vẫn sửa công văn của ông Hiệp, không đồng ý với ý kiến của ông Hiệp “vì lý do anh Hiệp đưa ra không thỏa đáng” (!). Tháng 3-2004, Thứ trưởng Nguyễn Bích Đạt đã ký công văn thông báo cho Công ty RIT biết: “Việc công ty tìm đối tác VN cùng góp vốn thực hiện dự án và chuyển thành doanh nghiệp liên doanh là chấp nhận được. Việc thế chấp tài sản gắn liền với đất để vay vốn chỉ được thực hiện tại các tổ chức tín dụng VN”.

Gần 10 tháng sau, ông Phan Hữu Thắng - cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài - mới yêu cầu Công ty RIT “báo cáo việc huy động vốn của dự án...”. Sau khi Công ty RIT báo cáo, Bộ KH-ĐT tá hỏa khi biết việc góp vốn thay và tiến độ góp vốn không đúng qui định.

Đáng lý ra bộ này phải xử lý thu hồi ngay giấy phép đầu tư, thế nhưng ngày 25-3-2005, Bộ trưởng Võ Hồng Phúc vẫn ký công văn báo cáo Thủ tướng xem xét cho phép các chủ đầu tư chuyển nhượng vốn cho Công ty Xuất nhập khẩu và lương thực Trà Vinh. Tháng 6-2005, ông Võ Hồng Phúc ký tiếp công văn đề nghị Thủ tướng chấp nhận cho Công ty RIT chuyển nhượng vốn cho Công ty Bạch Lân theo như yêu cầu của công ty này.

Theo cơ quan điều tra, bà Mai Thị Thu và ông Nguyễn Bích Đạt đã biết ngay từ khi tiếp nhận quản lý dự án các nhà đầu tư không góp đủ vốn pháp định, lẽ ra phải làm rõ những nghi ngờ để thu hồi giấy phép đầu tư, nhưng cả hai đều không xử lý việc này theo chức trách nhiệm vụ được giao. Nếu thu hồi giấy phép đầu tư kịp thời thì sẽ thu hồi được sổ đỏ, Nguyễn Đức Chi không thể mang sổ đỏ đi cầm cố thế chấp thực hiện các “phi vụ” lừa đảo tiếp được.

Kỳ sau: Ai “chắp cánh” cho Nguyễn Đức Chi?