Thư ngỏ gửi các bạn sắp vào đại học:

Nói thế nhưng các bạn trẻ cứ mạnh dạn bước vào con đường khoa học với bốn hành trang mà tôi nghĩ rằng ai cũng có:- Trung thực- Tư duy sáng tạo- Kiên trì- Khiêm tốnCon đường khoa học đẹp đẽ vô cùng, với muôn sắc thái. Thiên nhiên có bao nhiêu cảnh đẹp mê hồn, cho bạn vài phút rung động thế rồi thôi. Nó còn bắt bạn phải đi du lịch và có tiền mới tới được nó. Khoa học thì không thế, bạn cứ ở nhà, ở trường, thư viện, ở phòng khảo cứu, với Internet là gián tiếp bạn đã gặp bao nhiêu tiền nhân.

Các bậc tiền bối, từ ngàn xưa đã mở đường cho bạn đến một chân trời rộng mở để khám phá muôn vàn bí ẩn của sự vật. Khoa học là thừa kế, nó đã tạo ra văn minh. Bạn cứ mạnh dạn tiến lên. Vấp ngã sẽ đứng lên hăng say hơn nữa, bạn sẽ học hỏi không những kiến thức mà sẽ tự rèn luyện thành người, con người ở thế giới này, với óc sáng tạo, say mê sự thật và dám đi tìm sự thật dù phải hi sinh, tù đày như Galilé, Copernic.

Khoa học không phản bạn nhưng chính bạn đã phản mình nếu mắc bốn tội lớn trên con đường khoa học.

Tội thứ nhất là không trung thực: quay cóp, “phao” như bươm bướm tới mùa thi là một quốc nạn. Bạn đã tự dối mình, dối thầy, dối xã hội và phản khoa học. Vì bạn chẳng biết gì về khoa học hết, mà chỉ là con vẹt, nói mà không biết nói gì. Nghiên cứu khoa học mà thiếu trung thực thì đừng bao giờ làm nghiên cứu để sau này mắc cái tội công bố thành quả giả tạo.

Tội thứ hai là kiêu ngạo: kiêu ngạo, tự cao tự đại, tự mãn thì đâu cần học hỏi sưu tầm, tư duy lao động. Bạn đừng quên rằng khoa học mênh mông vô bờ bến. Cái biết của con người so với cái chưa biết chỉ như hạt cát trên bãi biển. Riêng về ngành y, con người còn dốt lắm. Sinh, lão, bệnh, tử vẫn là khổ đế.

Tội thứ ba là thiếu tư duy sáng tạo: không biết phân biệt phải trái, không biết bất mãn với gì đã học để tìm tòi cái mới. Thụ động, ngừng ở chữ nghĩa chỉ là thi cho đậu, không phải tiến vào khoa học. Thông tin, chữ nghĩa chỉ để tham khảo, phải vượt lên trên may ra mới tìm thấy sự thật.

Cái tội thứ tư là mất kiên trì: con đường khoa học đẹp đẽ vô cùng nhưng đầy chông gai và đá nhọn. Một công trình nghiên cứu khoa học, nhiều khi phải mất hàng chục năm mới hoàn thành.

Trong bốn tội trên, thiếu trung thực, tức mất nhân cách là tiêu cực nhất.Bí quyết để thành công trong khoa học, ngoài diệt trừ bốn tiêu cực kể trên, là:* Lao lực, bất kể ngày đêm hãy gắn đề tài nghiên cứu vào con tim khối óc.* Hoạch định phương pháp nghiên cứu:- Xây dựng đề cương và nêu rõ mục tiêu của đề tài nghiên cứu, một hay hai mục tiêu là đủ rồi.- Hoạch định chương trình hoạt động (sưu tầm, thực hiện từng bước).- Đánh giá thường xuyên kết quả, đối chiếu với mục tiêu, dựa vào thống kê khoa học.* Làm việc thành nhóm nghiên cứu có phân công, kiểm điểm, hội thảo và kết luận.* Dĩ nhiên có thầy hướng dẫn, để đừng đi quá sâu vào sai lầm.

Sau cùng, nghiên cứu khoa học là phương pháp giáo dục hoàn thiện nhất. Nó đòi hỏi: tự học, chủ động, tự đào tạo. Nó phát triển bốn mặt chiến lược của dạy và học:- Mặt kiến thức để đi tìm đến sự thật.- Mặt kỹ năng để đi đến sáng tạo.- Mặt thái độ để đi đến say mê.- Mặt nhân cách để thành con người có đạo đức.

Khoa học để phục vụ con người không phải để giết người kiểu Đức quốc xã.Tôi xin chân thành nhắn nhủ các bạn: qua ngưỡng cửa đại học là bạn có vinh dự bước vào con đường khoa học mênh mông và tươi đẹp, vậy bắt đầu ngay từ hôm nay, bạn hãy xử sự như “nhà khoa học”.

Chúc các bạn thành công