Vậy căn nguyên từ đâu? Không phải không có đề tài cấp Nhà nước hoặc các nhà nghiên cứu lý giải, đào sâu, tìm những biện pháp để triệt tiêu “căn bệnh” trầm kha này. Nhưng kết quả thực tế là bao nhiêu?

Phải chăng “hối lộ” là biến thể hoá từ chuyện nhỏ nhặt là “bồi dưỡng” thường ngày mỗi khi ai làm việc gì đó cho mình. Và lâu dần trở thành “thói quen” ăn sâu vào ý thức của cả người dân và cán bộ công chức Nhà nước.

Phải chăng sự “gặp gỡ” giữa các yếu tố nguyên nhân và điều kiện tương ứng trong bản thân từng cá thể, hoặc giữa cá thể với tập thể, cơ quan, hoặc giữa công dân với cán bộ công chức, hoặc giữa đồng lương thực tế với nhu cầu cần thiết cho cuộc sống đã tạo thuận lợi cho “căn bệnh” trở nên “mãn tính”, mà chưa có loại thuốc “đặc trị” nào?.

“Bồi dưỡng” và “hối lộ” là hai khái niệm mang bản chất hoàn toàn khác nhau. Tuy nhiên, sự chuyển hoá từ “tiền bồi dưỡng” thành “tiền hối lộ” dường như là điều tất yếu, nhất là giữa một bên có nhu cầu giải quyết công việc mau chóng, thuận lợi với một bên có thẩm quyền.

Thiết nghĩ, cần có một hệ thống các biện pháp tác động có hiệu quả, bao gồm không chỉ các chế tài pháp luật đủ “mạnh”, mà còn chính sách quản lý nhà nước, tài chính, tiền lương... cũng như các biện pháp tác động ý thức xã hội trong toàn nhân dân, để ở đó khi một người dân, một DN có nhu cầu giải quyết bất kỳ công việc gì tại cơ quan Nhà nước, họ đều hiểu rằng can bộ công chức có trách nhiệm giải quyết cho mình theo trình tự luật định.

Ngược lại, bản thân cán bộ công chức có quyền cũng phải hiểu rằng mình có trách nhiệm giải quyết nhanh chóng, và việc nhận hối lộ sẽ bị xử phạt theo những chế tài cứng rắn nhất mà pháp luật đã qui định. Và khi đó, “hối lộ” chỉ còn tồn tại ở những con “mọt” của xã hội và đáng chịu sự trừng phạt của xã hội.