Phóng to

Một số chum trên Cánh đồng

TTO - Hiện nay, bí mật cánh đồng Chum, một thắng cảnh ở tỉnh Xieng Khouang (Lào), vẫn còn đó đối với các nhà khảo cổ quốc tế, vì không gì thay đổi kể từ khi nhà khảo cổ người Pháp Madeleine Colani đào bới khu vực này lần đầu tiên cách đây 70 năm.

Bà Julie Van Den Bergh, nhà khảo cổ tham vấn cho cơ quan LHQ UNESCO trong dự án nghiên cứu chung về Cánh đồng Chum với Lào hiện nay, nói rằng bí mật này cũng giống bí mật của các tượng người trên đảo Phục Sinh (Easter, ở nam Thái Bình Dương, thuộc nước Chile), vì chưa ai trả lời được cho các câu hỏi: Ai làm ra các chum ấy? Tại sao họ làm? và họ làm khi nào?. Bà đang chuẩn bị cho việc giới thiệu các di tích của Cánh đồng Chum, với mục đích thực hiện việc bảo tồn Di sản thế giới cho khu vực này. Dự án bao gồm việc gỡ mìn chưa nổ trong khu vực còn sót lại sau nhiều thập niên chiến tranh trước đây, và việc gỡ mìn này chắc chắn ảnh hưởng đến hình dáng một số chum.

Gần 2.000 chum đứng riêng lẻ hay đứng thành nhóm nằm rải rác trong 50 địa điểm thuộc tỉnh Xieng Khouang, với hình dáng cao 1-3m và đường kính 1-3m. Các nhà khảo cổ đồng ý rằng các chum này liên quan đến các mộ táng, nhưng không nhất trí về niên đại của chúng. Trước đây, người ta ước tính niên đại của chum là từ năm 500 trước Công nguyên đến năm 500, nhưng các ước tính gần đây cho rằng chúng có niên đại từ thế kỷ 9 đến thế kỷ 10. Bà Julie Van Den Bergh nói chỉ sau khi cánh đồng Chum được gỡ sạch mìn, và việc này phải mất nhiều năm, lúc ấy các nhà khảo cổ mới có thể tự do nghiên cứu để đưa ra lời giải đáp chính xác cho các câu hỏi: ai làm chum, làm khi nào và tại sao làm.