Đối với cộng đồng người Giáy, khi một phụ nữ mang thai, không chỉ là niềm vui riêng của một gia đình mà là niềm vui chung của cả dòng họ, làng xóm. Họ quan niệm, việc mang thai và sinh con của người phụ nữ gắn liền với câu chuyện về sự tồn tại của đất trời. Trên trời có một vườn hoa rất lớn với nhiều loài hoa, mỗi cây hoa lại có một hình dáng, màu sắc khác nhau, là đại diện cho vía của một đứa trẻ. Quá trình mang thai là quá trình vía của người phụ nữ lên vườn hoa trời, tìm lấy một cây hoa ưng ý, cây hoa đó sẽ thụ vào người phụ nữ trở thành đứa con trong bụng và vía người phụ nữ sẽ canh giữ cây hoa đó đến thời kỳ sinh nở với mục đích không để vía người khác đến lấy mất cây hoa mà mình đã chọn. Chính vì vậy, trong quá trình 9 tháng mang thai, có 2 nghi lễ mà nhà chồng phải đứng ra làm cho con dâu: gọi vía nhỏ và gọi vía lớn.

Gọi vía nhỏ là lễ gọi vía khi người phụ nữ mang thai được 3 tháng với mục đích chính là thông báo về việc người phụ nữ đã có thai và cầu cho người phụ nữ mạnh khỏe, không bị sảy thai. Lễ vật trong nghi lễ này tương đối đơn giản, chỉ cần ba lễ - "tham thiêng" gồm 1 đôi gà, vịt, 1 miếng thịt lợn, ngoài ra có thêm xôi tím, hoa quả, bánh kẹo, nước ngọt,... do những người được mời dự mang đến để đón vía hai mẹ con. Lễ cúng diễn ra trong khoảng thời gian từ 9 - 10 giờ sáng đến 3 - 4 giờ chiều. Kết thúc nghi lễ, người phụ nữ mang thai sẽ được bà then buộc chỉ đỏ vào tay để giữ vía ở lại và được mạnh khỏe, may mắn. Những người đến dự lễ cũng sẽ được buộc chỉ đỏ vừa để may mắn, mạnh khoẻ vừa để giúp gia chủ giữ vía.

Gọi vía lớn, về thời gian, người chủ lễ cũng như diễn trình của nghi lễ tương tự như "Gọi vía nhỏ”, chỉ có một vài điểm khác biệt. Đây là lễ gọi vía khi người phụ nữ mang thai được 8 tháng với mục đích cầu cho việc sinh nở đúng ngày và quá trình sinh nở của sản phụ diễn ra dễ dàng. Lễ vật trong nghi lễ này phải có bảy lễ "sặt thiêng" gồm 1 con lợn từ 40 - 60kg hoặc 1 thủ lợn và 3 đôi gà, vịt, các lễ vật khác tương tự như lễ cúng 3 tháng.

Lễ cúng gọi vía trước khi sinh là lễ cúng rất tiêu biểu trong đời sống tâm linh của dân tộc Giáy Lào Cai. Nó không chỉ cầu chúc cho quá trình mang thai và sinh nở của sản phụ được may mắn mà còn thể hiện nét văn hóa truyền thống tốt đẹp trong gia đình, dòng họ người Giáy.

Nguồn: Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch