* Ông có ý kiến gì về thông tin cho rằng tình trạng mất cân bằng giới tính ở trẻ sơ sinh đã lên đến mức báo động tại một số địa phương?

- Tỷ lệ bé trai/bé gái hợp lý là 105-107/100. Tuy nhiên trong hai năm 2003-2004, nhiều tỉnh báo cáo rằng có sự chênh lệch lớn về giới tính ở trẻ sơ sinh, với tỷ lệ lên đến 130-150/100, thậm chí có tỉnh như Đà Nẵng lên đến 189/100.

Con số này nếu có thật thì sẽ rất khủng khiếp, nhưng khó có thể xảy ra vì ngay một nước mất cân bằng giới tính nghiêm trọng như Trung Quốc cũng chỉ ở mức 119/100. Để tìm hiểu tình hình, Viện Khoa học Dân số, Gia đình & Trẻ em đã điều tra ở 6 tỉnh có sự chênh lệch giới tính sơ sinh lớn nhất (theo báo cáo). Kết quả cho thấy tỷ lệ trẻ trai/trẻ gái là 113-114/100, nghĩa là cũng cao nhưng không đến mức như báo cáo.

* Tại sao lại có sai số lớn như vậy?

- Sở dĩ các báo cáo sai nhiều là do quan điểm lạc hậu của người dân và trình độ của cán bộ dân số. Ở nhiều gia đình, do quan điểm trọng nam khinh nữ nên một đứa bé gái ra đời không làm gia đình vui mừng, do đó họ không hào hứng với việc khai sinh cho con, cứ trì hoãn cho đến lúc có việc gì thật cấp thiết. Mặt khác, hiện nay tên nhiều cháu gái không còn chữ “Thị” nên một số cán bộ khi thống kê số liệu đã nhầm thành con trai.

* Phải chăng việc biết trước giới tính thai nhi qua siêu âm là một nguyên nhân gây mất cân bằng giới tính ở các tỉnh trên?

- Mặc dù hầu hết các bà mẹ hiện nay đều có siêu âm trong quá trình mang thai và biết trước giới tính thai nhi nhưng theo tìm hiểu của chúng tôi, việc loại bỏ thai do có giới tính không phù hợp với nguyện vọng ở Việt Nam là rất hãn hữu, khác với tình trạng ở Trung Quốc. Truyền thống và quan điểm đạo đức của người Việt Nam ngăn cản họ làm việc đó. Chúng tôi đã phỏng vấn người dân ở 6 tỉnh kể trên về việc họ có biết trường hợp nào như vậy không và rất hiếm khi nghe trả lời có.

* Vậy theo ông, nguyên nhân là gì?

- Tình trạng số trẻ trai sinh ra quá nhiều so với trẻ gái có thể do nhiều người đã tiếp cận các phương pháp sinh con theo ý muốn. Theo khảo sát của chúng tôi, có đến 20% số cặp vợ chồng được hỏi nói có biết các biện pháp này. Tuy chưa biết hiệu quả thực sự của chúng đến đâu nhưng một số biện pháp cũng có cơ sở khoa học. Sự khao khát và tìm mọi cách để thực hiện có thể làm tăng xác suất sinh con trai.

* Ông đánh giá như thế nào về ảnh hưởng của tình trạng chênh lệch giới tính sơ sinh ở những tỉnh trên đối với sự cân bằng chung của cả nước?

- Sự mất cân bằng giới tính ở trẻ mới sinh là một trong những mặt trái của việc thực hiện chính sách giảm sinh. Tình trạng này thường xuất hiện ở những nước có chính sách hạn chế sinh đẻ khắc nghiệt, chẳng hạn như ở Trung Quốc. Ở Việt Nam, các tỉnh có sự chênh lệch cao cũng là những địa phương thực hiện tốt kế hoạch hoá gia đình.

Tuy nhiên, tình hình ở Việt Nam vẫn chưa có gì đáng ngại, vì các tỉnh đó không đại diện cho cả nước. Nếu những địa phương có tỷ lệ bé trai/bé gái cao nhất mà cũng chỉ ở mức 114/100 thì nguy cơ mất cân bằng giới tính vẫn còn rất xa, vì tỷ lệ này lại ở mức vừa phải ở phần lớn các tỉnh trong cả nước và thấp ở một số tỉnh khác, tạo thành thế cân bằng chung.

Theo tổng điều tra dân số năm 1999, tỷ lệ bé trai/bé gái chỉ ở mức 105,2/100. Các điều tra quy mô nhỏ khác cùng thời điểm cho kết quả cao hơn một chút nhưng do số mẫu hạn chế nên tính chính xác của nó thấp hơn tổng điều tra. Mấy năm gần đây, kết quả điều tra biến động dân số qua từng năm cho thấy tương quan giới tính ở trẻ mới sinh gần như không thay đổi. Do vậy, có thể tin rằng tỷ lệ bé trai/bé gái của cả nước hiện vẫn ở mức cân bằng.