Phóng to

Ai mua khoai? Ai mua khế?

Khi chưa có khách, bà cụ ngồi một mình gần như bất động, trong khi một cô gái vừa chở rau đến bằng xe đạp đã cất tiếng rao hàng.

Cách chỗ bà cụ ngồi không xa, một người đàn ông trung niên, ăn mặc tươm tất, trịnh trọng dọn ra hè phố ấm chén, hỏa lò và những chiếc ghế gỗ nhỏ như cục gạch. Thêm vài bước nữa, từ một cái ngách tối thui, xuất hiện một người đàn ông khác vần ra một chiếc thúng to được bọc chăn bông, rồi treo lên trên tường tấm bảng ghi nguệch ngoạc: “Bánh khúc gia truyền”. Cứ thế, chẳng mấy chốc những con phố ngoằn ngoèo trong khu phố cổ Hà Nội tràn ngập tiếng nói cười rôm rả của người mua kẻ bán, du khách nhàn tản đầu ngày…

Chao ôi, vào những ngày cuối đông rét cóng trước Tết Ất Dậu vừa qua, được ở vài ngày trong khu phố cổ Hà Nội, tôi lại thấy ấm áp khi gặp lại những hình ảnh tưởng chừng đang bước ra từ trang văn của Thạch Lam, Nguyễn Tuân, Vũ Bằng. Nào là quán cóc chè xanh, cà phê, quà sáng… Nào là hàng rong trên những đôi quang gánh, trên những chiếc xe đạp mang vào phố từ hoa đến rau quả, từ cá kiểng đến những chú tò he...

Phóng to

Gánh hàng hoa trên xe đạp (Hà Nội)

Nào là cửa hiệu thuốc bắc, ô mai, hớt tóc, chạm khắc bia mộ…Vỉa hè và ngay cả lòng đường Hà Nội, nhất là khu “36 phố phường”, chính là một “kho tàng văn hóa” lưu giữ hình ảnh của một thời mà người ta còn có thể nhẩn nha dạo chơi, nhẩn nha chia sẻ thú vui ẩm thực, nhẩn nha chọn lấy những sản vật từ nhà quê ra đến phố chợ.

Cái cảm giác tiêu dùng nguyên sơ ấy khó mà có được, khó mà mua được khi ta dạo bước trong các thành phố Âu - Mỹ hay những nước đã công nghiệp hóa. Nó có vẻ vô trật tự, không sạch sẽ nhưng thật ra đấy lại là sự lộn xộn tự nhiên và đáng yêu của một thời phố và làng không cách xa nhau! Người nông dân ra chợ lúc nông nhàn, người nông dân tìm việc trong thành phố trước khi nhập hộ khẩu thị dân.

Cũng chính vì muốn giữ gìn và tái tạo vốn xưa mà ở nhiều đô thị tiên tiến ở Paris, London, New York, Singapore, Tokyo, chính quyền sở tại đã không cấm đoán mà cho phép từng lúc từng nơi, nhất là ở những khu phố du lịch, trên lòng lề đường vẫn diễn ra các sinh hoạt quán cóc-hàng rong đặc thù, thú vị.

Nghĩ đến điều này, tôi chỉ mong sao cái khẩu hiệu “văn minh, sạch đẹp phố phường” sẽ không xóa sạch quán cóc-hàng rong ở các đô thị VN. Ngay bây giờ, dạo bước qua đường phố Sài Gòn hôm nay, bạn có giật mình không nếu thấy thiếu vắng hẳn tiếng rao hàng, thiếu những gánh dừa tươi ướp lạnh, những gánh chè, những xe đẩy đầy ắp trái cây nhiều màu sắc, những quán cóc cà phê di động…?

Phóng to
Quán sách lề đường Paris	Mời mua rau trên vỉa hè trước chợ trung tâm Budapest