Phóng to

Họa sĩ Trương Thiện và bức ảnh hồ Thủy Tiên - đồi Thiên An hơn 30 năm trước, thơ mộng và lãng mạn, lý tưởng cho các hoạt động dã ngoại mang tính cộng đồng - Ảnh: THÁI LỘC

Thiên An là một khu rừng thông và hồ nước được ví như một "mảnh" Ðà Lạt nằm ở ngoại ô phía tây TP Huế. Ðây là hoạt động khởi đầu dự án nghệ thuật cộng đồng có tên Last Holidays, do họa sĩ Trương Thiện - giảng viên Trường ÐH Nghệ thuật Huế - chủ xướng.

Sự nuối tiếc đã được bày tỏ

"Niên đại" sớm nhất tại triển lãm là bức hình lưu niệm một cô gái chụp tại Thiên An và cảnh một góc khu đồi vào năm 1947. Kế đó là hàng loạt ảnh đen trắng chụp sinh hoạt võ thuật và dã ngoại giai đoạn 1950-1960, nhiều bức trong số đó ố vàng, loang lổ vết thời gian. Rất nhiều hình ảnh hội trại, vui chơi, đàn hát, trò chơi dân gian và hàng loạt hình ảnh các đôi tình nhân, bạn bè...

Ngoài việc gắn lên tường, nhiều bức ảnh trưng bày theo hình thức treo lên trần xen kẽ theo nhiều lớp, nhiều tầng tạo cho người xem cảm giác lần giở từng mạch, từng vỉa, từng lớp thời gian, từng lớp thế hệ người đã đến, đã lưu dấu những kỷ niệm trên ngọn đồi từng được xem là "đại công viên" cho toàn thể mọi người dân Huế.

Triển lãm còn có một gian đặt máy chiếu lần lượt hàng trăm bức hình khác cũng về Thiên An chưa được sang ra để trưng bày. Bên cạnh đó là bức tường trống dành cho sự phản hồi của công chúng: mọi người có thể viết những ý tưởng, suy nghĩ, cảm xúc của mình trên giấy rồi dán lên...

Ông Cao Thế An, một kỹ sư xây dựng tuổi ngoài 50, đứng tần ngần trước một bức hình lớp cũ do một người bạn "đóng góp" tại triển lãm. Sau hơn 30 năm "gặp lại" bạn cũ qua hình ảnh ngày xưa, ông An có rất nhiều cảm xúc. Bởi lẽ gần 20 người bạn trong ảnh, có người đang ở tận bên kia bán cầu, có người cơ cực đầu tắt mặt tối và có người đã không còn trên thế gian... "Từ sau khi đồi bị rào lại làm khu du lịch và bán vé (năm 2004), tôi có một lần lên đây nhưng đành dội lui vì có cảm giác ngọn đồi không dành cho những người dân như mình nữa!" - ông An nói.

Võ Quang Phát, một sinh viên năm 5 Trường ÐH Nghệ thuật Huế, trưởng nhóm tình nguyện viên thu thập hình ảnh cũ từ hơn hai tháng qua, cho biết: "Khi tiếp cận mọi người và biết được ý tưởng của dự án, nhiều người rất đồng tình ủng hộ và lục lọi để góp ảnh. Họ còn nhiệt tình tìm giúp ảnh trong những người quen, và tất cả đều bày tỏ sự tiếc nuối về việc rào đồi Thiên An làm khu du lịch. Có người còn rất bực mình khi biết khu du lịch này luôn trong tình trạng vắng hoe và thua lỗ. Còn với mình, tình nguyện đi vận động mọi người góp ảnh cũng là "lời" phản ứng!"...

Phóng to

Những tấm ảnh cũ chụp tại đồi Thiên An nhiều giai đoạn xen kẽ, chồng khít lên nhau tạo thành nhiều lớp thời gian trong phòng triển lãm -Ảnh: THÁI LỘC

Câu chuyện Thiên An không chỉ có ở Huế

- Họa sĩ Trương Thiện: Năm 2004 khi đồi Thiên An bị rào để xây dựng Trung tâm vui chơi giải trí hồ Thủy Tiên, tôi đã thấy rất ray rứt và nung nấu ý tưởng mình phải làm một cái gì đó. Suy nghĩ mãi, đến năm 2007, khi một số dự án trên địa bàn tỉnh thực hiện làm ảnh hưởng đến đời sống của rất nhiều người, tôi cùng nhóm bạn đã tổ chức thực địa đến những khu vực như khu nuôi tôm công nghiệp Phú Diên (huyện Phú Vang), dự án nuôi tôm thất bại khiến ruộng đồng trở nên hoang hóa, nuôi tôm không được mà trồng lúa cũng không xong...

Trong một lần tình cờ lục lại một số hình ảnh xưa cũ của gia đình, trong đó có loạt ảnh vui chơi ở đồi Thiên An, tôi nảy ra ý tưởng thực hiện dự án nghệ thuật cộng đồng này. Ðem ý tưởng đó dò hỏi nhiều người được rất nhiều sự đồng tình và dự án chính thức được thực hiện.

* Ðược biết anh đang có ý định "di thực" cuộc triển lãm này ra thủ đô Hà Nội. Ðể làm gì vậy?

- Thật ra dự án Thiên An còn khá lâu mới kết thúc. Theo đó, tất cả những gì đang trưng bày tại đây cùng những thu thập trong giai đoạn triển lãm bao gồm hình ảnh bổ sung và những ý kiến... sẽ tiếp tục được trưng bày tại nhà sàn Ðức - Hà Nội. Vì sao ư? Khi thực hiện dự án Thiên An, nhiều người cho rằng đây là câu chuyện địa phương, mang tính địa phương.

Tôi muốn nói ở đây, "câu chuyện Thiên An" không chỉ có ở Huế mà nó đang diễn ra ở nhiều nơi trong cả nước. Riêng tại Thiên An, rất có thể khi lập dự án hồ Thủy Tiên người ta cho là phù hợp, bởi tại Huế hiện rất thiếu những khu vui chơi giải trí quy mô. Song khi đưa vào thực hiện lại không phù hợp, điều này có thể thiếu tính phản biện ngay từ ban đầu.