Phóng to

Cơ quan chức năng quận Tân Phú (TP.HCM) niêm phong các loại thuốc tây giả tại nhà Huỳnh Văn Tiên ngày 13-8

TT - Dù cơ quan chức năng đã phát hiện, xử lý nhiều vụ mua bán thuốc tây giả, nhưng thuốc tây giả vẫn hoành hành dữ dội. Nhiều đường dây, tổ chức vẫn thách thức pháp luật, công khai mua bán thuốc tây giả ở nhiều địa phương.

Tại TP.HCM, PV Tuổi Trẻ từng nhận được thông tin của một nhà thuốc về đường dây bán thuốc tây giả công khai do “trình dược viên” đến nhà thuốc chào hàng. Bảng giá chào hàng có tổng cộng 36 loại thuốc tây khác nhau được nhà thuốc cho là bị làm giả. Hầu hết thuốc này đều là thuốc mang nhãn hiệu của những nhà sản xuất có tiếng trên thế giới. Đây cũng là những thuốc được sử dụng nhiều và bán rất chạy trên thị trường như: Vastarel, Neo-Codion, Viagra, Ofloxacin, Tanakan, Tanganil, Amoxicilin, Dogmatil, Mobic, Stugeron... Nhà thuốc cho biết cơ sở để họ nói đây là những loại thuốc giả vì có giá bán chênh lệch rất lớn so với thuốc của nhà sản xuất chính gốc.

Làm giả cả thuốc đặc trị

Gần đây, có nguồn tin cho biết một số đối tượng mua bán thuốc giả đang cho “trình dược viên” đi chào bán thuốc ở một số địa bàn quận 5, 10, Tân Phú, Tân Bình và Phú Nhuận. Tên và số điện thoại của một số “trình dược viên” cũng được thông báo rõ ràng. Đó là các đối tượng tên Vũ có số điện thoại 09039849..., tên L. có số di động 09822063..., tên N. có số điện thoại 01223633...

Phóng to

Thuốc giả bị các cơ quan chức năng thu giữ ngày 13-8-2008

Phải mất nhiều thời gian chúng tôi mới thâm nhập được đường dây bán thuốc giả và mua được một lượng thuốc tây giả trị giá 26,5 triệu đồng. Thùng thuốc giả chúng tôi mua có 14 loại, mỗi loại 20 hộp.

Trong đó có những loại thuốc chưa kịp hoàn chỉnh công đoạn làm giả: vỉ thuốc, toa thuốc, vỏ hộp thuốc được cột thành ba bó khác nhau. Đơn cử một số loại thuốc giả như: Tanakan 40mg (điều trị rối loạn chú ý và trí nhớ ở người lớn tuổi): giá 68.000đ/hộp, Tanganil 500mg (điều trị chóng mặt): 70.000đ/h, Mobic 7,5mg (điều trị bệnh lý về xương, khớp, cột sống): 78.000đ/h, Motilium-M 40mg (trị chứng ăn không tiêu, đầy bụng, ợ hơi...): 120.000đ/h, Mictasol bleu (sát trùng đường tiểu): 60.000đ/h, Cota xoang (trị viêm xoang, viêm mũi dị ứng): 18.000đ/h, Sibelium (dự phòng đau nửa đầu, điều trị chứng chóng mặt): 450.000đ/h, Neo-Codion (trị ho): 22.000đ/h...

Không chỉ thuốc thông thường mà ngay cả các thuốc đặc trị, thuốc phải sử dụng theo sự kê toa và hướng dẫn chặt chẽ của bác sĩ cũng bị làm giả như: Vastarel 20mg (điều trị dự phòng cơn đau thắt ngực): 55.000đ/h, Viagra 100mg (điều trị rối loạn cương dương): 230.000đ/h, Cialis 20mg (trị rối loạn cương dương): 280.000đ/h, Dogmatil 50mg (điều trị lo âu và rối loạn hành vi): 59.000đ/h.

Ngày 13-8, Đội quản lý thị trường (QLTT) Q.Tân Phú, TP.HCM bắt quả tang một cơ sở đang làm gần 20 loại thuốc giả tại 229/8 Trịnh Đình Trọng, P.Phú Trung, Q.Tân Phú. Trong những loại thuốc mà Đội QLTT Tân Phú phát hiện bị làm giả có nhiều loại tương tự như đối tượng Vũ đã bán cho chúng tôi. Sau đó, ngày 1-9, ông Phạm Phú Lâm - kiểm soát viên Đội QLTT Tân Phú - cho biết thống kê số lượng thuốc giả thu được gồm có 4.302 hộp, 2.607 vỉ, 1.776 ống và 25 lọ của gần 20 loại thuốc giả.

Đặc biệt, đối chiếu mẫu thuốc giả Cialis và Viagra giả của Đội QLTT Tân Phú cung cấp với mẫu thuốc giả của đối tượng Vũ bán, chúng tôi phát hiện hai mẫu thuốc giả này rất khác nhau về hình thức, màu sắc của hộp, vỉ và viên thuốc. Có thể không chỉ có một đường dây sản xuất hai loại thuốc giả này.

Phóng to

Thuốc giả trong đường dây mua bán thuốc giả của đối tượng Vũ - Ảnh: L.TH.H.

Trước đó, cuối tháng 7-2008 cảnh sát kinh tế của một tỉnh ĐBSCL đã kiểm tra, thu giữ thuốc giả Amoxicilin 500mg của một đối tượng đang trên đường đem đi bán cho một số đại lý và nhà thuốc tại tỉnh này. Trên nhãn Amoxicilin ghi thuốc do Công ty cổ phần dược phẩm T.Ư 25 và Công ty cổ phần dược phẩm Vidipha sản xuất.

Tuy nhiên, cả hai công ty đều khẳng định đó là thuốc giả. Kết quả kiểm nghiệm tại địa phương này và của một đơn vị kiểm nghiệm thuộc Bộ Y tế đã xác định mẫu thuốc giả Amoxicilin 500mg không có hoạt chất amoxicilin mà là...paracetamol.

Viện Kiểm nghiệm thuốc TP.HCM (Bộ Y tế) cũng cho biết đầu năm 2008, cơ quan chức năng của tỉnh Bình Dương đã phát hiện thuốc Ampicilin 500mg của Công ty Vidipha bị làm giả. Thuốc Cota-xoang (trị viêm xoang, viêm mũi dị ứng) cũng bị làm giả rất tinh vi.

Dược sĩ Thạch Hồng Quân - văn phòng đại diện (VPĐD) Công ty Pierre Fabre - cho biết trước đây khi Tanganil được sản xuất ở dạng viên tròn đã bị làm giả. Pierre Fabre phải thay đổi công nghệ và sản xuất mẫu mã mới là viên dài. Thế nhưng, mẫu mã mới tiếp tục bị làm giả.

Phân biệt thật - giả

Phóng to

Đối tượng Huỳnh Văn Tiên (ngồi bên phải) trả lời cơ quan chức năng Q.Tân Phú (ngày 13-8) về hành vi mua bán thuốc giả - Ảnh: L.TH.H.

Chúng tôi đã làm việc với gần mười VPĐD các công ty sản xuất dược phẩm nước ngoài tại TP.HCM để xác minh, đối chứng thuốc được coi là giả với thuốc thật. Xem mẫu thuốc, nhiều VPĐD khẳng định đây là những thuốc làm giả rất tinh vi, giống 95-99% so với thuốc thật!

Xem kỹ sản phẩm và đánh giá bằng cảm quan, các VPĐD phát hiện một số chi tiết khác nhau giữa thuốc thật và giả trên vỉ và viên thuốc. Cụ thể, tên thuốc thật thường được in đậm, mảnh và sắc sảo hơn thuốc giả; số lô thuốc, ngày sản xuất, hạn dùng in chìm nét rất sắc sảo, còn thuốc giả không sắc sảo; hình dáng hộp thuốc thật và giả có sự khác nhau về kích thước (thuốc giả thường có hộp rộng, dày hơn thuốc thật 2-3mm).

Thuốc thật làm bằng vỉ nhôm có bề mặt phẳng, không nhăn nheo, các ô vuông hoặc chấm bi li ti nổi rõ, sắc sảo, luôn liền mặt chứ không thô thiển, mờ, nhăn như thuốc giả. Một số thuốc giả không có tem của nhà nhập khẩu, không có toa thuốc. Cũng có thể phân biệt được thuốc giả và thuốc thật qua quan sát màu sắc của viên thuốc. Chẳng hạn, màu của viên thuốc Vastarel thật đỏ sậm hơn thuốc giả, Tanakan 40mg thật có màu nâu tươi còn thuốc giả màu nâu xỉn, màu của thuốc Viagra thật xanh nhạt, thuốc giả xanh đậm hơn, thuốc Cialis thật có màu vàng nhạt còn thuốc giả màu vàng đậm...

Thuốc giả có độc tố * Ông Nguyễn Ngọc Thông - trưởng VPĐD Công ty Pfizer VN - cho biết một cảnh báo vùng của Pfizer khẳng định kết quả kiểm nghiệm Viagra giả cho thấy thuốc giả không có hoạt chất, hoạt chất không giống hoặc hàm lượng quá cao (cao hơn 400% hàm lượng chuẩn); có độc tố: kim loại nặng, arsen, acid boric, bột talc, bụi... Một số Viagra giả còn có cả Amphetamine, kháng sinh có thể gây nôn và sổ mũi. Viagra giả đã được tìm thấy ở 76 quốc gia, trong đó có VN. Ngoài ra, Pfizer còn có một số mặt hàng khác bị làm giả như: Celebrex (điều trị đau), Lipitor (trị rối loạn mỡ máu), Amlor (điều trị cao huyết áp).

Ông Philippe Mea - trưởng VPĐD Công ty Servier - nói Vastarel 20mg giả có số lô 788933, hạn dùng trùng với số lô thuốc và hạn dùng của thuốc thật được nhập vào VN tháng 7 và 8-2007, vỉ thuốc thật dập thẳng số lô và date (hạn sử dụng) còn thuốc giả lại có thêm chữ “lô” và chữ “date” rồi mới có số, thuốc thật làm bớt không khí trước khi dập viên nên khi lắc vỉ thuốc ít có tiếng ồn hơn thuốc giả, giá bán sỉ của Vastarel thật (có VAT) hiện là 96.500đ/hộp, trong khi thuốc giả chỉ có 55.000đ/hộp.

Dược sĩ Thạch Hồng Quân so sánh mẫu thuốc Tanganil 500mg giả và thật: chữ Acetyl của thuốc thật không có dấu “sắc” như thuốc giả (Acétyl), số lô thuốc giả (lô G00196) trùng với số lô thuốc thật nhưng lô thuốc thật hiện không còn lưu hành trên thị trường, mặt trước vỉ thuốc thật màu trắng đục, có bốn chấm nổi trên viên thuốc còn thuốc giả có màu trắng xanh và chỉ có một chấm nổi, bề mặt viên thuốc thật nhẵn, trơn láng, rìa viên thuốc sắc sảo còn thuốc giả thì ngược lại, giá sỉ thuốc thật gần 120.000đ/hộp (có VAT) nhưng thuốc giả là 70.000đ/hộp...

Ông Nguyễn Ngọc Thông - trưởng VPĐD Công ty Pfizer VN - xác nhận mẫu thuốc Viagra 100mg mà chúng tôi mang đến không phải là sản phẩm của Pfizer. Thuốc Viagra thật có giá 720.000đ/hộp bốn viên, trong khi thuốc giả là 230.000đ/hộp bốn viên.

Ông Nguyễn Bá Quân - VPĐD Công ty Boehringer Ingelheim - cho biết sản phẩm Mobic 7,5mg có số lô 502534 mà PV Tuổi Trẻ mang đến không phải là thuốc Mobic của Boehringer Ingelheim được lưu hành tại VN. Giá thuốc sỉ chưa có VAT đã là 144.200đ/hộp, trong khi thuốc giả bán với giá 78.000đ/hộp. Từ lâu, thuốc Mobic cung cấp cho khu vực Đông Nam Á đã được chuyển sang dạng vỉ nhôm, không còn làm vỉ bấm như mẫu thuốc Mobic mà Tuổi Trẻ cung cấp.

Bà Nguyễn Thị Ngọc Kim - Công ty Janssen Cillag VN - cũng xác nhận hai mẫu thuốc Motilium-M và Sibelium mà Tuổi Trẻ mang đến là giả. Đầu năm 2008, VPĐD đã biết và có cảnh báo các nhà thuốc về hai mặt hàng bị làm giả này.

Rất khó phát hiện thuốc giả Trao đổi với Tuổi Trẻ về vấn đề kiểm tra, phát hiện thuốc giả, dược sĩ Nguyễn Văn Mô - viện trưởng Viện Kiểm nghiệm thuốc TP.HCM - cho rằng phòng chống thuốc giả cực kỳ khó khăn vì rất khó xâm nhập nơi sản xuất. Một số báo cáo gần đây của Viện Kiểm nghiệm thuốc T.Ư và Cục Quản lý dược VN cho biết thuốc giả và thuốc kém chất lượng có xu hướng gia tăng. Thuốc giả trước đây thường phát hiện ở vùng sâu vùng xa và nông thôn, nhưng những năm qua thuốc giả đã đi vào cả bệnh viện thông qua đấu thầu. Đặc biệt, thuốc giả ngày càng được làm tinh vi hơn, bằng cảm quan rất khó phát hiện. Tỉ lệ thuốc giả phát hiện từ năm 2001-2007 liên tục tăng, từ 0,03% lên 0,17%. Riêng năm 2007 đã phát hiện 43 mẫu thuốc giả ở nhiều địa phương. Một số VPĐD cho rằng không chỉ những tổ chức nhỏ lẻ mới làm thuốc giả mà đã xuất hiện cả những tập đoàn lớn với lợi nhuận khổng lồ. Đối tượng làm thuốc giả cũng ngày càng có nhiều thủ đoạn, tinh vi. Theo các VPĐD, sự xuất hiện của thuốc giả khiến uy tín của nhà sản xuất bị giảm sút, doanh số bị thiệt hại. Còn người bệnh uống phải thuốc giả không hết bệnh, bệnh nặng thêm, thậm chí có thể tử vong do tác dụng phụ của hoạt chất giả, không đủ hàm lượng. Trước việc thuốc bị làm giả tràn lan, các công ty phân phối cho nhà sản xuất chỉ còn cách khẩn cấp gửi thông báo đến các nhà thuốc cảnh báo về vấn đề thuốc giả, hướng dẫn cách phân biệt thuốc giả - thuốc thật; khuyên các nhà thuốc nên mua hàng từ công ty phân phối chính thức.